Rola empatii i asertywności w skutecznym porozumiewaniu się.

Żyjemy w czasach kiedy coraz szybciej zdaje się zanikać struktura życia społecznego, coraz bardziej rozrywają się więzy między ludźmi , panuje egoizm , przemoc i bezduszność. To wszystko wpływa na rozkład całej ludzkiej egzystencji. Dwa elementy empatia i asertywność odgrywają nieprzeciętną rolę w skutecznym porozumiewaniu się ,które to jest procesem zachodzącym między ludźmi, wówczas gdy wspólnie zapragną wychylić się z pancerza swojej pewności, obojętności i zamknięcia. Należy pamiętać , że będzie to możliwe jeżeli stroną psychiczną człowieka zajmiemy się od najmłodszych lat , bowiem im dziecko młodsze tym ma większy stopień spostrzegania innych ludzi i otaczającego je świata. Szczególny sposób koncentrowania się na dziecku to okazywanie mu miłości . Wtedy możemy stworzyć prawdziwą komunikacje. Jest to reakcja na drugiego człowieka integracja i przeżywanie wspólne problemu współdziałania z dzieckiem . , zdolność wczuwania w jego położenie. Pomocne jest w tym aktywne słuchanie jako sposób słownego reagowania. Jeżeli tylko dziecko zaczyna mówić , aktywne słuchanie , które sprawia że czuje się ono akceptowane. Wzbudza się w nim chęć rozmowy, przeświadczenie o zaufaniu . Jest to jeden zew sposobów podtrzymywania komunikacji.

Empatia opierająca się na własnej samoświadomości uczuciowej jest fundamentalną umiejętnością obcowania z ludźmi. Osoby posiadające zdolność empatii są bardziej wyczulone na sygnały wskazujące czego oczekują inni lub czego im potrzeba. Dzięki takiej postawie sprawdzają się w zawodach wymagających troskliwości i opieki. Sztuka nawiązywania kontaktów polega w dużej mierze na umiejętności kierowania emocjami innych osób. Większość z tego co mówimy do dzieci sprawia że albo one albo my czujemy się źle . Dlatego musimy dopilnować , żeby dzieci się właściwie zachowywały. Najlepszą metodą jest zachęcanie do współpracy. Nauczyciel powinien opisać problem , zamiast oskarżać lub wydawać rozkazy. Kiedy nauczyciel udziela informacji , zamiast obrażać istnieje większe prawdopodobieństwo, że uczniowie zmienią swoje zachowanie . Groźby i rozkazy wywołują w uczniach poczucie bezradności i chęć oporu. Wybór otwiera furtkę do nowych możliwości. Uczniowie nie lubią wysłuchiwać kazań ani długich wyjaśnień. Często wystarczy jedno słowo czy gest zachęcające ich do pomyślenia o problemie i zastanowienia się co należy zrobić. Kiedy nauczyciel opisuje trudności , zamiast atakować i ośmieszać uczniów są oni w tanie go wysłuchać i zareagować w sposób odpowiedzialny. Uczniowie często nie słuchają co mówi nauczyciel , ale jeżeli widzą zagadnienie na piśmie łatwiej to do nich dociera.

Ton głosu jest tak samo ważny jak wypowiadane słowa . Najlepsza metoda może ni poskutkować , jeżeli wypowiemy słowa tonem który tylko informuje. Słowa muszą wyrażać szacunek jak i sygnał wyrażający zaufanie i wspólne odczuwanie. Zamiast pytać dzieci „Kto i dlaczego coś zrobił” lepiej przedstawić problem- np. osoba jest bardzo zmartwiona takim postępowaniem i dodać informacje jak inaczej postąpić. Jeżeli młody człowiek ma negatywny stosunek do jakiegoś zadania należy zrozumieć jego opory stając po stronie dziecka i przyznać że ma trudne zadanie. Powinno się także podać mu pewne propozycje aby je rozważył. Informacja musi być dostosowana do wieku, bowiem dziecko, nastolatek, osoba dorosła ,każda z nich odbierze to inaczej.

