Interpretacja wiersza "Poeta jest twoim bratem"

Poeta jest towim bratem – Janusz stanisław Pasierb

Wiersz Janusza Stanisława Pasierba pt. „Poeta jest twoim bratem” poświęcony jest funkcji poezji, jak i samego poety we współczesnym świecie. Twórca tego tekstu był księdzem, filozofem i eseistą, przy czym zajmował się głównie sztuką nowożytną a jego utwory miały przeważnie charakter filozoficzno-refleksyjny dlatego też możemy założyć, że utwór ten będzie miał taką tematykę. Sam układ utworu sugeruje nam, że mamy doczynienia z poezja współczesna ponieważ nie występują w nim znaki interpunkcyjne. Wiersz ten jest wierszem białym, ponieważ nie występuja w nim rymy.

Podmiotem lirycznym w tekście jest osoba mówiąca do każdego z nas o tym, czym poeta jest dla współczesnego człowieka a jego wypowiedź jest utrzymana w charakterze monologu. Liryczny „ja” zwraca się do adresata bezpośrednio uzywając takich zwrotów jak : twoim, zobacz, spojrzyj. Podmiot liryczny udziela rad, a w niektórych momentach, nawet rozkazuje odbiorcy stosując tryb rozkazujący : dotknij, spojrzyj, powąchaj. W utworze spotykamy się z liryką pośrednią, ponieważ podmiot liryczny pozostaje w ukryciu, przesłonięty bezosobową refleksją, oraz z liryką zwrotu do adresata, która charakteryzuje się tym, że podmiot liryczny zwraca się do lirycznego „ty” o czym już wcześniej wspomniałam.
W monologu podmiot liryczny mówi nam o tym, kim jest dla nas poeta. . Już w tutyle autor nazwał go naszym bratem , jednak później okresla go jako „nieznośnego”. Epitet ten jest nacechowany negatywnie, jednakże nie zawsze „nieznośny brat” jest czymś złym. Jak wiemy od czasu do czasu rodzeństwo okazuje się bardzo pomocne i niekiedy doradza nam i wówczas staje się prawdziwym kompanem. A niekiedy nawet i złośliwo.śc rodzeństwa może okazać się pożyteczna.

+ Użycie tego zwrotu ma też za zadanie podkreślenia bliskości samego poety ze zwykłym człowiekiem, ponieważ brat należy do kręgów najbliższej rodziny.
Zastosowanie przez autora wtrącenia „Poeta jest Twoim neiznosnym bratem który – kiedy biegniesz – mówi zatrzymaj się” ma na celu podkreślenie naszego stanu i zarazem tego co wówczas nakazuje nam liryk. Łączy się to z dalszą częścią utworu gdzie sytuacja jest odwrotna „ kiedy stoisz w miejscu poeta każe ci biegnąć”. Zestawienie ze sobą tych dwóch stwierdzeń działa na zasadzie kontrastu przedstawiając poetę jako osobę, która nakazuje nam iśc pod prąd, sprzeciwiać się przeciwnościom losu. Można te słowa interpretować w ten sposób, że stanie w miejscu oznacza postawę obojętną, statyczną wręcz poddanie się, natomiast bieg symbolizuje pośpiech czy też zbyt aktywne życie. Obie te sytuacje są skrajne i podmiot liryczny podkreśla tu rolę poety, która polega na „zmuszeniu do otwarciu oczu” i odpowiednio przystopowaniu, bądź ruszeniu z miejsca. Zastosowanie kontrastu o podobnym znaczeniu występuje we fragmencie : „gdy milczysz (poeta) każe ci krzyczeć” z tą roznicą, że tutaj odnosi się bardziej nie do działania, ale do odwagi w wyrażaniu swoich poglądów i myśli.

