rola komórek gleju w funkcjonowaniu komórek nerwowych

Komórki glejowe, które mają chronić i odżywiać tkankę nerwową mózgu, mogą się komunikować w sposób podobny do neuronów - zaobserwowali badacze niemieccy. Dokładne wyniki publikuje pismo "Nature Neurology". W mózgu ludzkim występuje więcej komórek glejowych niż nerwowych. Około 90 proc, wszystkich komórek budujących mózg należy do jednego z trzech typów komórek glejowych - astrocytów, oligodendrocytów lub komórek mikrogleju. Bardzo długo naukowcy uważali, że glej (w grece oznacza to klej) odgrywa w mózgu rolę spoiwa - stanowi doskonały wypełniacz przestrzeni między komórkami nerwowymi, dzięki czemu zapewnia im fizyczną podporę i stabilizację. Do innych równie ważnych zadań komórek glejowych zalicza się odżywianie i ochronę neuronów. Oligodendrocyty z kolei tworzą na wypustkach nerwowych rodzaj izolatora - tzw. osłonkę mielinową, która przyspiesza przewodzenie sygnałów w mózgu. W ostatnich latach coraz więcej badań wskazuje jednak, że rola gleju w funkcjonowaniu mózgu może być jeszcze większa, tzn. że może on brać czynny udział w procesach regulujących czynności układu nerwowego. W najnowszych doświadczeniach naukowcy pod kierunkiem prof. Christiana Steinhaeusera z Uniwersytetu w Bonn zaobserwowali, że astrocyty - jedna z grup komórek glejowych - posiadają małe pęcherzyki magazynujące glutaminian, czyli jeden z neuroprzekaźników, za pomocą którego komunikują się neurony. Badania zostały przeprowadzone na astrocytach izolowanych z hipokampa, struktury mózgu, która ma kształt konika morskiego i pełni kluczową rolę w procesach uczenia się i zapamiętywania. Okazało się, że pod wpływem odpowiedniego bodźca chemicznego astrocyty w hodowli mogą, tak samo jak neurony, uwalniać na zewnątrz zawarty w pęcherzykach glutaminian. Sam proces polega na łączeniu błony pęcherzyków z błoną komórkową i przebiega bardzo szybko - większość pęcherzyków opróżnia się w ciągu 0,2 sekundy. Jak przypomina prof. Steinhaeuser, uwalnianie neuroprzekaźnika do przestrzeni synaptycznej, czyli miejsca kontaktu dwóch neuronów zachodzi niewiele szybciej. Udało się też wykazać, że uwolniony glutaminian oddziaływał z odpowiednimi receptorami na komórkach sąsiadujących z astrocytami. Zdaniem autorów, ich wyniki sugerują, że astrocyty mogą się komunikować z neuronami za pomocą neuroprzekaźników. W ten sposób modulują ich funkcje. Gwiaździste astrocyty hipokampa posiadają wiele rozgałęzionych wypustek. Dlatego naukowcy spekulują, że pojedynczy astrocyt z tego obszaru mózgu może za pomocą glutaminianu oddziaływać na około 140 tys. synaps i to niekoniecznie położonych blisko niego. "To oznacza, że astrocyty mogą modulować aktywność bardzo wielu neuronów" - komentuje prof. Steinhaeuser. Zdaniem badacza, jeśli przyszłe badania potwierdzą wyniki jego zespołu, trzeba będzie zrewidować dotychczasowe poglądy na temat roli komórek glejowych w mózgu.