Gospodarsto krajobrazu i kultur w Azji.

Rolnictwo – dział gospodarki narodowej, którego celem jest pozyskiwanie produktów do bezpośredniego spożycia przez ludzi i zwierzęta oraz dostarczanie surowców dla przemysłu spożywczego, obuwniczego, chemicznego i włókienniczego. Rolnictwo naturalne – rolnictwo, które produkuje niemal wyłącznie dla swoich potrzeb. Rolnictwo towarowe – rolnictwo produkujące na zaopatrzenie rynku krajowego czy światowego. ****HISTORYCZNE NASTEPSTWA ZMIANY SYSTEMÓW UPRAWY ZIEMII: - zbieractwo i łowiectwo, neolityczna rewolucja agrarna (rozwój rolnictwa starożytnej Mezopotamii) - System żarowo-odłogowy (polegał na zajmowaniu ziemi pod uprawę po wcześniejszym wypaleniu roślinności stepowej lub leśnej) - Dwupolówka (polega na tym, że z całości uprawianych gruntów, połowę pozostawiano bez uprawy jako tzw. Odłóg) - Trójpolówka (odłogowanie ulegało ograniczeniu w skutek wprowadzenia na część pól roślinności pastewnej, jarej bądz tzw. Roślin strukturotwórczych, poprawiających jakość gleby) - Płodozmian (polega na ustaleniu takiej kolejności zasiewu roślin, aby każdej z upraw zapewnić jak najlepsze warunki wegetacji oraz dobrze wykorzystac glebę bez pogorszenia jej żyzności) ****WYSTEPOWANIE RÓZNYCH SYSTEMÓW UPRAWY ZIEMII WE WSPOŁCZESNYM ŚWIECIE -- ROLNICTWO ŻAROWO-ODŁOGOWE – rozwinął sie na obszarze Bliskiego Wschodu. Z tąd rozprzestrzenił sie szeroko w róznych strefach klimatycznych. W Europie stosowany był jeszcze w okresie średniowiecza. Obecnie zachował sie na obszarach krajów tropikalnych Afryki, Ameryki Południowej i Azji Południowow-Wschodniej. WYSTEPOWANIE: głownie w lesie równikowym oraz na pograniczu sawanny i terenów leśnych. POLEGA NA: a) wypala się wyznaczoną część terenu leśnego b) otrzymany po spaleniu popiół użyźnia glebę c) uprawia się: - zboża: proso, sorgo, ryż, kukurydzę - rośliny okopowe: maniok, bataty - rośliny strączkowe: fasola d) mieszana uprawa roślin (polega na sadzeniu na sadzeniu lub siewie w bliskim sąsiedztwie róznych roslin uprawnych) e) trzyletnia uprawa, kilka lub kilkanaście lat odłogu f) obszary: Afryka, Ameryka Płd. i Azja Płd. - Wsch. -- KULTURA RYŻU –- uprawa ryżu wywodzi się z tropikalnego rolnictwa odłogowego. Ponad 90% światowych zbiorów ryżu pochodzi z monsunowych obszarów południowej i południowo-wschodniej Azji. Ryż może być uprawiany na różnych glebach, ale rośnie najlepiej, gdy gleba zawiera pewną ilość gliny, zatrzymującej wodę. Nawadnianie przelewowe-jest to regulacja dopływu wody, która odbywa się przez otwieranie i zamykanie przepustów POLEGA NA: - podporządkowaniu upraw cyklicznemu występowaniu monsunów - tworzy się terasy: system nawadniania przelewowego - ryż suchy(górski), ryż mokry "padi" - niezbędny warunek do uprawy ryżu to występowanie dużych zasobów pracy - obecnie na obszarach występowania monsunów Azja Płd. - Wsch. -- PASTERSTWO KOCZOWNICZE -- podstawową cechą rolnictwa koczowniczego jest chów zwierząt prowadzony w formie ciągłej wędrówki ze stadami w poszukiwaniu pastwisk. Wypas koczowniczy nazywany jest też nomadyzmem. Nomadyzm jako forma rolnictwa wynika bezpośrednio z panującego klimatu. WYSTEPOWANIE: Pasterstwo koczownicze rozwinęło się w pierwszym okresie na olbrzymich przestrzeniach stepów i lasostepów w