Przyczyny i skutki II Wojny Światowej

W swojej pracy pragnę omówić przyczyny wybuchu największej wojny w dziejach ludzkości oraz jej skutki. Postaram się przynajmniej pokrótce przedstawić najbardziej istotne wydarzenia.
Na to nieszczęście jakim była II Wielka Wojna złożyło się setki warunków dlatego też nie można jednoznacznie określić ,która z przyczyn miała największy wpływ na wybuch tej okrutnej wojny. Jednak po zapoznaniu się z literaturą dochodzę do wniosków iż ogromny wpływ na jej wybuch miały postanowienia traktatu wersalskiego a konkretniej ich następstwa. Traktaty pokojowe zawarte po I wojnie światowej nie rozwiązały sporów istniejących pomiędzy poszczególnymi państwami, co więcej pżystworzyły nowe przede wszystkim między Niemcami, Włochami i Japonią, (państwa te były nie zadowolone z wyników niedawno zakończonej wojny), a Stanami Zjednoczonymi Ameryki Południowej, Wielką Brytanią i Francją, (które chciały nie tylko zachować ale i zwiększyć swoją przewagę wojskową uzyskaną po I Wojnie Światowej ).
Kolejną istotną przyczyną było zapewne dojście do władzy szaleńców usiłujących przeobrazić swoje państwa w imperia totalitarne (Hitler-Niemcy , Stalin-ZSRR , Mussolini-Włochy).
PRZYCZYNY WYBUCHU II WOJNY ŚWIATOWEJ:
W pierwszej wojnie światowej śmierć poniosło wielu ludzi. Społeczność była przerażona okrutnością wojny, miała dość nieustających konfliktów. Dlatego też rządy Państw postanowiły już nigdy nie dopuścić do podobnej tragedii. Pomóc w tym miało wprowadzenie Traktatu Wersalskiego jednak zadanie to było nadzwyczaj trudne i jak możemy zobaczyć z perspektywy czasu- nie sprostano jemu.
TRAKTAT WERSALSKI
28 czerwca 1919 roku w Wersalu podpisano traktat pokojowy. Powstała wówczas nowa mapa europy, zostały utworzone liczne nowe państwa (w tym Polska). Nowy podział terytoriów budził kontrowersje co wróżyło przyszłe spory. Ustanowieniem nowego porządku zajęli się zwycięscy I Wojny Światowej. Najwięcej do powiedzenia miały ówczesne potęgi: Stany Zjednoczone, Wielka Brytania i Francja. Już od początku można było dostrzec różnice w ich celach działania. Francja skupiła się przede wszystkim na osłabieniu pozycji Niemiec. W celu osiągnięcia zamierzonego celu popierała wszelkie postulaty pogarszające sytuacje swoich sąsiadów jak i inne państwa zagrożone przez Niemcy (np. odrodzoną Polskę). Wielka Brytania –już tradycyjnie- dążyła to wprowadzenia równowagi w Europie. Nie było więc nic dziwnego w fakcie iż nie chciała dopuścić do osłabienia przegranych Niemiec na rzecz Francji i jej sprzymierzeńców.
Na Niemcy narzucono wiele ograniczeń, w związku z obarczeniem ich winą za wywołanie wojny. Jednak w wyniku kompromisu między mocarstwami sprawa Niemiec nie została należycie zamknięta...
Według Niemiec traktat był niesprawiedliwy i upokarzający. Państwo ograbione z kolonii , pozbawione armii , zmuszone do zapłacenia olbrzymich odszkodowań musiało się jakoś bronić . Władze nowych Niemiec od początku planowały zmienić ,na bardziej korzystne, postanowienia traktatu i przywrócić równość między państwami europejskimi. Na początku były to jedynie plany gdyż państwo po wojnie było zbyt słabe by działać ,gdyż znajdowało się w izolacji politycznej.
