Choroby przenoszone są drogą płciową, wskaż sposób zarażenia, zmiany chorobowe oraz ich profilaktykę.

Choroby przenoszone drogą płciową to jedne z najbardziej rozpowszechnionych chorób zakaźnych. Obecnie zidentyfikowano ponad 20 różnych chorób należących do tej grupy wśród, której dużą uwagę przywiązuje się w ostatnich latach do AIDS. Oprócz typowej drogi poprzez kontakt seksualny z chorą osobą zakazić się można także poprzez krew (AIDS, kiła). Do zakażenia tymi chorobami nie dochodzi w wyniku używania tych samych naczyń, poprzez zwykłe kontakty ludzkie (uścisk dłoni), wspólne spożywanie posiłków czy w wyniku ukłucia przez komary lub inne owady gdyż drobnoustroje giną w ciągu kilku minut jeśli znajdą sie poza organizmem.
Wszystkim chorobą przenoszonym drogą płciową można skutecznie zapobiegać a wiele z nich udaje się skutecznie wyleczyć. Jakkolwiek niektórych chorób obecnie nie udaje się wyleczyć, to stosowane leczenie pozwala na ograniczenie lub zwolnienie szybkości rozwoju choroby jak ma to miejsce w przypadku zakażenia HIV.
Aby skutecznie zapobiegać powyższym chorobom konieczna jest znajomość podstawowych zagadnień związanych z objawami i istotą aby w odpowiednim momencie zgłosić się do lekarza i uzyskać profesjonalną opiekę medyczną.
W związku z faktem, że choroby przenoszone drogą płciową mogą dotyczyć wszystkich aktywnie seksualnie osób ważne jest ich wczesne rozpoznanie i natychmiastowe podjęcie leczenia, aby skutecznie zapobiec późniejszym, często groźniejszym powikłaniom niż sama choroba. Objawy zakażenia mogą nie pojawić się w cale lub pojawić się w stopniu niezauważalnym przez chorą osobę, mimo, że zakażenie jest ciągle aktywne w naszym organizmie. Do najczęściej spotykanych objawów mających miejsce przy chorobach wenerycznych są u mężczyzn i kobiet:
• nadżerki, owrzodzenia, pęcherzyki w okolicy narządów płciowych
• pieczenie i ból podczas oddawania moczu
• świąd w okolicy narządów płciowych
Z kolei, co do najczęstszych objawów spotykanych u kobiet należą:
• wydzielina z pochwy o nieprzyjemnej woni
• ból w dole brzucha lub podczas stosunku
• pieczenie i zaczerwienienie w okolicy pochwy
• krwawienie z pochwy inne niż miesięczne.
Natomiast do charakterystycznych objawów pojawiających się jedynie u mężczyzn:
• wydzielin z cewki moczowej
• ból jąder
Do najczęściej spotykanych chorób wenerycznych należą min.: rzeżączka, kiła, nierzeżączkowe zapalenie cewki moczowej, rzęsistkowica, kłykciny kończyste, opryszczka narządów płciowych oraz najpoważniejsza, jaką jest AIDS.
Rzeżączka to choroba wywoływana przez bakterie Neisseria gonorrhoeae , które przekazywane są od osoby do osoby zwykle podczas stosunku płciowego (pochwowego, oralnego, czy analnego). Do zakażenia dochodzi podczas kontaktu z błonami śluzowymi zakażonej osoby. U osób, które uprawiają seks analny może dojść do rozwoju rzeżączkowego zapalenia odbytu oraz odbytnicy, natomiast u osób odbywających stosunki oralne dochodzi do zakażenia gardła. Jeżeli zakażenie rzeżączkowe nie jest leczone, bakteria ta dostaje się do układu krwionośnego i tą drogą doprowadzić do rozwoju zakażenia stawów, mózgu czy serca.