Azji, Europie, Afryce. Obecnie obszarami występowania pasterstwa koczowniczego są: Afryka, zwłaszcza obrzeża Sahary, Półwysep Arabski, Mezopotamia, Iran, Afganistan. POLEGA NA: a) obszary: stepy i lasostepy obrzeża Sahary, Płw. Arabski, Mezopotamia, Syberia, Azja Środkowa i Zach. b) Polega na wypasaniu zwierząt na naturalnych pastwiskach i wędrówkach w poszukiwaniu nowych miejsc do wypasu c) Hoduje się: wielbłądy, owce, kozy, osły, bydło rogate ****ROLNICTWO FARMERSKIE: (USA, Kanada, Australia, Nowa Zelandia) a) polega na: uprawie na wielkich farmach i przeznaczeniu prawie całej produkcji na sprzedaż b) gospodarstwo specjalistyczne nastawione na jeden rodzaj produkcji - zbożowej, hodowlanej, pasterskiej, drobiowej, bawełnianej, mleczarskiej c) cechy: bardzo wysoki poziom mechanizacji, nawożenie, ochrona roślin i melioracja, stosowanie mikroelektroniki i komputerów ****CECHY ROLNICTWA AMERYKANSKIEGO: - wysoka, mechanizacja, racjonalne nawozenie, środki ochrony roślin, melioracje, zastosowanie mikroelektroniki i komputerów, bardzo małe zatrudnienie w rolnictwie, czołowe miejsca w produkcji płodów rolnych, duża rola w międzynarodowym handlu płodami rolnymi, dopłaty wyrównawcze. KORZYSTNE WARUNKI NATURALNE: - wystepuja na obszarach prerii, z urodzajnymi czarnoziemami i glebami brunatnymi, porośniętymi w przeszłości trawiastymi lasostepami i lasami liściastymi. ****ROLNICTWO WYSOKOTOWAROWE EUROPY ZACHODNIEJ: a) polega na: selekcji upraw wynikającej z warunków naturalnych, historycznego rozwoju i osiągniętego poziomu b) charakteryzuje się: - ciągłe wprowadzanie nowych odmian roślin uprawnych i ras hodowlanych zwierząt - stosowanie nawozów mineralnych, środków ochrony roślin i zabiegów weterynaryjnych - mechanizację i komputeryzację PROTEKCJONIZM --- ochrona rynku wewnetrznego poprzez: - subwencje do produktów rolnych i środków produkcji - interwencyjny skup i sprzedaz produktów rolnych oraz gromadzenie zapasów - kontyngenty jakosciowe i ilościowe - cła zaporowe - współfinansowanie przemian strukturalnych ****NEGATYWNE SKUTKI PRODUKCJI ROLNICZEJ: - znaczny poziom skazenia ekosystemów spowodowany zanieczyszczeniem gleby, wód, roślinności nawozami oraz środkami ochrony roślin i innymi substancjami chemicznymi; stosowanie hormonów i antybiotyków w produkcji zwierzecej; tuchenie zwierzat poprzez ograniczanie im swobody ruchu i stłoczenie na niewielkiej powierzchnii, niszczenie naturalnego krajobrazu poprzez regulacje stosunków wodnych, likwidacje miedz, kęp swobodnie rosnących drzew. ****ROLNICTWO PLANTACYJNE: a) polega na uprawie roślin danego gatunku na dużych obszarach b) cecha charakterystyczna - monokultura ( uprawa roślin jednego gatunku. Zaletą jest specjalizacja sprzyjająca intensyfikacji produkcji, wadą jest wyjałowienie i degradacja gleby) c) uprawia się: banany, bawełnę , orzeszki ziemne, trzcinę cukrową, kauczukowiec, kakaowiec, kawę, herbatę, jutę d) obszary: Azja, Afryka, Ameryka Łacińska e) w produkcji kauczuku przodują: Tajlandia 35%, Indonezja 22%, Malezja16% JEST RYZYKOWNY EKONOMICZNIE ZE WZGLEDU NA: - duze nakłady inwestycyjne przy zakładaniu plantacji, zwrot kosztów nakładów po dłuzszym okresie, duze wahania cen na rynku światowym. ****CZYNNIKI ROZWOJU ROLNICTWA NA ŚWIECIE: PRZYRODNICZE: ---- ukształtowanie