Myślę, że gdyby postanowienia traktatu nie były tak rygorystyczne nie doszło by do tych wszystkich tragedii w końcu gdyby niemiecka potęga nie została tak skrzywdzona traktatem wersalskim zapewne społeczeństwo nie wybrało by na swego przywódcę małego „krzykacza” głoszącego hasła o odrodzeniu potęgi niemieckiej. Hitler nie głosił by swoich nacjonalistycznych haseł bo nie miałby ku temu powodu i nie zostałby nigdy wybrany Kanclerzem Rzeszy .
Dojście Hitlera do władzy (1932)
Prezydent Hindenburg początkowo opierał się i nie chciał dopuścić do mianowania Hitlera kanclerzem Niemiec, W końcu jednak uległ naciskowi sfer finansowych i przemysłowych, skuszonych programem nazistów, i powołał 30 stycznia 1933 r. Hitlera na urząd kanclerski. Jednak fakt iż Adolf Hitler doszedł do władzy w cale nie oznaczał wybuchu II wojny światowej. Jednak poprzez jego nacjonalistyczne i rewizjonistyczne programy oraz ideologie nawołujące do zdobycia siłą przestrzeni życiowej, stawało się to o wiele bardziej możliwe niż dotychczas.
Praktycznie żadnego znaczenia na arenie międzynarodowej wówczas nie posiadała również Rosyjska Socjalistyczna Federacyjna Republika Radziecka (RSFRR) przekształcona w grudniu 1922 r. w Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich (ZSRR). W marcu 1918 r. po dojściu bolszewików do władzy Rosja wycofała się z wojny światowej po stronie państw Ententy. Państwa zachodnie obawiały się rozprzestrzenienia rewolucji komunistycznej, (Związek Radziecki chciał narzucić swoje panowanie i ustrój komunistyczny reszcie świata) dlatego też postanowiono odizolować Rosję od reszty Europy. Polityka związku radzieckiego była skierowana przeciwko postanowieniom traktatu wersalskiego co zapewne również miało jakiś wpływ na wybuch wojny.
Świt imperium wschodzącego słońca
Rozwój imperium na Dalekim Wschodzie – Japonii, jednego z ośrodków agresji zapewne miał również znaczny wpływ na wybuch wojny. Azjatyckie plany Japonii stały w coraz większej sprzeczności z interesami Wielkiej Brytanii i Stanów Zjednoczonych w związku z tym z sojusznika kraj ten przekształcił się w potencjalnego wroga.
Państwa demokratyczne były bierne w stosunku do aktów agresji ze strony Japonii. W 1931 r. zajęła ona Mandżurię i utworzyła kadłubowe państwo Mandżukuo. Liga Narodów jedynie przyjęła raport o bezprawnym działaniu Japonii, a ta wystąpiła z organizacji i kontynuowała dalszą ekspansję na terenie Chin. W 1937 r., po incydencie na moście Marco Polo w rejonie Pekinu, rozpoczęła się otwarta wojna japońsko-chińska, trwająca aż do 1945 r. Z tej perspektywy można powiedzieć, że II wojna światowa zaczęła się w Azji już w 1937 r.
Imperializm faszystowski
Włoski dyktator – Benito Mussolini planował wskrzeszenia dawnego imperium rzymskiego. Było to jednak zupełnie nierealne gdyż pod względem militarnym jego państwo prezentowało się raczej marnie.. Mimo to, faszyści potrafili zmobilizować społeczeństwo i armię do ograniczonych podbojów. W 1935 r. Włochy dokonały aneksji Etiopii. Nie spotkała się ona z właściwą reakcją Ligi Narodów. Sankcje gospodarcze okazały się nader wątpliwą karą, zwłaszcza, że nie wszyscy ich przestrzegali. W kwietniu 1939 roku, Włochy wzbogaciły się o kolejną zdobycz - Albanię.
Członkowie Ligi Narodów, z Francją i Wielką Brytanią na czele, okazali się zbyt słabi i konfliktowi, często niezdolni do wypracowania spójnego, silnego stanowiska więc agresywna polityka państw bloku faszystowskiego nie napotkała zdecydowanego przeciwdziałania ze strony członków Ligi. Ponadto pozycja Ligi Narodów okazała się być nad wyraz słaba, a jej zdolność do wpływania na przebieg wydarzeń niewielka- nie zdołano uchronić świata przed zbliżającą się nieubłaganie katastrofą.
