Komensalizm

Organizmy powiązane są ze sobą różnymi typami współzależności. W przyrodzie nie ma organizmu, który nie byłby w jakiś sposób uzależniony od innych organizmów . Producenci, konsumenci i reducenci powiązani są ze sobą na wiele różnorodnych sposobów. Ścisłe związki pomiędzy dwoma różnymi gatunkami utrwalone w długiej drodze ewolucji nazywamy symbiozą. Symbioza może być dla symbiotów korzystna, obojętna lub szkodliwa. Każdy z olbrzymiej liczby związków symbiotycznych obserwowanych w przyrodzie jest wynikiem długotrwałej koewolucji gatunków. Symbioza może przybrać formę mutualizmu, komensalizmu lub pasożytnictwa.





Komensalizm (współbiesiadnictwo) jest to forma symbiozy dwóch różnych gatunków zwierząt, roślin lub rośliny i zwierzęcia polegające na tym, że jeden z partnerów( gospodarz) udostępnia drugiemu ( komensalowi) pokarm, drugi partner nie wyrządza gospodarzowi żadnej przysługi ale i nie wyrządza szkód. Komensal może zamieszkiwać w ciele gospodarza lub w miejscu jego schronienia.





Jednym z wielu przykładów komensalizmu jest związek pomiędzy pewnym gatunkiem Rybika - owada bezskrzydłowego, a jednym ze środkowoamerykańskich gatunków mrówek wędrownych. Rybiki żyją wśród mrówek, korzystając z pożywienia zdobywanego przez armię mrówek. Mrówki nie odnoszą z obecności rybików żadnych widocznych korzyści, ani nie ponoszą żadnych strat. W tej samej biocenozie tropikalnego lasu deszczowego spotykamy wiele innych przykładów komensalizmu. Jest nim niewątpliwie związek roślin epifitycznych z drzewami, na których one rosną. Epifity nie szkodzą drzewom, korzystają jedynie ze ściekającej wody i substancji mineralnych zmywanych z powierzchni kory i liści, niewykorzystywanych przez drzewo. Ponadto, dzięki drzewu właśnie, znajdują się wyżej, w lepszych warunkach świetlnych. W związku tym drzewo nie ponosi ani korzyści ani strat.





Innym z przykładów komensalizmu jest związek:


1. Hieny i lwa- hiena zjada resztki pokarmu pozostawionego przez lwa


2. Ryby podnawki i rekina- podnawka pływając pod rekinem korzysta z jego pokarmu


3. Niektóre płaskie robaki żyją przyczepione do skrzeli krabów z rodzaju Limulus żywiących się resztkami ich pożywienia. Ich gospodarz dostarcza im również schronienia i transportu.





Komensalizm nie musi polegać na zależnościach pokarmowych. W przypadku komensalizmu chroniącego komensal wykorzystuje gospodarza do ochrony, np. ryby ukwiałowe z rodzaju Amphipron żyją pomiędzy chroniącymi je ramionami ukwiałów. W komensalizmie czyszczącym symbiont oczyszcza gospodarza, np. z pasożytów zewnętrznych. Funkcje takie pełnią przedstawiciele wielu gatunków ryb i skorupiaków, np. ryba pilot towarzyszy rekinom i usuwa z ich łusek oraz jamy gębowej pasożyty korzystając jednocześnie z resztek pokarmu i nie padając łupem gospodarza. O komensalizmie synencjalnym można mówić, gdy komensal wykorzystuje gospodarza jako miejsce schronienia i przebywania, np. kraby chroniące się w muszlach mięczaków. Kolejnym rodzajem zależności jest komensalizm transportowy, w którym gospodarz jest wykorzystywany jako środek transportu, np. ryba remora o zmienionej morfologii płetwy grzbietowej, przyczepia się do rekina i razem z nim się przemieszcza.





W pewnych warunkach komensalizm może przekształcić się w mutualizm lub pasożytnictwo.