Według podmiotu lirycznego poeta mówi do każdego każdego nas „obejrzyj się obejrzyj siebie”. Są to krótkie hasła nakłaniające nas do zwrócenia większej uwagi na siebie, ale nie tylko ponieważ mamy „obejrzeć się” czyli zwrócić uwage na innych, na to co dzieje się wokół nas. Powtórzenie słowa „obejrzyj” ma na celu podkreślenie tego apelu. Kolejne słowa utworu „zobacz kwitnąco bialy oleander powąchaj liśc orzecha dotknij jakie chłodne uszy ma jamnik” mają na celu zwrócenie naszej uwagi na zwykłe codzienne rzeczy. Wydają się one tak prozaiczne, że w dzisiejszym świecie nie zwracamy na nie uwagi. Jeżeli zastanowilibyśmy się nad tym dłużej to, czy rzeczywiście ktokolwiek z nas zwrócił kiedyś uwagę na to jak pięknie kwitnie wspomniany oleander i jak wspaniale pachnie nocą. Jest to również odniesienie do wcześniejszych wersów które mówiły o przystopowaniu i obejrzeniu się. Odczytac słowa te możemy również w ten sposób, że poeta uczy nas dostrzegać i cieszyć się z rzeczy prostych i otaczających nas na co dzień.

Dalsze słowa od poety przekazywane przez podmiot liryczny „spojrzyj światu w oczy”, są metaforą a zarazem personifikacja jednak jej głównym celem jest nakłonienie człowieka do poznania świata, ponieważ patrzenie w oczy zazwyczaj kojarzy nam się z pznawaniem czegoś, jest to swoisty symbol.

Słowa „dokonaj koniecznych doświadczeń nie wystarczy o nich przeczytać” nie tylko odnoszą się to wcześniejszych nakazów, ale mają na celu zwrócenie uwagi czytelnika na to by „otworzył swój umysł”, aby nauczył się myśleć samodzielnie, umieć doświadczyć wszystkiego i nie wierzyć na oślep przyjętym zasadom i szablonom.

Podmiot liryczny mówi, że poeta :”nazywa co jest w tobie przywraca niezbędne złudzenia”. Oznacza to, że poeta nie boi się nazywać naszych uczuć, a wręcz jego zadaniem jest podkreślenie czy też wręcz „pokazanie” nam naszych uczuć, pomoc w ich dostrzeżeniu. Ponadto użyta peryfraza określająca „niezbędne złudzenia” jako marzenia, ukazuje nam osobę poety jako kogoś kto nie tylko jak już wcześniej wspomniałam pomaga nam nazywać swoje uczucia, ale też przywraca nasze marzenia, które są tak potrzebne w dzisiejszych czasach, ponieważ człowiekowi który posiada marzenia zyje się łatwiej, lżej, ma on swoje cele i to dodaje mu skrzydeł.

W wierszu możemy również odnaleźć odniesienie do biblii w słowach : „bierze cię za rękę jak anioł świętego Piotra i wyprowadza z więzienia”. Postać św. Piotra jest odpowiednikiem „nas”. „Nazwanie” ludzi św. Piotrem, który zostal nazwany przez Jezusa skałą na której miał być zbudowany fundament kościoła chrześcijańskiego, można odebrać jako nadanie ludziom podobnej roli skały, tylko, że tym, razem skały na której swój początek miałyby wziąć nowe pokolenia ludzi bardziej wrażliwych na piękno, takich którzy kierowali by się droga wyznaczana przez poetów. Samym aniołem natomiast jest poeta. Postac anielska jest symbolem, który kojarzy nam się z spokojem, dobrem. Anioły kojarzone sa również często z aniołami stróżami, które otaczaja nas opieką. Zatem podmiot liryczny nadaje poecie status postaci metafizyczne, pozaziemskiej, ale zawsze przychylnej człowiekowi. Powyższy cytat jest to również przenośnią i porównaniem, ponieważ poeta dosłownie nigdy nie będzie w stanie wziąć swojego odbiorcy za rękę, ale w pewnym sensie ( o czym świadczą wcześniejsze wersy) jest w stanie poprowadzić i pokierować czytelnikiem. Prowadzenie za rękę może mieć także inne znacznie, ponieważ zazwyczaj kojarzy się nam ono z czymś ciepłym, dzieciństwem kiedy to mama prowadziła nas trzymając za rękę, czy tez chwilami spędzonymi z bliską nam osobą. Wówczas otrzymuje ono dodatkowe znaczenie jako poczucie asekuracji oraz bezpieczeństwa.