U kobiet w ciąży, jeśli rzeżączka nie jest leczona, bakterie zakażają oczy dziecka podczas akcji porodowej, prowadząc do bardzo ciężkiego stanu zapalnego. Nieleczona rzeżączka dolnych partii może się rozszerzyć wyżej i powodować zapalenie gruczołu krokowego, zapalenie jąder i najądrza u mężczyzn, a u kobiet - stan zapalny w miednicy mniejszej, natomiast, co do powikłań jeżeli rzeżączka jest rozpoznana i leczona w miarę szybko i poprawnie, zwykle uzyskuje się całkowite wyzdrowienie. Jeżeli leczenie jest albo opóźnione, albo nieskuteczne, mogą wystąpić powikłania. U mężczyzn najczęstszym powikłaniem jest porzeżączkowe zapalenie cewki moczowej (dolegliwości podczas oddawania moczu oraz niewielkiego stopnia wydzielina z dróg moczowych) najczęściej spowodowane obecnością innych drobnoustrojów, głównie Chlamydia trachomatis oraz zapalenie najądrza, które może doprowadzić do rozwoju bezpłodności. Rzadziej może dojść do powstania ropni około cewkowych, zwężenia cewki moczowej czy zapalenia gruczołu krokowego. U kobiet najczęściej dochodzi do zapalenia jajowodów, co może być przyczyną późniejszej niepłodności. U obu płci może dojść do rozsianego zakażenia organizmu z obecnością bakterii we krwi z często towarzyszącym zakażeniem stawów, zapaleniem opon mózgowo-rdzeniowych. W związku z faktem, że rzeżączka jest przenoszona drogą płciową można jej skutecznie zapobiegać poprzez:
• powstrzymanie się od seksu
• pozostawanie w związku monogamicznym, z jednym partnerem, z osobą niezakażoną
• stałe używanie prezerwatyw lateksowych podczas stosunków
Aby zapobiec wystąpieniu zakażenia oczu u niemowląt, wszystkie kobiety powinny być badane w kierunku zakażenia rzeżączką. Wymaz na hodowlę bakterii rzeżączki powinien być pobrany podczas pierwszej wizyty w czasie ciąży, a u kobiet z wysokim ryzykiem - należy to powtórzyć w ostatnim trymestrze ciąży. Inną metodą na zapobieganie wystąpienia tego zakażenia u noworodków, jest zakraplanie im oczu 1% roztworem azotanu srebra. Zamiast tego można też podać antybiotyk w maści.

Nierzeżączkowe zapalenie cewki moczowej (NGU) jest jedną z najczęstszych chorób przenoszonych drogą płciową, będącą przyczyną większości przypadków zapalenia cewki moczowej i szyjki macicy u kobiet, zapalenia cewki moczowej u mężczyzn oraz zapalenia odbytnicy i gardła u osób obojga płci. NGU najczęściej jest wywołane przez Chlamydia trachomatis, rzadziej przez Ureaplasma urealyticum czy Mycoplasma hominis. Co do epidemiologii największą liczbę chorych zaobserwowano wśród osób niezamężnych, poniżej 25 roku życia, które utrzymywały stosunki seksualne z dwiema, lub więcej osobami w ciągu ostatniego roku bez stosowania mechanicznych środków antykoncepcyjnych. Do zakażenia dochodzi podczas kontaktu z błonami śluzowymi zakażonej osoby. U mężczyzn nieleczone zakażenie może doprowadzić do zapalenia najądrza, zwężenia cewki moczowej a u kobiet do rozwoju zapalenia gruczołu Bartholiniego, zapalenia jajowodów i jajników. U obu płci może dojść do niepłodności, zapalenia stawów lub zespołu Reitera (zapalenie cewki moczowej, zapalenie stawów i zapalenie spojówek lub błony naczyniowej oka). Coraz częściej dochodzi do zapalenia gałki ocznej u noworodków urodzonych przez kobiety z zakażeniem chlamydiowym kanału szyjki macicy. Nierzeżączkowemu zakażeniu cewki moczowej można zapobiec poprzez
• utrzymywanie abstynencji seksualnej
• pozostawanie w związku z jedną, niezarażoną osobą
• unkikanie przypadkowych stosunków seksualnych
• używanie prezerwatyw podczas stosunków

Aby uniknąć powikłań, które wynikają z zakażenia chlamydiami, w tym niepłodności czy ciąży pozamacicznej, kobiety aktywne seksualnie, które mogą ulec zakażeniu powinny poddawać się badaniu razem z testem na Chlamydie przynajmniej raz na rok.