powierzchni, warunki klimatyczne (agroklimatyczne: nasłonecznienie, temp. opady, wiatry i pojawienie się przymrozków), ---- warunki glebowe (żyzność i urodzajność) a) Żyznosc Gleby – jest to zdolność zaspokajania odżywczych potrzeb żyjących na niej roślin przez dostarczenie składników pokarmowych i wody. b) Urodzajność gleby – to cecha określajaca wartość produkcyjną, w duzym stopniu wpływa na nia działalnosc człowieka. ---- warunki wodne (określa się je przez sumę opadów, wielkość parowana i możliwość transpiracji wody). POZAPRZYRODNICZE: ---- zasoby pracy (szczególnie istotne w krajach słaborozwinietych. Duzymi zasobami pracy dysponuje wiekszosc krajów Azji Południowo-Wschodniej), ---- ustrój rolny, inaczej struktura agralna (własność ziemi i wielkosc gospodarstw) ---- poziom kultury rolnej (nawożenie, stosowanie srodków ochrony roślin, meliorację, mechanizacja rolnictwa, stosowanie nowych odmian plennych, wykształcenie i umiejętnosci rolnika) ---- poziom rozwoju przemysłu i usług dla rolnictwa (warunkuje zaplecze techniczne i naukowo- badawcze, zaopatruje rolnictwo i stanowi jednoczesnie rynek zbytu dla surowców pochodzenia rolniczego) ---- polityka rolna panstwa (UE, finansowanie dopłat, ceny gwarantowane, system kredytów, ochrona runku rolnego itp.) ---- Uwarunkowania miedzynarodowe (cechy płodów rolnych na rynkach światowych, kursy walut, miedzynarod. Umowy handlowe) ****CZYNNIKI WPŁYWAJACE NA ROZWOJ ROLNICTWA W POLSCE: PRZYRODNICZE: - ukształtowanie terenu, klimat (ilość opadów, długość okresu wegetacyjnego – srednio w Polsce 200dni, max. Nizina Śląska 220 dni. W gorach i Suwalszczyźnie 180 dni) - żyzność gleb, warunki wodne, agroklimat POZAPRZYRODNICZE: - ustrój rolny (rozdrobnienie gospodarstw i gruntów), zasoby pracy (nadmierne zatrudnienie wynosi ok. 27% ogółu pracujących) - przeludnienie wsi, bezrobocie na wsi (45% wszystkich bezrobotnych) - niski poziom wykształcenia ludności rolniczej (średnie wykształcenie w mieście blisko 34% posiada, a na wsi 15-16%. Ludzi z wyzszym wykształceniem na wsi jest mniej niz 2%) - formy własności gospodarki po II wojnie światowej i obecnie, mechanizacja rolnictwa i chemizacja. ****UPRAWA ROSLIN: STRUKTURA UZYTKOWANIA ZIEMI: kształtuje sie w wyniku działania roznorodnych czynników rozwoju rolnictwa - grunty orne 11,5%, Łąki i pastwiska 25,4%, lasy 30,1%, pozostałe grunty i nieuzytki 33% UZYTKOWANIE ZIEMI NA KONTYNENTACH: - Europa – grunty i nieuzytki (33%) - Ameryka Południowa – lasy (46,5%) - Australia – łąki i pastwisa (50,7%) - Afryka – pozostałe grunty i nieuzytki (41,9%) (a grunty orne 5,8%) - Ameryka Północna – pozostałe (39,5%) (lasy – 32%) - Azja Połnocna – pozostałe (36,6%) (grunty orne 16,5%) FORMY I STRUKTURY UZYTKOWANIA ZIEMI NA ŚWIECIE: - ogólne uzytki rolne zajmują na Świecie 36,9% powierzchni kraju, grunty orne i sady 11,5%, łąki i pastwiska 25,4%. Lasy natomiast zajmuja 30,1% a pozostałe grunty i nieuzytki 33,0% ****WARUNKI I OBSZARY UPRAW NA ŚWIECIE: GŁOWNE ROŚLINY ZBOZOWE (ZBOŻA – maja podstawowe znaczenie w wyzywieniu świata) --- PRZENICA (zajmuje ponad 30% powierzchni przeznaczonej pod uprawę zbóż. Jest rośliną o stosunkowo duzych wymaganiach klimatycznych i glebowych. Powierzchnia zasiewów tego zboża nie zmienia sie