Życie samotne i stadne

Samotny tryb życia wśród zwierząt jest zjawiskiem stosunkowo rzadkim i związany jest m.in. z ilością pokarmu potrzebną zwierzętom. Samotnie żyjące zwierzę trudniej zauważyć, łatwiej podejść mu do ofiary, a zdobycz ma tylko dla siebie. Zwierzęta zwykle żyją i polują tylko w obrębie swojego terytorium. Wielkość takiego terytorium zależy głównie od ilości pokarmu oraz od wielkości zwierzęcia.

Zasadniczo we wszystkich grupach organizmów można znaleźć zwierzęta żyjące samotnie:
a) jamochłony – stułbia,
b) płazińce (robaki płaskie) – wypławek biały,
c) pasożyty – tasiemce,
d) obleńce – glista ludzka,
e) pierścienice – dżdżownica,
f) stawonogi – pająk krzyżak,
g) mięczaki – ślimaki,
h) pierwotniaki – pantofelek,
i) ptaki – ptaki śpiewające, np. skowronek,
j) ssaki – kuny, łasice, lisy.


Przeciwieństwem życia samotnego jest stadny tryb życia. U niektórych gatunków zwierząt występują tendencje do stałego lub okresowego skupiania osobników. Najczęstszą formą skupiania się jest tworzenie par na okres rui (okres, w którym samica akceptuje samca i dochodzi do zapłodnienia), odchowania potomstwa lub też na dłuższe okresy. Tworzenie większych skupisk na stałe lub na dłuższy okres sprawia, że powstają stada i kolonie.

Wszystkie mrówki, termity, pszczoły i osy tworzą skupiska.

Owady społeczne łączy występowanie trzech następujących cech:
- osobniki jednego gatunku wspólnie opiekują się potomstwem,
- istnieje podział pracy (kasty), przy czym osobniki bezpłodne pracują na rzecz osobników płodnych,
- współwystępują co najmniej dwa pokolenia zdolne do pracy dla kolonii, tak że w pewnym okresie życia potomstwo pomaga rodzicom.

U mrówek występują najczęściej cztery podstawowe kasty:
- robotnice,
- żołnierze – duże robotnice,
- królowa – w pełni rozwinięta płciowo samica,
- samce.

Wśród kręgowców wodnych odpowiednikiem skupisk są ławice ryb, np. śledzie, szproty, makrele.

Stadny tryb życia najprościej zaobserwować u wielu ssaków. Życie w stadzie stwarza wiele korzyści. Zwierzęta wzajemnie się ogrzewają, naprowadzają na miejsce pokarmu, nawzajem chronią się przed drapieżnikami.

Samotny lub stadny tryb życia możemy zaobserwować także u roślin. Do roślin rosnących pojedynczo należy ostróżeń, a także wiesiołek lub dziewanna. W skupiskach natomiast występują trawy, mchy, borówka czarna lub pokrzywa.