W celu zapobiegnięcia zakażeniom oczu u noworodków, należy przeprowadzać badania w kierunku chlamydii jeszcze w czasie ciąży.
Wszystkie osoby, zarówno kobiety jak i mężczyźni, powinni przechodzić rutynowe badania kontrolne corocznie, nawet, jeśli nie mają oni żadnych objawów chorób przenoszonych drogą płciową. Kobiety powinny mieć przeprowadzane badania kontrolne w kierunku Chlamydii w przypadku, gdy:
• są aktywne seksualnie w wieku poniżej 20 roku życia
• są aktywne seksualnie i mają zwiększone ryzyko zakażenia chorobami przenoszonymi drogą płciową (wielu partnerów seksualnych, stosunki płciowe z mężczyznami, którzy nie używają prezerwatyw).
Rzęsistkowica jest chorobą przenoszoną drogą płciową wywoływaną przez pierwotniak Trichomonas vaginalis (rzęsistek pochwowy) posiadający charakterystyczne witki. Drobnoustrój ten częściej stwierdzany jest u kobiet, u których jest przyczyną zapalenia pochwy, cewki moczowej oraz czasami pęcherza moczowego. U kobiet w ciąży rzęsistek może być przyczyną pęknięcia błona płodowych lub przedwczesnego porodu. U mężczyzn, u których choroba jest rzadziej spotykana objawia się ona najczęściej zapaleniem cewki moczowej oraz w niektórych przypadkach zapaleniem gruczołu krokowego. Rzęsistek pochwowy należy do dość rozpowszechnionych w Polsce wiciowców przenoszonych drogą płciową. Do zakażenia może również dojść poprzez używanie wspólnych ręczników czy też kąpiel w tej samej wannie. Większość zakażonych mężczyzn, u których przebieg choroby jest bezobjawowy, może zarażąc swoje partnerki. Nierzadko w czasie porodu zarażeniu mogą ulec noworodki, jednak zanika ono samoistnie w przeciągu miesiąca. Okres wylęgania wynosi zazwyczaj od 1-4 tygodni. Powikłania w przypadku zakażenia rzęsistkiem pochwowym występują raczej rzadko. U kobiet może dojść do zapalenie gruczołu Bartholina oraz pęcherza moczowego a u mężczyzn do zapalenia najądrza i gruczołu krokowego. Rzęsitkowica, podobnie jak inne choroby przenoszone w trakcie stosunków płciowych może być skutecznie zapobiegana poprzez:
• wstrzymywanie się od seksu
• pozostawanie w związku monogamicznym (z jednym partnerem) z osobą niezakażoną
• stałe używanie prezerwatyw lateksowych podczas stosunków
Wiadomo, że rzęsistkowica może być przenoszona również na brudnych ręcznikach, czy myjkach, dlatego ważne jest używanie świeżych, czystych ręczników podczas kąpania się czy prysznica.
Kiła jest chorobą bakteryjną przenoszoną drogą płciową wywoływaną przez krętki Treponema pallidum charakteryzującą się wieloletnim przebiegiem z występowaniem kolejnych stadiów klinicznych. Jest chorobą, w której uszkodzenie narządów i tkanek, do których dochodzi w późniejszym okresie są nieodwracalne. Zakażenie przenosi się poprzez kontakt seksualny, także oralny lub analny, niekiedy przez pocałunek (kiła nabyta) lub z matki na płód (kiła wrodzona).