Słowa : „…i wyprowadza cię z więzienia” ukazuja nam kolejna rolę poety. Tym razem jako osoby, która pozwala nam wyzwolić się, ponieważ więzienie jest symbolem ucisku, zamknięcia i odizolowania. Wzbudza w nas negatywne odczucia. Więzieniem podmiot liryczny nazywa wiele rzeczy : może nim być samo ciało człowieka, które nie pozwala uwolnić się duszy mającej „ludzkie” uczucia, więzieniem może być także otoczenie człowieka, które nie pozwala mu na swobodne wyzwalanie swoich myśli, powoduje jego skołowanie, dezorientację czy nawet zamknięcie się w sobie. Natomiast samo wyprowadzenie z więzienia oznacza uwolnienie się od wszelkich czynników które nie pozwalały na poczucie swobody, pewności siebie czy utrudniały „obejrzenie się”.

Slowa kończące utwór „czujesz jak drży mu ręka kiedy ci szepcze do ucha jesteś wolny nie bój się idź” są wspaniałą sentencją. Drżenie rąk jest pewnym symbolem niepewności, ale również ma to pozytywny aspekt, ponieważ drżące ręce poety mówią nam o tym, że czuje on niepokój, że zalezy mu na nas. Szeptanie do ucha odczytujemy jako lekkie kierowanie. Nie jest to bezduszny rozkaz bez możliwości sprzeciwu ,ale delikatny impuls, rada, która ma tylko pomóc nam w dokonaniu właściwego wyboru, najodpowiedniejszej drogi. Najpiękniejsze są jednak słowa :”jesteś wolny nie bój się idź”. Jest to pewna przenośnia oznaczająca „wolnośc” dzięki poecie, który pomógl nam ją uzyskać. Uzyskana wolność możemy dodatkowo traktować jako umiejętnośc poradzenia sobie samemu w dostrzeganiu otaczającego nas świata oraz w nazywaniu uczuć,. Czyli tego czego „uczył’ nas liryk. Pragnie abyśmy nie bali się, szli dziarsko przed siebie, pamiętając jednocześnie o jego wskazówkach. Ponadto na „pożegnanie” poeta mówi „nie bój się” czyli stara się zapewnić nam poczucie bezpieczeństwa, dodać nam otuchy i odwagi. Słowa te dają nam nadzieję.

Obraz poety przedstawiony przez Janusza Pasierba ukazuje poetę jako osobę, która prowadzi nas, pokazuje nam właściwy kierunek, drogę. Staje się dla nas podporą w trudnych chwilach. Musimy również pamiętać, że podkreślenie roli liryka odnosi się również do samej poezji, ponieważ to właśnie oni ja tworzą.

Rola poezji we współczesnym świecie wciąż jest bardzo ważna, jednak kiedyś twórczośc poetycka miała o wiele większe znaczenie. Dzisiaj ludzie nie mają czasu, poświęcają się pracy, rodzinie, pogoni za pieniędzmi. Poezję odrzucają w kąt, wolą sięgnąc po gazetę, przeczytac suche fakty, a czytanie poezji wymaga wysiłku. Poeta nie mówi wprost, ukrywa treści, jednak jeżeli uda nam się je odczytać, wówczas dostrzeżemy jaka moc niesie ze soba liryka.

O roli poety we współczesnym świecie mówi również utwor Jacka Karczmarskiego pt. „Mury”. Wiersz ten co prawda potwierdza to, że poezja może wywrzeć duzy wpływ na ludzi, jednak niekiedy ( tak jak się stalo w przypadku poety z wiersza Karczmarskiego) wszystko może zostac źle zrozumiane, bądź obrócić się przeciwko samemu tworcy.

Myślę, że dobrym podsumowaniem wiersza „Poeta jest twoim bratem” i rozważań na temat roli poezji we współczesnym świecie będą słowa Czesława Miłosza w wierszu „Który skrzywdziłeś” : „Nie bądź bezpieczny. Poeta pamięta.”