Rasa – to grupa ludzi zachowujących odrębność genetyczną wobec pozostałej części ludności świata
Zróżnicowanie rasowe gatunku ludzkiego nastąpiło w wyniku procesu przystosowania się do warunków środowiska przyrodniczego. Przejawia się ono w kolorze skóry, oczu, włosów, kształcie czaszki, nosa i warg. Na podstawie tej antropologia rozróżnia przeważnie trzy główne rasy: europeidalną, mongoloidalną, negroidalną. Klasyfikacja ta odpowiada w zasadzie zaproponowanemu jeszcze przez Cuviera w 1817 roku podziałowi ras na białą, czarną i żółtą kolor skóry nie stanowi dziś jedynego ani najważniejszego kryterium.
Większość antropologów wyróżnia obecnie osiem podstawowych ras
Rasa europejska – białą zamieszkuje Europę, Amerykę, Australię, część Azji, północną Afrykę
Rasa afrykańska – zamieszkuje obszary Afryki położone na południe od Sahary. Wyróżnia się ciemną barwą skóry, wełnistymi włosami, spłaszczonym szerokim nosem i grubymi wargami.
Rasa indonezyjska – zbliżona do europejskiej, (różni się od niej ciemniejszą barwą skóry i ciemnymi prostymi włosami). Zamieszkuje głównie Półwysep Indyjski
Rasa australijska – zaliczana jest do rasy czarnej. Od rasy czarnej odróżnia się falistymi (nie wełnistymi) włosami oraz wydatnymi łukami brwiowymi. Przedstawiciele tej rasy zamieszkują Australię centralną i Tasmanię.
Rasa melanezyjska – zamieszkuje Nową Gwineę i wyspy Melanezji.
Rasa mongoloidalna – zamieszkuje Azję, Madagaskar, Grenlandię, Północną Skandynawię i północną Kanadę. Charakteryzuje ją ciemniejszy niż w przypadku rasy europejskiej kolor skóry, czarne proste włosy, wydatne kości policzkowe oraz fałda mongolska.
Rasa amerykańska – zbliżona do mongoloidalnej. Należą do niej indianie
Rasa polinezyjska – zamieszkuje wyspy Oceanu Spokojnego i charakteryzuje się jasnobrązowym kolorem skóry i czarnymi włosami.
W wyniku migracji nastąpiło mieszanie ras. Prawie połowę ludności świata stanowią mieszańcy:
Mulaci – mieszańcy rasy białej i czarnej
Metysi – mieszańcy rasy białej i Indian
Zambosi – mieszańcy Indian i Murzynów
Kreole – potomkowie dawnych właścicieli ziemskich – kolonizatorów hiszpańskich, portugalskich i francuskich w Ameryce Południowej i na południu Stanów Zjednoczonych
W historii wielu państw świata spotykamy okresy, w których zróżnicowanie rasowe były pretekstem do pogardy i dyskryminacji. Wiele państw świata przeżyło okres niewolnictwa, zniesiony całkowicie dopiero w XIX wieku
W okresie od XVI do XIX wieku wywieziono z Afryki i sprzedano do niewolniczej pracy na plantacjach bawełny i kawy w Ameryce około 12 – 15 mln Murzynów.
Eksterminacja Indian których nie udało się zmusić do niewolniczej pracy dla białych
Polityka apartheidu - system ścisłej segregacji rasowej, stworzony w oparciu o doktrynę głoszącą ustawowe i kulturowe oddzielenie ras i odrębność ich rozwoju, noszący w praktyce cechy rasizmu. Apartheid przyniósł administracyjny podział społeczeństwa południowoafrykańskiego na grupy rasowe i etniczne, które zostały od siebie oddzielone, wyznaczono im oddzielne miejsca do zamieszkania i pracy. Najmniejsze odstępstwa od obowiązującej segregacji rasowej były surowo karane, sama krytyka systemu uznawana była za przestępstwo przeciwko państwu, a ingerencja państwa w sferę życia prywatnego osiągała stopień charakterystyczny dla ustrojów totalitarnych.
Polityka „czystek etnicznych” - miała miejsce również w obrębie jednej rasy. Stosowana przez Niemców w czasie II wojny światowej, doprowadziła do eksterminacji Słowian, Żydów i Romów
Literatura :
- „Geografia gospodarki świata”. Józef Barbag. Warszawa 1988
- „Geografia”. Człowiek gospodarzem przestrzeni geograficznej. T.Krynicka- Tarnacka, G.Wnuk, Z. Wojtkowicz. Toruń 2002