Najbardziej zaraźliwi są chorzy w pierwszym i drugim okresie kiły wczesnej, u których występują zmiany skórne. Osoby w okresie wczesnym kiły utajonej są potencjalnie zakaźni w okresie nawrotów śluzówkowo-skórnych, natomiast w okresie późnym kiła nie jest zakaźna podobnie jak kiła trzeciorzędowa.W kile nabytej krętek blady dostaje się do ustroju poprzez błony śluzowe lub skórę a następnie rozprzestrzenia się po całym organizmie. Towarzyszy temu powiększenie okolicznych węzłów chłonnych. W zależności od okresu trwania choroby wyróżniamy:
- kiłę wczesną ( 1 roku )
- kiłę utajoną-bezobjawową ( do 2 lat )
- kiłę późną lub trzeciorzędową ( do 10 lat )
Objawy kiły są różne w zależności od określonego etapu choroby:
• Kiła wczesna
Okres wczesny- Pojedynczy wrzód (zmiana pierwotna) pojawia się w miejscu, w którym krętki wniknęły do organizmu. Miejscem tym najczęściej organy płciowe, ale może to być równie dobrze jama ustna, odbyt, odbytnica, czy palce w zależności od tego, w jakim rodzaju zbliżenia seksualnego doszło do zakażenia. Zmiana pierwotna jest twarda oraz bezbolesna, wydziela z siebie płyn wypełniony krętkami. Czasem węzły chłonne bezboleśnie powiększają się w okolicy wrzodu. Ta zmiana znika samoistnie po 1-5 tygodniach, choć chory nadal pozostaje zakażony.
Okres późny- Objawy tego etapu kiły zwykle dotyczą skóry głównie na wnętrzach powierzchniach dłoni oraz na podeszwach stóp. Pojawiają się rzutami krostki, drobne czerwone kropki (podobne do wysypki z przegrzania), małe przebarwione, zarumienione plamy, czasem z wciągniętymi środkiem, drobne owrzodzenia wypełnione ropą. Grudki rozwijające się w miejscu połączenia skóry ze śluzówką najczęściej w wilgotnych miejscach mogą przerastać, spłaszczać się i przybierać barwę brudnoróżową lub szarą tzw. kłykciny płaskie lub lepieże, condylomata lata, białe plamy wewnątrz jamy ustnej. Zmiany te mogą utrzymywać się latami lub ustępować mimo braku leczenia jednak często mogą pojawiać się nowe zmiany. Zmiany mogą również dotyczyć oka, kości, stawów, nerek, wątroby i śledziony, często z towarzyszącą gorączką, żółtaczką, sztywnością karku, bólami głowy, pobolewaniem mięśni, bólami gardła, utratą apetytu oraz czuciem zmęczenia. Bez włączenia leczenia tego typu objawy trwają około roku.
• kiła utajona
We wczesnym okresie tym etapie nie występują żadne objawy lub mogą występować zmiany na skórze lub śluzówkach o wysokiej zakaźności. Jednakże jedna trzecia chorych przechodzi do następnego, ostatniego etapu kiły trzeciorzędowej.
• kiła późna
Na tym etapie objawy zakażenia wynikają z ciężkiego uszkodzenia różnych organów wewnętrznych do których dochodzi w 3-10 lat po zakażeniu. Do nich mogą się zaliczać guzy, zwane "kilakami" rozwijające się w jamie ustnej, nosie, języku, kościach, skórze, wątrobie i innych narządach, objawy wynikające z uszkodzenia zastawek serca, czy zniszczenia ściany aorty, objawy związane z jakimkolwiek uszkodzeniem stawów, objawy wynikające z uszkodzenia nerwów oraz mózgu, włączając w to paraliż, problemy z koordynacją, utrata czucia, ślepota, zmiany osobowości oraz impotencja.
Obecnie w związku z efektywnymi sposobami leczenia tych objawów raczej się nie spotyka.