Wykorzystując panującą na świecie sytuacje Niemcy zbroiły się i umacniały swe sojusze. W 1936 roku Hitler zawarł dwa układy: pierwszy z Włochami ,drugim był zaś pakt antykominterowski z Japonią skierowany przeciw ZSRR, do którego rok później również przystąpiły Włochy. Powstanie "osi Berlin-Rzym-Tokio" tworzyło nowy bilans sił militarnych w skali światowej i było zwiastunem zmian na mapie politycznej świata. Te trzy państwa dążyły do nowych podbojów i podziału między sobą sfer wpływów. Chcąc zniszczenia Związku Radzieckiego była ważnym motywem przygotowań Niemiec do wojny.
Niemcy wykorzystali swą przewagę militarną oraz niezdecydowaną postawę nie w pełni gotowych do wojny państw zachodnich, jak również przede wszystkim dzięki nie do końca szczeremu sojuszowi ze Związkiem Radzieckim** (Niemcy planowali w rzeczywistości zniszczyć również ZSRR. Sojusz z Związkiem Radzieckim miał jedynie pomóc w realizacji innych planów państwa Hitlera.) skierowały agresję w pierwszej kolejności na Polskę.
***Rapallo – pierwszy sygnał alarmowy
Niemcy i ZSRR chcąc wyjść z izolacji politycznej doszły ze sobą do porozumienia i 16 kwietnia 1922 podpisały układ w Rapallo. Na jego mocy nawiązano stosunki gospodarcze i dyplomatyczne, a ZSRR zrezygnował z odszkodowań wojennych należnych mu od Niemiec. Państwa rozpoczęły także tajną współpracę wojskową. W zamian za dostawy surowców dla Rosji, Niemcy mogły na jej terytorium rozwijać zakazane przez Traktat Wersalski rodzaje uzbrojenia.
Wielki wpływ na wybuch wojny miały konflikty ,które mogły powstać na każdym spotkaniu przywódców ówczesnego światła, z początku nie zauważone kształtowały działania władz w ten sposób ,że dążąc do zamierzonego celu nie zważały na inne państwa przez co tworzyły się wciąż nowe konflikty.
Narastające nastroje i niepokoje pogłębił jeszcze bardziej Wielki Kryzys Ekonomiczny w 1929 roku . Szalejąca inflacja , bezrobocie i głód przekonały społeczeństwa do wprowadzenia zmian . Dzięki kryzysowi do władzy doszedł przecież nie kto inny jak Adolf Hitler
Wybuch II wojny światowej poprzedzały działania Niemiec. Na początku października 1938 r. zajęły czeskie Sudety, 14 marca 1929 r. podporządkowały sobie Słowację, 15 marca 1939 r. dokonały zaboru Czech i Moraw. 20 marca 1939 r. zaś wysunęły polityczne i terytorialne żądania wobec Polski - przyłączenie wolnego miasta Gdańska do III Rzeszy oraz budowę autostrady między zachodnią częścią Niemiec a Prusami Wschodnimi (przebiegającej przez terytorium Polski).
**Za przyczyny wybuchu wojny należałoby uznać również politykę ustępstw, brak jakichkolwiek stanowczych decyzji i działań na samym początku rodzenia się zagrożeń ,fakt iż w latach 1929-1933 świat był pogrążony w kryzysie ekonomicznym ,który naruszył układ społeczny, co stanowiło z kolei dobry grunt do rodzenie się nowych ideologii i dążeń do uzyskania władzy przez szalonych przywódców państw nazistowskich (wpłynął na rozwój faszyzmu i narodowego socjalizmu) a w konsekwencji doprowadził do ukształtowania się dwóch ośrodków agresji Niemiec i Włoch w Europie oraz Japonii na Dalekim Wschodzie.