znacznie, natomiast zbiory systematycznie rosną.) PRODUCENCI PRZENICY: - Chiny 18,7% (Najwiekszy producent przenicy na świecie) (rejony przenicy: Nizina Chinska i Mandżurska) - Stany Zjednoczone 11,8% (rejon Wielkich Jezior), Indie 11,8% (dorzecze Indu), Indie 11,2%, Rosja 4,6%, Francja 6,8%, Australia, Kanada 4,1%. --- RYZ (zbiory jego sa nieco mniejsze niz przenicy, uprawiany jest głownie w strefie równikowej, zwrotnikowej i podzwrotnikowej. Wymaga duzej ilosci ciepła i wilgoci, uprawiany jest na terenach sztucznie nawadnianych) PRODUCENCI RYZU: - Chiny 34,3% i Indie 21,7% (głowni producenci), Bangladesz 5,0%, Indonezja 8,6%, Wietnam 5,2%, Tajlandia 4,1%. --- KUKURYDZA (jest trzecim najbardziej liczącym sie zbożem świata. Podobnie jak ryz ma wysokie wymagania cieplne, nie toleruje jednak nadmiernie wysokich opadów. Najlepiej plonuje na żyznych glebach próchnicznych) PRODUCENCI KUKURYDZY: - Stany Zjednoczone 41,0%, Chiny 20,8%, Brazylia 4,9%, Argentyna 3,2%, Meksyk 3,0%, Francja 2,4%, Indie. --- JĘCZMIEŃ (najbardziej rozpowszechnione ze wszystkich zbóż. Ma bardzo skromne wymagania klimatyczne i glebowe. Jeczmien jary – o krótkim okresie wegetacyjnym, moze byc uprawiany nawet na obszarach podbiegunowych) PRODUCENCI JĘCZMIENIA: - Rosja 16% (największy producent), Kanada, Niemcy, Francja, Hiszpania, USA. --- OWIES (o skromnych wymaganiach, moze byc uprawiany nawet na ubogich glebach górskich. Jest to zboże głownie paszowe, uprawiane są głownie w klimacie umiarkowanie chłodnym i wilgotnym) PRODUCENCI OWSU: - Rosja 32%, Kanada, USA, Niemcy, Polska --- ŻYTO (uprawia sie go tam gdzie inne zboza sie nie udaja. Zasadniczo jest zbozem chlebowym ale odpadki sa cenionym dodatkiem do pasz) PRODUCENCI ŻYTA: - Rosja, Białoruś, Niemcy i Polska} 40%, --- PROSO I SORGO (są uprawiane w warunkach zbyt suchych dla innych zbóż, głownie w Afryce i Azji. Wytrzymałe odporne na suszę, stanowia podstawe wyzywienia ludnosci obszarów pustynnych i półpustynnych) PRODUCENCI PROSA I SORGA: - USA, Indie, Argentyna, Chiny, Nigeria, Meksyk. ****POZOSTAŁE UPRAWY: ROSLINY OKOPOWE: (sa bogate w skrobie i wykorzystywane jako pokarm dla ludzi, ich zaleta jest wysoka plennosc) 1) ZIEMNIAKI (Chiny 16,2%, Rosja 10,6%, Polska 8,8%, Indie 8,5%, USA 7,3%, Ukraina 5,9%) 2) BATATY (Chiny 85%, Azja Południowow-Wschodnia) 3) MANIOK (Ameryka Łacińska, Afryka, Indie, na Archipelagu Malajskim) 4) JAM i TARO (Afryka Równikowa) ROSLINY PRZEMYSŁOWE (cukrodajne) -- (duze zróżnicowanie pod wzgledem botanicznym oraz przeznaczenia produkcyjnego) 1) TRZCINA CUKROWA (Kuba, Meksyk, USA, Brazylia, Chiny, Filipiny, RPA) 2) BURAK CUKROWY (Ukraina, USA, Francja i Niemcy) ROSLINY OLEISTE: (stanowią źródło tłuszczu i białka dla celów konsumpcyjnych oraz wysokobiałkowych pasz) 1) SOJA (USA 46%, Brazylia, Chiny, Argentyna) 2) ORZECH ZIEMNY (Indie, Chiny, USA, Nigeria) 3) SŁONECZNIK (Rosja, Ukraina, Mołdawa, Turcja, Hiszpania, Francja, Argentyna i USA) 4) RZEPAK (Chiny, Indie, Kanada, Francja, Wielka Brytania) ****WARUNKI I OBSZARY UPRAW W POLSCE: --- ZYTO (zajmuje najwiekszy aerał w Polsce. Nie ma wymagan, udaje sie nawet na gorszych glebach przy umiarkowanym zawozeniu) WYSTEPOWANIE ŻYTA: - woj. Łódzkie, mazowieckie, dolnośląskie, pomorskie, zachodniopomorskie, podlaskie, lubelskie, lubuskie. --- PRZENICA (wymaga dobrych gleb, starannej uprawy w znacznym nawozeniu mineralnym) WYSTEPOWANIE PRZENICY: - lubelskie, pomorskie, malopolskie, dolnośląskie, mniejsza czesc w lubuskim, zachodniopomorskie, opolskie. --- PSZENŻYTO (udaje sie na glebach umiarkowanie nawozonych) UPRAWIANY w zachodniej POLSC --- OWIES (nie ma wymagan, jego uprawa zmniejsza sie wraz z malejąca hodowlą koni, uprawiany głównie na paszę dla koni) WYSTEPOWANIE OWSU: wschodnia i południowa cześć kraju. --- JĘCZMIEN (wymaga gleb średnich i dobrych, zasobnych w wapń, znacznie nawozonych mineralnie.) WYSTEPOWANIE JECZMIENIA: - Wyżyna Krakowsko-Częstochowska, Wyżyna Lubelska. Cały kraj. ****POZOSTAŁE UPRAWY: ZIEMNIAKI (Podlasie, środkowa Polska) BURAKI CUKROWE (Rejony: zamojski, lubelski, dolnośląski, wielkopolski, kujawski, żuławski i zachodniopomorski) RZEPAK i RZEPIK (Dolny Śląsk, Pomorze Zachodnie, Kujawy i Żuławy Wiślane) TYTON i CHMIEL (Wybrzeże, Pojezierza, Wyż Kielecka i Sandomierska) LEN i KONOPIE (Wielkopolska, Pojezierze Pomorskie, Wyż. Lubelska) WARZYWA i OWOCE (Region: grójecki, lubelski, kielecki, krakowski, nowosądecki) ****CHÓW ZWIERZĄT GOSPODARSKICH NA ŚWIECIE: CHÓW – wszelka działalnosc człowieka zwiazana z utrzymaniem zwierząt gospodarskich. HODOWLA – odnosi sie do zabiegów zmierzających do otrzymania bardziej przydatnych gospodarczo gatunków zwierząt, poprzez selekcję, krzyżowanie. FORMY CHOWU: a) Pastwiskowy: pasterski, koczowniczy, wędrowny b) Pastwiskowo - oborowy c) Przemysłowe formy hodowlane CELE CHOWU ZWIERZĄT: a) produkcja pożywienia b) uzyskiwanie skór, wełny i pierza c) w celu hodowli zwierząt pociągowych d) w celach rekreacyjnych(hodowla koni) e) uzyskiwanie nawozu naturalnego ***KIERUNEK MLECZNY – rozwija sie przewaznie w poblizu duzych osrodków miejskich, ktory stanowi duzy rynek zbytu na mleko i jego przetwory. ***KIERUNEK MIESNY – ma zwykle ekstensywny charakter i rozwija sie na obszarach naturalnych pastwisk obfitujących w paszę. ***KIERYNEK MLECZNO-MIESNY – najbardziej rozwiniety. Rozwinął sie w Europie i na obszarach o europejskim typie gospodarki. ****POGŁOWIE ZWIERZĄT (PRODUCENCI) a) BYDŁO - 1,4mld. na świecie - Indie 16% - Brazylia 12% - Chiny 9% - USA 7,5% - Agentyna 4,5% - Sudan 2,8% b) OWCE - 1,1mld . - Chiny 12% - Australia 12% - Iran i Nowa Zelandia po 5% - Indie - Rosja, Mongolia, Irak c) TRZODA CHLEWNA - 960mln.(dostarcza przede wszystkim mięsa i tłuszczu) - Chiny 51% - USA 6% - Brazylia 4% - Niemcy 3% - Hiszpania, Wietnam, Polska EKSPORTERZY TRZODY CHLEWNEJ: - Holandia, Dania, USA, Kanada, Argentyna. IMPORTERZY: - W. Brytania, Niemcy, Włochy. ZWIERZETA POCIAGOWE, WIERZCHOWE i JUCZNE: d) KOZY - 700mln . - Chiny 25% - Indie 17% - Pakistan 7% - Bangladesz 5% e) KONIE- 62mln (mechanizacja rolnictwa przyczyniła się do zmniejszenia pogłowia; obecnie w większym stopniu wykorzystywane w celach rekreacyjno sportowych.) - Chiny 16% - Brazylia, Meksyk, USA po 10% f) OSŁY- 43mln. - Chiny 25% - Etiopia 12% - Pakistan 10% - Meksyk 8% g) WIELBŁĄDY 19mln . - Somalia 32% - Sudan 15% - Indie 8% - Etiopia 6% - Pakistan 6% - Mauretania 6% h) LAMA i ALPAKA - zwierzęta te występują w Andach, otrzymuje się z nich dobrą wełnę i) JAK - żyje tylko w Tybecie, daje mleko z nawet 20% zawartością