Kierunki przemian polityki oświatowej i reformy oświaty w Polsce (w. III)

Kierunki przemian polityki oświatowej i reformy oświaty w Polsce (wykłady III)

Polityka oświatowa- działalność utylitarna; ogólny dział państwa dotyczący oświaty i wychowania; formułuje cele kształcenia, treści, metody pracy pedagogicznej. Zajmuje się systemem zarządzania i finansowania oświaty.

Determinanty polityki oświatowej:
a) ustrojowo- polityczne- wiodące, ustrój państwa warunkuje kierunki rozwoju polityki oświatowej,
b) geograficzne- istotny element, gdyż mowa jest tu o ukształtowaniu terenu, zatrudnieniu, klimacie, zwraca się uwagę na to, gdyż do tego dostosowuje się trwanie roku szkolnego,
- gęstość zaludnienia powoduje tworzenie szkół w miejscach wymaganych ze względu na zapotrzebowanie,
c) demograficzne- wyż i niż demograficzny. Polityka oświatowa na bierząco śledzi przyrost lub obniżenie populacji; dostosowanie tych zapotrzebowań do placówek.

d) społeczne- łączą się z uwarunkowaniem ustrojowo- politycznym i historyczno- narodowym,

e) historyczno- narodowe,

f) ekonomiczne- warunkują funkcjonowanie systemów, w Polsce wskaźnik finansowania wzrasta, system edukacyjny rozwija się.

ETAPY WDRAŻANIA REFORMY OŚWIATOWEJ WEDŁUG HUSYNA:
I- reforma akademicka (doszkalanie na poziomie akademickim),
II- środki materialne,
III- nowe podręczniki i treści programowe,
IV- wdrażanie reformy.

Ideologie szkoły:
a) humanistyczna- wypracowana na modelu ateńskim,
b) totalitarna- wychowanie spartańskie,
c) integrystyczna- wychowanie rzymskie.

W tej chwili są to doktryny pedagogiczne, na ich bazie pojawia i rozwija polityka oświatowa. Polityka oświatowa ukształtowała się w XVIII wieku.

Koncepcje reformy polityki oświatowej:
- descholaryzacja społeczeństwa- społeczeństwa mogą istnieć bez szkoły, tutaj nauczanie indywidualne, otwarte,

- alternatywna- pojawia się w latach 70 odmienna edukacja jako podział na edukację publiczną i niepubliczną,

- szkoły ustawicznie doskonalone (ulepszana) najbardziej popularna gdyż można tu zmieniać niektóre elementy systemu oświatowego,

OKRESY PRZEMIANY SYSTEMÓW OŚWIATOWYCH:
1. Okres powojenny (okres rekonstrukcji, odbudowanie szkoły, jej rekonstrukcja)
2. Eksplozja szkolna ( po odbudowie systemów szkolnych, upowszechnienie szkolnictwa)

Wyznaczniki reform w latach 60 i 70- tych:
- hasło równości szans edukacyjnych,
- zwiększenie udziału populacji dla wszystkich (hasło edukacji dla wszystkich),
- modernizacja treści, metod i środków nauczania,
- oświata to szansa na lepsze warunki życia,
- równość końcowych wyników edukacji.

Reformy są czynnikiem politycznym są często narzucane z zewnątrz, narzucane są przez administrację, inicjowane odgórnie przez polityków oświatowych. Najczęściej determinuje je czynniki społeczny i polityczny. Czynnik ekonomiczny powoduje iż reformy przeprowadzone są przez rząd.

Typy polityki oświatowej:
( w zależności od stopnia ingerencji państwa w edukację):

1. Polityka oświatowa liberalna:
-niewielki stopień angażowania się państwa w funkcje systemu oświaty, system edukacyjny bez ingerencji państwa i rządu; akceptacja zasady wolnego rynku oświatowego; zarządza i finansuje oświatę samorząd bądź jednostka,
- reformy oświatowe to określenie celu,
- tylko w Anglii prowadzona jest polityka oświatowa liberalna.

2. Polityka oświatowa demokratyczna (dominująca)
- udział państwa w edukacji dotyczy zapisów konstytucyjnych,
- poza zapisami prawa dopuszcza się zróżnicowane formy realizacji obowiązku szkolnego,
- państwo ustala finansowanie oświaty,
- selekcja- dobór uczniów do szkoły, drugoroczność, czynnik negatywny,
- wiele państw realizuje ten model.

3. Polityka oświatowa restrykcyjna
- polski system lat 45-89,
państwo egzekwuje przymus szkolny (wynika z tego, iż w Polsce należy zlikwidować analfabetyzm, w Polsce po wojnie było to bardzo ważne, gdyż było 3 miliony analfabetów,]
- niemożność funkcjonowania bez szkoły,
- szkoła instytucją państwową,
- rozbudowany aparat kontroli placówek oświatowych,
- kontrola na każdym etapie zarządzania,
- plany i programy nauczania ujednolicone,
- finansowanie oświaty jest odgórne.

Polityka oświatowa demokratyczna i jej priorytety w krajach UE:
- priorytety w dziedzinie edukacji -
1. Równość szans edukacyjnych
- demokratyzacja oświaty,
- równość szans jeśli chodzi o wybór typu szkoły,
- podniesienie wskaźnika scholaryzacji społeczeństwa,
- szkolnictwo mniejszościowe (edukacja dla mniejszości narodowych, osób niepełnosprawnych itd.),

2. Poprawa jakości kształcenia
- doskonalenie procesu edukacyjnego,
- modernizowanie istniejących systemów, programów oświaty,
- wdrażanie innowacji ( w Polsce w latach 70-tych, innovatio= odnowienie); dziś innowacje to normalność,
- innowacje są długotrwałe dotyczą nauczania początkowego i przedszkolnego trwają 3 lata,
- wykorzystanie osiągnięć techniki- masmedia,
- działalność wewnętrzna- likwidowanie drugoroczności (organizacja kompensacji lub zajęć indywidualnych),
- redukowanie odsiewu szkolnego poprzez niestawienie ocen negatywnych,
- wprowadzenie 2 równoległych ciągów nauczania w tej samej klasie,
- rozwijana edukacja dorosłych,
- podnoszenie jakości poprzez likwidowanie treści nadprogramowych.

3. Nowy model nauczyciela
- osoba z wykształceniem akademickim,
- nauczyciel innowacyjny,
- nauczyciel realizujący jednocześnie funkcje dydaktyczną + opiekuńczą + wychowawczą,
- nauczyciel nieustannie doskonalący się w zawodzie.

4. Stworzenie europejskiego ideału wychowania
- wychowanie dla pokoju,
- demokracja,
- wychowanie w praktyce- nieustanne zmiany i reformy,
- wymiana informacji, międzynarodowa wymiana uczniów i nauczycieli.

Polityka oświatowa to istotny element życia społecznego. W polityce oświatowej musi zaistnieć odpowiedzialność państwa za edukację.