Niemcy hitlerowskie, Japonia i Włochy chciały zapanować nad całym światem. II wojna światowa była więc walką całych narodów o istnienie. Walczono już nie tylko z uzbrojonymi wojskami ale również mordowano bezbronną ludność cywilną podbitych państw.
Gdy w 1936 roku w Hiszpanii wybuchła rewolucja. Jej przywódca, faszystowski gen. Franco otrzymał pomoc w ludziach i sprzęcie ze strony Włoch a później i Niemiec. Dwa lata później Hitler rozkazał zamordować jednego z kanclerzy Austrii a następnego zamienić na człowieka sprzyjającego austriackim hitlerowcom. Armia niemiecka wkroczyła do Austrii, aby "zapewnić spokój i porządek". Po przyłączeniu Austrii Hitler zażądał przyłączenia do Niemiec, Czeskich Sudetów. Udało mu się osiągnąć cel gdyż działał pod pretekstem obrony rzekomo prześladowanej niemieckiej mniejszości. 16 marca 1939 roku wojska Rzeszy wkroczyły do Pragi i Republika Czechosłowacji przestała istnieć. Panowanie nad Czechosłowacją ujawniło jasno plan Hitlera co do krajów Europy wschodniej. Narody słowiańskie traktował jako „pod ludzi” – które miały stanowić jedynie tanią siłą roboczą dla ich niemieckich "panów"
**24 października 1929 roku , w Czarny Czwartek , nastąpił krach na giełdzie nowojorskiej . Według niektórych, był to początek światowego kryzysu gospodarczego, który dotknął wszystkie państwa świata i był pośrednią , ale ważną , przyczyną wybuchu II wojny światowej .
Na tym kryzysie stracili wszyscy .Ludzie stracili swoje majątki gromadzone od wielu pokoleń ,które rozpłynęły się wraz z bankowymi depozytami . Wiele osób załamało się i zakończyło swój żywot . Likwidowano fabryki , zamykano banki , miliony ludzi straciło pracę i środki do życia . Bezrobocie było naprawde olbrzymie , nigdy wcześniej nie odnotowano tak wysokich wskaźników . W USA liczba osób bezrobotnych wyniosła około 15 milionów , w Niemczech 6 milionów , a w Wielkiej Brytanii 3 miliony . W Stanach Zjednoczonych 5 tysięcy banków zbankrutowało a razem z nimi miliony osób straciły wszystkie swoje oszczędności . W Rzeszy zbankrutowały prawie wszystkie banki , gdyż ich funkcjonowanie oparte było na kredytach udzielonych przez banki amerykańskie . Nastała światowa depresja , której koniec datuje się mniej więcej na 1937 rok w Europie i 1941 rok w Stanach Zjednoczonych .

Tragiczny bilans wojny
Dnia 1 września 1939 r. Wybuchła największa wojna w dziejach świata - II wojna światowa - która trwała niemal 6 lat. Zdaję sobie sprawe ,ze żadne liczby procenty- wszelkie dane statystycznie nie sa w stanie w pełni ukazać tragicznego bilansu wojny. Jednak w swojej pracy postaram, się nieco przybliżyć skutki tej trgicznej wojny.
Te sześć lat (1939-45) zostawiło plamę na ludzkości która nie zniknie z pewnością aż do końca świata . W II wojnie światowej wzięło udział 61 państw (inne dane podają 72 państwa). Działania wojenne na olbrzymia skale prowadzono w Europie, Afryce i Azji. Pod broń powołano ponad 110 mln żołnierzy (m.in. w okresie największej mobilizacji armia ZSRR liczyła 12,5 mln, USA 12,3 mln, III Rzeszy 10,2 mln, Japonii 10,2 mln, Wielkiej Brytanii 5,1 mln, Francji 5 mln, Chin 5 mln, Włoch 3,7 mln). 53 mln ludzi poległo , lub zmarło na wskutek epidemii głodu i działań wojennych z tej liczby 20 milionów było ofiarami terroru i ludobójstwa (Aż 80% spośród tych, którzy zginęli zamieszkiwało Europę ),35 mln zostało rannych.,3,3 milionów Rosjan, którzy byli wzięci do niewoli niemieckiej zostało zamordowanych. Łączne wydatki na prowadzenie wojny osiągnęły sumę 1,166 biliona dolarów (m.in. USA wydały 387 mld, III Rzesza 272 mld, ZSRR 192 mld, Wielka Brytania 120 mld, Włochy 94 mld, Japonia 56 mld) straty materialne w samej tylko Europie szacowano na 260 mld dolarów .