tłuszczu j) RENIFER - występuje na Płn. Europy i Azji ****CHÓW ZWIERZĄT GOSPODARSKICH W POLSCE: CHÓW ZWIERZĄT - dostarcza artykułów żywnościowych i surowców przemysłowych ---BYDLO: obecnie ok. 8 mln. sztuk, ilość ciągle spada. Rozmieszczenie nierównomierne (małopolska, wielkopolska); Polska zajmuje 9 miejsce na świecie w produkcji mleka (317l/osoba) ---TRZODA CHLEWNA: chów na mięso, pogłowie ok. 20 mln sztuk (6 miejsce), najwięcej w środkowo-zachod. i półn. części kraju ---KONIE: hodowla spada, wynosi ok. 500 tys sztuk, stanowią siłę pociągową w małych gospodarstwach; ---OWCE: hodowla dla mięsa i skór, mleko i mięso sa produktami dodatkowymi; Pogłowie zmniejsza się ciągle (troche wiecej niż koni), hodowla: rejon środkowo-zachodni, karpacki, sudecki --- DRÓB: szczególnie hodowla brojlerów ****ROLNICTWO INTENSYWNE: charakteryzuje się dużymi nakładami kapitału i siły roboczej, czego wynikiem jest zwiększenie plonów i efektów hodowli. 1. wysoko intensywne rolnictwo kapitałochłonne o małych zasobach pracy w rolnictwie i wysokim poziomie mechanizacji. (Europa Zach., niektóre obszary USA) 2. rolnictwo plantacyjne: o bardzo dużej towarowości, 3. wysoko intensywne typu pracochłonnego: towarowość jest niewielka, nie bierze udziału w wymianie międzynarodowej. (Azja Połud. – Wschod.) 4 umiarkowanie intensywne rolnictwo indywidualne i prywatyzowane rolnictwo rolnictwo wieloprzestrzenne. (np. Polska) ****ROLNICTWO EKSTENSYWNE: 1.rolnictwo o małych zasobach pracy i dużej mechanizacji. (pampa w Argentynie, prerie USA i Kanady, Australia, Nowa Zelandia) 2 rolnictwo ekstensywne o dużych zasobach pracy i bardzo małej mechanizacji. (Afryka Zach. i Oceania) 3. rolnictwo skrajnie ekstensywne. ( ****SPOSOBY ZWIĘKSZENIA PRODUKCJI ŻYWNOŚCI: 1) wzrost plonów- poprzez dobór odpowiednio wyselekcjonowanych nasion siewnych i zwierząt hodowlanych, racjonalne nawożenie,właściwy płodozmian, stosowanie środków ochrony roślin. ZIELONA REWOLUCJA-szereg działań sprzyjających zwiększeniu produkcji żywności. 2) powiększenie areału gruntów ornych poprzez osuszanie niektórych bagien i nawadnianie obszarów półpustynnych półpustynnych pustynnych. 3) zwiększenie produkcji żywności z mórz i oceanów. 4) zwiększenie wydajności gospodarstw rolnych. 5) długotrwała pomoc finansowa, naukowo techniczna i organizacyjna. 6) koncepcja rolnictwa zrównoważonego. PRZYCZYNY GŁODU: - słabe zbory, klęska żywiołowa, susze, szkodniki, wojna - głód MIEJSCA GŁODU: Afryka (kumulacja czynników), Ameryka Płd. i Azja Płd. -Wsch. – niedożywienie NAJWIEKSZY GŁOD: Angola, Tanzania, Etiopia (susza), Mozambik (susza i wojna), Somalia (konflikt wewnątrz kraju), Kenia (wojna, brak infrastruktury, szarańcza), Demokratyczna Rep. Konga (wojna), *****Są dwie metody pomagania krajom głodującym – dawanie możliwości produkcji jedzenia (USA - Afryka) lub dawanie gotowych racji żywnościowych, czego skutkiem może być rozleniwienie robotników, uzależnienie państwa (Etiopia) lub też utrzymanie reżimu (Somalia). RODZAJE GŁODU: - ilościowy – wartość kaloryczna pokarmów jest zbyt mała w stosunku do potrzeb organizmu - jakościowy – niedobór lub brak w pożywieniu niektórych, istotnych do życia składników - jawny – brak białka w pokarmie, osłabia umysłowe i fizyczne zdolności człowieka