Co to jest stres? Stres jest naturalną reakcją organizmu na stresor (sytuację lub rzecz wywołującą stres). Przez lata ewolucji stres ułatwiał przeżycie naszym przodkom. W sytuacji stresowej do krwi wydzielane są hormony takie jak adrenalina i noradrenalina. Powodują one podniesienie tętna, przyspieszenie oddechu oraz rozszerzenie źrenic. Serce wraz z krwią pompuje więcej tlenu do mięśni przygotowując organizm do reakcji na zagrożenie. Potocznie mówi się, że organizm gotuje się do walki lub ucieczki. Taka reakcja ułatwiała naszym przodkom radzenie sobie z zagrożeniami. Zależnie od sytuacji może ona występować z różną intensywnością - od bardzo słabej i prawie nieodczuwalnej, aż po bardzo silną, którą zauważamy na przykład, gdy ktoś zrobi nam dowcip i znienacka nas przestraszy. Stres jest bardzo potrzebny również w dzisiejszych czasach. Dziś też możesz znaleźć się w niebezpiecznej sytuacji, z której cało wyjść możesz dzięki błyskawicznej, prawie instynktownej reakcji. Dodatkowo stres czyni życie ciekawszym. Pozwala nam zmotywować się do działania. Jego presję łatwo odczuć w dzień przed ważnym egzaminem, kiedy nagle zapamiętujesz więcej niż byłeś w stanie przez cały ostatni tydzień. Ludzie wykorzystują stres jako rozrywkę. W wesołym miasteczku znaleźć można mnóstwo zwolenników mocnych wrażeń, jeżdżących na rolercoasterach. Inni miłośnicy adrenaliny skaczą na bungee, wspinają się na wysokie skały lub wyskakują z samolotu ze spadochronem. Wszystkie te rozrywki zupełnie straciłyby smak, gdyby nie występowała przy nich ta odrobina emocji, która działa w oparciu o stres. Niestety, człowiek w swoim rozwoju zaszedł tak daleko, że wiele stresujących nas sytuacji wynika nie z nagłych zewnętrznych zagrożeń, ale z długofalowych procesów, których doświadczamy w codziennym życiu. Stres ma swoje źródło w tym przypadku nie w poczuciu zagrożenia fizycznego, ale raczej psychicznego, wynikającego ze sposobu, w jaki umysł postrzega naszą sytuację. Problem polega na tym, że taki stres, którego przyczyną są np. problemy w pracy, szkole, kłopoty rodzinne, zdrowotne lub inne, niebędące bezpośrednim zagrożeniem fizycznym, jest z reguły długotrwały. Potrafi przeciągać się na dni, tygodnie i miesiące, do czego nasze organizmy zupełnie nie są przystosowane. Taki długotrwały stres nazywamy chronicznym. Przestaje on być pożyteczny a zaczyna być szkodliwy. W dłuższym okresie jest on wręcz szkodliwy. Powoduje osłabienie, kłopoty z koncentracją, trudności w wykonywaniu skomplikowanych zadań oraz upośledza kontakty z innymi ludźmi.
1.Stres to pojęcie bardzo szerokie. Ogólnie mówiąc, jest to reakcja organizmu na przeszkody, takie jak zbyt duże obciążenie fizyczne lu psychiczne, niebezpieczeństwo, sytuacje niecodzienne, trudne. Bodźce te wywołują reakcję obronną organizmu, jego mobilizację w kryzysowych momentach, jeżeli stres jest krótkotrwały. Jeżeli zaś trwa bardzo długo, może powodować osłabienie, apatię, niepokój, a także dolegliwości fizyczne. W niektórych przypadkach prowadzić może do depresji. 2.3.Przyczyny stresu Przyczyny stresu nazywane są stresorami i zależą od siły oraz zakresu oddziaływania. Psychologia wyróżnia trzy zasadnicze stresy, zależne od tego czy dotyczą wielu ludzi, czy pojedynczych osób. „Oprócz niezwykłej siły oddziaływania charakteryzują się one tym, że osoby nimi dotknięte nie mogą ich nie zauważyć lub pozostać obojętnymi” (Encyklopedia psychologii, 1998, s. 868). Stresy, te to: a) stresy uniwersalne; b) stresy czasowe; c) stresy kontrolowane. Różnią się pomiędzy sobą skalą, źródłem, czasem i długością sytuacji stresowych: - Zakłócenia – mogą wynikać stąd, że człowiek w swej działalności nie może wykonać podjętego zadania, tak jak sobie zaplanował. Zakłócenia mogą się pojawiać w różnych sytuacjach np. braku czegoś, w różnych przeszkodach, oddalaniu, zwłoce, wymaganiach. Obciążenie jest tym większe, im bardziej zależy komuś na osiągnięciu celu im większe i poważniejsze trudności występują przy jego realizacji. - Zagrożenia – mogą pojawiać się w wyniku groźby. Mogą być one rozmaite np. zagrożenie fizyczne i społeczne. Zagrożenia fizyczne – to niebezpieczeństwo dla zdrowia, życia, mienia człowieka, związane z działaniem lub użyciem siły fizycznej, gwałtu czy przemocy. -Deprywacja - może być związana z tym, że człowiek nie osiągnął tego, co zamierzał, lub, że jego potrzeby nie zostały zaspokojone. Jedną najbardziej typowych sytuacji tego rodzaju jest sytuacja niepowodzenia. Inne typowe sytuacje to: rozłąka, strata, utrata pozycji.