Największe straty ludności poniosła Polska, bo aż 6 milionów, 40% naszego majątku narodowego uległo zniszczeniu. Jednak dane statystyczne nigdy nie wyrażą strat jakie poniesiono od strony moralnej i w dziedzinie kultury duchowej. W Europie niemal całkowitej zagładzie ulegli Żydzi. Po roku 1945 narodził się nowy świat.
Światowa gospodarka została zrujnowana. Przed rządami wielu państw stał olbrzymi problem (rozwiązanie problemu musieli zająć się przede wszystkim Alianci). Problem wyżywienia ok. 14 milionów ludzi, uwolnionych z obozów czy z niewolniczej pracy dla ZSRR. Należało im również dostarczyć odzież i lekarstwa. W 1945 r. sytuację żywnościową pogorszyła panująca w Europie susza. W tym samym czasie w Europie trwała wielka migracja ludności. W wyniku wojny około 40-50 milionów osób zmieniło miejsce pobytu.
USA w bilansie handlowym z Europą dysponowały olbrzymimi nadwyżkami. Stały się więc wierzycielem wielu krajów europejskich, a w szczególności Wielkiej Brytanii. Nad Francją i Anglią zawisło niebezpieczeństwo całkowitego załamania się systemu finansowego. W 1947 r. Rząd Brytyjski wydał miliardy dolarów na akcję pomocy międzynarodowej i zaciągnął długi u amerykańskiego wierzyciela. W tej sytuacji amerykańska administracja opracowała Plan Odbudowy Europy (znany jako Plan Marshalla, gdyż jego założenia przedstawił sekretarz G. Marshall). By europejskie państwo uzyskało pomoc ze strony USA musiało spełnić pewne warunki. Przede wszystkim należało odsunąć od rządów komunistów. Należało również dopuścić amerykański kapitał na europejski rynek a także plany odbudowy i rozwoju gospodarki uzgadniać z administracją amerykańską.
Obok organizacji współpracy gospodarczej (OEEC) i militarnej (NATO) powstało w 1949 r. stowarzyszenie państw zachodnioeuropejskich -Rada Europy. Z inicjatywy dyplomacji francuskiej , w 1951 r. powstała Europejska Wspólnota Węgla i Stali (EWWiS). Traktat podpisany był przez Francję, RFN, Włochy i kraje Beneluksu (Belgia, Holandia, Luksemburg). Celem działania EWWiS była koordynacja polityki gospodarczej w dziedzinie surowców
i produktów o znaczeniu strategicznym.
W wyniku II wojny światowej, a zwłaszcza porozumienia wielkiej trójki w Jałcie (Roosvelta, Churchilla i Stalina) Europa została podzielona na dwie strefy wpływów: Amerykańską i Radziecką. System pojałtański rozpadł się dopiero na przełomie lat 80 i 90-tych.


BIBLIOGRAFIA
- Czubiński Antoni „Historia powszechna XX wieku”
- Grażyna Szelągowska Historia . Dzieje nowożytne i najnowsze 1870-1939 . WSiP 1998
-Dzieło Zbiorowe Słownik Wyrazów Obcych PIW 1958
- internet
- Historia 3 (zakres podstawowy, podręcznik). [Bogumiła Burda, Bohdan Halczak, Roman Maciej Józefiak, Anna Roszak, Małgorzata Szymczak
- Encyklopedia PWN
- Włodzimierz Mędrzecki, Robert Szuchta "U źródeł współczesności-dzieje nowożytne i najnowsze"