Im bardziej jesteśmy otwarci na własne emocje, tym sprawniej odczytujemy uczucia innych osób. Emocjonalne dźwięki które słyszymy w słowach innych, znaczący ton głosu, zmiana postawy, wymowne milczenie to wszystko możemy odczuć i zauważyć dzięki empatii. Kluczem do wyczucia emocji innej osoby jest zdolność odczuwania właśnie takich sygnałów niewerbalnych , które stanowią dziewięćdziesiąt procent przekazywanych emocji. Korzeni empatii można doszukać się we wczesnym dzieciństwie . Przykładem może być słyszenie płaczącego dziecka przez inne , które w tym czasie staje się przygnębione i też często zaczyna płakać. Orędownikami poznania człowieka przez siebie i dzięki temu możliwości skutecznego porozumiewania się byli psychologowie humanistyczni. A Combs stwierdza „Aby zrozumieć ludzkie zachowanie trzeba poznać świat percepcyjny jednostki, zrozumieć jak wyglądają rzeczy z jej punktu widzenia.” Psychologowie humanistyczni wierzą że gdy nauczyciel komunikuje swoje zaufanie i akceptuje ucznia on bardziej pragnie uczyć się dążyć do rozwoju, poszukiwać i tworzyć. To wszystko może się zdarzyć kiedy porozumienie opiera się na empatycznym zrozumieniu nauczyciela. Jest ono umiejętnością widzenia świata oczami uczniów , odkrycia co proces uczenia i wychowania dla nich osobiście oznacza. Nie tylko obojętność i bierność uczniów powoduje brak inicjatywy i współpracy w klasie . Konflikty w relacjach: uczeń – nauczyciel , uczeń –uczeń, rzadko rozgrywane są jawnie. Później następuje wybuch niekontrolowany. Wszyscy zgadzamy się że sprawy konfliktowe należy załatwiać od razu. Umiejętność psychologiczna jest bardzo potrzebną, ale ważniejsze są postawy wobec sytuacji konfliktowych i gotowość do otwartego ich rozwiązania najlepiej w sposób empatyczny i asertywny.

Nauczyciel stara się wykorzystać sytuacje trudne do wspólnej analizy zachowań i postaw . To stwarza warunki do lepszego zrozumienia i poznania siebie i innych. Najsilniejszą formą niedefensywnego słuchania jest empatia, czyli zdolność wyczuwania uczuć. Polega ona na emocjonalnym słuchaniu zwanym często „odzwierciedleniem „. Przykładem może być rozmowa dwóch osób z których jedna skarży się na zachowanie drugiej. Ta druga przedstawia tą samą skargę własnymi słowami starając się uchwycić nie tylko myśl ale także towarzyszące uczucia . Jeżeli są one trafnie odzwierciedlone to następuje uczucie prawdziwego zrozumienia . Jest też sztuka niedefensywnego mówienia , która polega na ograniczeniu się do konkretnej skargi i pilnowaniu aby nie przerodziła się ona w atak. To otwarte porozumienie nie dopuszcza żadnych gróźb, obelg ani zastraszenia . Tutaj też skutecznym narzędziem jest empatia i asertywność . Dajemy partnerowi , uczniowi ,dziecku do zrozumienia , że potrafimy spojrzeć na sprawę z jego punktu widzenia, że uznajemy jego prawo do takiego poglądu nawet jeśli nie zgadzamy się z nim. Takie zachowanie pozwala na konkretne i zdecydowane komunikowanie swoich potrzeb przez te osoby. Wzbudzają się uczucia do innych ludzi , nie naruszanie ich praw , a tym samym uznanie ich harmonijnego życia na tzw. swoim terytorium . Asertywność to alternatywa dla zachowań biernego , agresywnego i manipulatorskiego . Dlatego szczególnie dla dzieci i młodzieży jest ważne wprowadzenie lekcji samowiedzy, na których należy im uświadamiać że nie powinno się całkowicie unikać konfliktów , ale wyjaśniać nieporozumienia, przełamywać wzajemną niechęć i urazy zanim doprowadzą do otwartej walki. Uczenie się wyrażania swojego punktu widzenia tak żeby nie doprowadzić do otwartego konfliktu, wyrażanie uczuć wprost, ale w sposób który nie przerodzi się w agresje czy rezygnacje , mówienie nie bez lęku i poczucia winy. Taka szkoła asertywności pozwoli na zawsze na skuteczne porozumiewanie się prawie w każdej sytuacji. Trzeba podziękować tym wszystkim pedagogom i innym którzy przyczynili się do przekazania jak wielką rolę w życiowym, skutecznym porozumiewaniu spełnia empatia i asertywność. Wprowadzenie w przedszkolach i szkołach nauki umiejętności opanowywania złości pozytywnego rozwiązywania sporów opiera się na nauczaniu empatii i asertywności , na wzbudzaniu umiejętności emocjonalnych. Szkoda że w tak niewielu szkołach podjęto się prowadzenia takich lekcji. Myślę że wszyscy powinni zwrócić uwagę na ten aspekt kształcenia , a w szczególności ci co wychowują to co jest jedną z największych wartości w życiu.

Empatia wiąże się ze zdolnością postawienia siebie w sytuacji kogoś drugiego. Stanowi subtelne przeniknięcie do wewnątrz czyjegoś świata. Empatia prowadzi do uświadomienia tego, że współodczuwanie bywa istotniejsze dla porozumienia się z kimś innym niż współrozumienie.

Empatia to zdolność postrzegania zjawisk z perspektywy drugiego człowieka. Wiąże się więc ze świadomością, że uczucia innych ludzi różnią się od naszych i że należy traktować bliźnich z szacunkiem dla ich indywidualnej odmienności.