1. 1648- wybuch powstania Chmielnickiego oraz bitwy pod Żółtymi wodami, Korsuniem i Piławcem. 2. 1649- walki na Ukrainie(Zbaraż), ugoda zborowska, tytuł hetmana kozackiego dla Bohdana Chmielnickiego 3. 1651- zwycięstwa króla Jana Kazimierza w bitwie pod Beresteczkiem 4. 1651- ugoda w Białej Cerkwi 5. 1652- wznowienie walk, bitwa pod Batohem 6. 1654- ugoda w Perejesławiu, przyłączenie Ukrainy lewobrzeżnej do Rosji 7. 1657- śmierć Chmielnickiego na jego miejsce zostaje wybrany Iwan Wyhowski 1658- ugoda hadziacka
1.ograniczenie praw politycznych Kozaków. 2.zbyt mały rejestr- lista Kozaków służących za żołd Rzeczypospolitej 3. napięcia między unitami i Kościołem prawosławnym 4. odzrucenie planów w ojny z Turcją przez sejm polski 5. pisarz koronny Bohdan Cmielnicki zawarł sojusz z chanem kry,smkim Islamem III Girejem 6. 29 IV 1648-klęska Polaków pod Żółtymi Wodami 7.26 V 1648- bitwa pod Korsuniem 8 23 IX1648- kolejna klęska pod Piławcami 9.obrona Zbaraża w 1649 10.31 VII 1649- rozbicie Kozaków pod Łojowem 11. 15 VIII 1649- znów klęska pod Zborowem i rozejm 12. 28-30 VI 1651- zwycięska bitwa pod Beresteczkiem 13. klęska pod Białą Cerkwią 14. 1654-ugoda Perejasławska, powiększenie rejestru do 60 tys.