Jednak najniebezpieczniejszą chorobą przenoszoną drogą płciową jest choroba zwana dżumą XXw. czyli po prostu AIDS. AIDS, angielskie Acquired Immune Deficiency Syndrome, zespół nabytego niedoboru odporności, choroba wywołana przez zakażenie wirusem HIV (skrót od angielskiego Human Immunodeficiency Virus), które następuje głównie trzema drogami: drogą płciową (homo- i heteroseksualną), przez krew, wskutek wstrzyknięcia dokonanego strzykawką zanieczyszczoną krwią chorego (np. w narkomanii) lub podczas transfuzji krwi bądź preparatów krwiopochodnych uzyskanych od chorego dawcy, oraz drogą łożyskową z chorej matki na płód. Inne możliwości zakażenia (np. pracowników służby zdrowia od chorych) są niewielkie. Medycyna nie zna dotychczas przypadków zakażenia przez kontakty domowe (wspólne sztućce, wspólna łazienka itp.) ani przez przypadkowe kontakty w miejscach publicznych. Badania epidemiologiczne i eksperymentalne nie dają podstaw do stwierdzenia, by zakażenie wirusem HIV mogło się szerzyć przez komary, pluskwy czy kleszcze.
Jak można uniknąć zakażenia?
Nie można się zakazić przez podanie ręki, zwyczajne uściski czy pocałunki, przez szklanki, nakrycia stołowe i talerze, przez toaletę czy wannę.
Zakażenie nie przenosi się przez kaszel, czy kichanie.
Nie grożą zakażeniem zwykłe, codzienne kontakty z osobą chorą na AIDS lub zakażoną wirusem HIV: w domu, w pracy lub szkole, tramwaju i autobusie. Pobieranie krwi jest bezpieczne, ponieważ w placówkach służby zdrowia używa się wyłącznie sterylnych igieł i strzykawek, a wirus HIV ginie łatwo pod wpływem gotowania i środków dezynfekcyjnych.

Jakie są objawy AIDS?
Nie są charakterystyczne i chorobę może rozpoznać tylko lekarz.
Objawy: powiększenie węzłów limfatycznych na szyi i pod pachami, znaczne osłabienie, chudniecie, gorączka trwająca kilka tygodni, utrzymująca się ponad miesiąc biegunka, duszność i suchy kaszel, czasami nowotwór skóry lub błon śluzowych zwany mięsakiem Kaposiego.

AIDS jest chorobą, która nie przychodzi sama. O AIDS trzeba się postarać. Zakażenia można, więc uniknąć. Pamiętać trzeba, że nieraz już w wieku kilkunastu lat młodzi ludzie miewają pierwsze doświadczenia seksualne lub próbują wstrzykiwania narkotyków. Trzeba pomyśleć, czym to może grozić! Trzeba pomyśleć o AIDS!
Wszystkim chorobą przenoszonym drogą płciową można skutecznie zapobiegać. Najskuteczniejszą metodą jest wstrzemiężliwość płciowa oraz związek monogamiczny, w którym oboje z partnerów są wierni sobie i zdrowi. Jeżeli jednak nie możesz stosować się powyższych metod należy przestrzegać poniższych zasad, które w dużym stopniu zmniejszą twoje ryzyko zakażeniem:
• używanie prezerwatyw - Zaleca się stosowanie prezerwatyw ze środkiem plemnikobójczym za każdym razem jeżeli dochodzi do kontaktu seksualnego. Jeżeli używasz prezerwatyw lateksowych nie używaj substancji na podłożu takich jak wazelina gdyż niszczą one prezerwatywę
• znajomość partnera - Większość przygodnych kontaktów seksualnych z osobą, którą nie znasz zwiększa twoje ryzyko zakażenia chorobą. Nie należy uprawiać seksu z osobą, dopiero, co poznaną.
• wiedza np. chorób przenoszonych drogą płciową - Aby prawidłowo zapobiegać chorobom, które przenoszą się poprzez kontakty seksualne, konieczna jest podstawowa wiedza dotycząca tych chorób.
• nienadużywanie alkoholu - Nadużywanie alkoholu zmniejsza twoje zdolności komunikacyjne i powoduje, że możesz dokonać nieprawidłowych decyzji co może zwiększyć twoje ryzyko zakażenia.