zaprawa murarska - stosowane przy murowaniu ścian i innych elementów mocno obciążonych, wykonywania posadzek, do osadzania stalowych elementów (kotew, krat, balustrad itp.), łączenia prefabrykatów (wypełnienia spoin między nimi), wypraw ochronnych, zwłaszcza mających kontakt z wodą lub wilgocią, produkcji wyrobów itp. zaprawa gipsowa - częściej stosowany jest zaczyn gipsowy, czyli mieszanina gipsu z wodą bez użycia kruszywa - używa się do szpachlowania ścian, tynków wewnętrznych, wypełnień ubytków w tynkach wewnętrznych, wyrobu elementów sztukaterii, płyt gipsowych Pro-monta i płyt gipsowo-kartonowych, łączenia elementów gipsowych; zaprawy gipsowe - z zaczynu gipsowego z dodatkiem piasku - zastosowanie najczęściej do wewnętrznych wypraw tynkarskich, magnezjowe - obecnie nie stosowane.
Zaprawa murarska jest to mieszanina wapna i cementu z piaskiem i wodą, używana jest jako materiał wiążący cegieł i kamieni oraz jako tynk. Zaprawa wapienna składa się z piasku, wody i wapna gaszonego Ca(OH)2. Otrzymywana jest poprzez mieszanie jednej części objętościowej wapna gaszonego z trzema lub czterema częściami piasku. Woda jest dodawana odpowiednio w takiej objętości, aby uzyskać ciastowatą konsystencję zaprawy. Twardnienie polega na zmianie struktury krystalicznej gipsu palonego (CaSO4*1/2H2O) na skutek przyłączenia wody CaSO4*1/2H2O + 3/2H2O --> CaSO4*2H2O Zaprawa gipsowa nie ma wartości żrących jak zaprawa wapienna, dlatego znalazła zastosowanie w medycynie do sporządzania bandaży chirurgicznych i usztywniania złamanych kości. Stosuje się ją również w budownictwie jako tzw. Zaprawa ta, twardnieje pod wpływem wody. Tą zaprawę stosuje się do wyrównywania ścian lub jako dodatek do cementu. Dodanie gipsu do zaprawy znacznie skraca okres jej wiązania, w związku z czym do prac, np. tynkarskich, stosuje się często jako zaprawy gipsowo-wapienne. Twardość wody jest to właściwość wody wynikająca z obecności w wodzie składników mineralnych, głównie węglanów, wodorowęglanów, chlorków, siarczanów(VI) oraz krzemianów wapnia i magnezu. Ze względu na ilość i jakość znajdujących się w wodzie jonów rozróżnia się twardość wody: – przemijającą (węglanową) – pochodzącą przede wszystkim od węglanów i wodorowęglanów wapnia i magnezu, które podczas gotowania są wytrącane w postaci osadu – nieprzemijającą (niewęglanową) – spowodowaną obecnością siarczanów(VI), chlorków, azotanów(V) i innych rozpuszczalnych soli głównie wapnia i magnezu, które pozostają w wodzie po jej przegotowaniu. Ponadto wyróżniamy: – twardość wapniową – wywołaną rozpuszczalnymi solami wapnia, – twardość magnezową – wywołaną solami magnezu, – twardość ogólną – stanowiącą sumę twardości węglanowej i niewęglanowej. Twardość wody wyrażana jest najczęściej w: – milimolach jonów wapnia i magnezu (1 mmol=40,08 mg Ca2+ na dm3 wody), – miligramorównoważnikach (mval) substancji wywołującej twardość wody na dm3 (1 mval=20,04 mg Ca2+ w 1 dm3 wody) – stopniach niemieckich (1° niemiecki = 10 mg CaO na dm3 wody = 0,357 mval CaO na dm3 wody), – angielskich (1° niemiecki = 1,25° angielskiego) – francuskich (1° niemiecki = 1,79° francuskiego). Woda o twardości poniżej 15° niemieckich nosi nazwę miękkiej, średniej między 15-20° niemieckich powyżej tej wartości – twardej. Zmiękczanie wody twardej polega na usunięciu z niej jonów wapnia i magnezu w postaci nierozpuszczalnych osadów. Można wyróżnić następujące metody usuwania twardości wody: – termiczna – polega na gotowaniu wody w rezultacie czego wytrąca się tzw. kamień kotłowy, – sodowo-wapienna – do wody dodaje się dokładnie określoną ilość wodorotlenku wapnia i sody, – fosforanowa – twardość usuwana jest przy pomocy ortofosforanu(V) sodu, – jonitowa – polega na zastosowaniu jonitów (kationitów i anionitów) – przy pomocy kalgonu. Woda twarda utrudnia pienienie się środków piorących, powoduje powstawanie kamienia kotłowego, korozję kotłów parowych oraz podrażnienia skóry.
