1. Cztery etapy kształtowania się Państwa Moskiewskiego: a) Powstanie z Rusi Włodzimiersko-Suzdalskiej w 1213 Księstwa Moskiewskiego. b) Powstanie z Księstwa Moskiewskiego i Wielkiego Księstwa Włodzimierskiego w 1328 Wielkiego Księstwa Moskiewskiego. c) Jednoczenie Rusi Kijowskiej (inaczej: ziem ruskich) zapoczątkowane przez Iwana I Kalitę na samym początku istnienia państwa (był on wcześniej księciem moskiewskim), które dokończone zostało przez Wasyla III Rurykowicza w latach 1505–1521. d) Zakończenie jednoczenia Rusi Kijowskiej w 1521. Koniec rozdrobnienia feudalnego (inaczej: rozbicia dzielnicowego) i powstanie jednego wielkiego państwa, które trwa aż to koronacji Iwana IV Groźnego w 1533 (w 1547 koronował się na pierwszego cara Rosji). 2. Odkrycia geograficzne. Przyczyny: Ludzie byli ciekawi świata, bo "głupio tak siedzieć w Europie albo jeździć do dzikiej Azji". Ludzie chcieli się wzbogacić a mogli robić to dzięki pretekstowi szerzenia chrześcijaństwa wśród "dzikich tubylców". Ludzie nie mieli z kim handlować. Z dziką Azją się nie dało ("Dzicy Turcy chcieli szerzyć w Europie islam itp."). Skutki: Rozwój żeglugi (w tym rozwój nowych technologii nawigacji). Spadek cen towarów oraz założenie nowych rynków zbytu. Powstanie nowych upraw i plantacji. Ogólnie: ciągnięcie zysku przez kolonizatorów. Większe oświecenie Europejczyków, którzy już na 100% przekonali się, że Ziemia jest duża i nie jest płaska (ludzie dla których cała Ziemia to własne osiedle a sama Ziemia jest płaska się nie liczą - to de**le) oraz zmienili swoją świadomość i pogląd na świat. Niszczenie kultur i cywilizacji tubylczych. Rozwój piractwa morskiego. Rozwój niewolnictwa. Zwiększenie ilości wytapianych monet (w Europie moneta ze złota była bardzo cenna a najbiedniejsi Aztekowie robili widelce z tego metalu...). Osłabienie pozycji polityczno-gospodarczej państw leżących nad Morzem Śródziemnym. 3. Reformacja Przyczyny: Pogląd, że elity duchowieństwa i dwór papieski uległ zepsuciu. Chciano aby Eucharystia przyjmowana była pod dwiema postaciami. Chciano znieść celibat oraz pozbawić kościoła posiadania majątków. Chciano aby odpusty były bezpłatne. Władza świecka widziała we władzy kościelnej zagrożenie - chciała ograniczyć jej wpływy oraz wzbogacić się na jej majątkach. Chciano wprowadzić liturgię w językach narodowych. Skutki: Powstanie wielu przekładów Pisma Świętego na języki narodowe (wiązało to się również ze zwiększeniem liczby drukarń). Rozkwitły kultury narodowe a zwłaszcza literatura (uformowały się narodowe języki literackie). Powstały państwa narodowe. Powstanie kontrreformacji. Wybuch wojny trzydziestoletniej.
