Gospodarka – podstawą gospodarki rzymskiej ok. III wieku stają się ogromne majątki ziemskie zwane latyfundiami; – latyfundium opiera się na pracy niewolników którzy w okresie panowania Konstantyna Wielkiego zostali przypisani do ziemi – przyczyny upadku gospodarczego to: brak rąk do pracy (mało niewolników), zniszczenia spowodowane przez najazdy barbarzyńców, zabójcze podatki oraz inflacja. Kryzys polityczny – niemożność rządzenia ogromnym imperium przez jedną osobę powoduje rozpad państwa na dwie części: zachodnią z centrum w Italii oraz wschodnią ze stolicą w Konstantynopolu (ostatni wspólny cesarz to Teodozjusz Wielki) – brak ciągłości dynastycznej, nieustanne zamieszki przy zmianie władcy Czynniki zewnętrzne – Imperium Rzymskie przez całe wieki od czasów wojen punickich nie ma godnego siebie przeciwnika, dlatego system obronny opiera się na naturalnych granicach (linia rzeki Ren, linia Dunaju), natomiast wewnątrz państwa znajduje się stosunkowo mało wojska – w III wieku zaczynają się wielkie ruchy migracyjne (głównie plemion germańskich), po przełamaniu granicy imperium wojska barbarzyńców mogą spokojnie pustoszyć kraj – największe nasilenie ruchów migracyjnych ma miejsce na przełomie IV i V wieku, gdy plemiona germańskie uciekają przed Hunami pod wodzą Attyli – najazdy Wizygotów – to plemię germańskie otrzymuje zgodę cesarstwa na osiedlenie się na terenach rzymskich, jednak fatalne ich traktowanie doprowadza do powstania Wizygotów i klęski Rzymian pod Adrianopolem w 378 r kilkanaście lat później Wizygoci pod wodzą Alaryka zdobywają i pustoszą Rzym; – w 451 r. ma miejsce ostatnie wielkie zwycięstwo wojsk rzymskich, gdy Rzymianie razem z Wizygotami pokonują Hunów na Polach Katalaunijskich w Galii – w 476 r. wódz Ostrogotów Odoaker pozbawia władzy Romulusa Augustulusa ostatniego cesarza rzymskiego i odsyła insygnia koronne do Konstantynopola 2 Łączy ich wiara w jednego Boga.
