Opis stroju Podhalańskiego . kobiecy i męski . proszę pomóżcie do 19 : 00 mam to na jutro .!!

POSZCZEGÓLNE ELEMENTY STROJU GÓRALI PODHALAŃSKICH CUCHA u górala spełnia funkcję wierzchniego okrycia, jest rodzajem sukiennego płaszcza bez podszewki, w kolorze brunatnym (cucha czarna) lub białym, o kroju poncha poprzecznego. O tym, że górale nosili cuchy „od zawsze”, powszechnie wiadomo, jednak ich kolor i kształt był ściśle zróżnicowany nie tylko w skali górskich subregionów, lecz nawet poszczególnych dziedzin (wiosek). Zwykło się też w tradycji dzielić mieszkańców pogórza na tzw. „górali białych”, tj. zamieszkujących okolice Szczawnicy i południowo-wschodnie stoki Gorców, oraz na „górali czarnych” - Podhalan preferujących cuchy w ciemnej tonacji. Kolejna „topograficzna zasada” dowiedziona na podstawie długości cuchy informowała o miejscu pochodzenia danego górala, bowiem im bliżej mieszkał gór, tym krótsze nosił okrycie, stąd bukowińskie, zakopiańskie i kościeliskie były najbardziej kuse. Oba rodzaje cuch szyte były z samodziałowego sukna przez wiejskich krawców - specjalistów.

BIELIZNA w stroju podhalańskim wykonywana była pierwotnie w całości w zakresie gospodarstwa domowego. Z czasem wyrób niektórych jej części zlecano fachowcom - szwaczkom i hafciarkom. W czasach współczesnych, chociaż nikt już na Podhalu nie zajmuje się tkaniem płócien, paradoksalnie wyrób góralskiej bielizny ludowej pozostał praktycznie niezmienny - nadal zleca się wykonanie konkretnych elementów bieliźnianych, trudniącym się tym zajęciem góralskim kobietom, które szyja i haftują bieliznę we własnych, jednoosobowych pracowniach. Bielizna we współczesnym stroju podhalańskim oznacza te części stroju, które wykonane są z płótna lnianego lub bawełnianego, takie jak: męskie, damskie i dziecięce koszule oraz kobiece halki - fartuchy. Jeżeli chodzi o techniki sporządzania bielizny to warto zauważyć, że bielizna wykorzystywana obecnie w stroju podhalańskim jest typową bielizną odświętną (wykonywaną z cienkich płócien), dawniej zdarzały się jednak kombinacje dwóch rodzajów materiałów, które najczęściej stosowano w dziecięcych koszulach, tak wiec ich góra składała się z materiału delikatniejszego zaś na tzw. nadołek wykorzystywano płótno zgrzebne. BIELIZNA DZIECIĘCA obejmowała niegdyś nie tylko ubiór odświętny, lecz całokształt dziecięcej odzieży, bowiem kompletny dziecięcy strój góralski to wytwór ostatniego stulecia, wcześniej dopiero pójście do szkoły nakładało obowiązek posiadania przez chłopców spodni, które najczęściej szyto z samodziałowego, farbowanego płótna. Pierwsze sukienne spodnie dostawał chłopak dopiero w wieku dorastania, a niejednokrotnie sam musiał sobie na nie zapracować jako parobek na służbie. BIELIZNA KOBIECA KOSZULE Najstarsze koszule wykonywane były z samodziałowego płótna, bez kołnierza, z charakterystycznym pęknięciem na piersiach i z prostymi rękawami, bez oszewki, wykończone wokół szyi i na dole rękawów delikatnym haftem angielskim lub białym haftem płaskim. W tym typie koszul, gdzie haft występował na obrzeżach rękawów, stosowano zazwyczaj drobne wzory geometryczne: gruski, romby, palmety, (po góralsku zwane kogutami), kółka, esy i zawijanki, wykonywane nierzadko techniką „pajączkową”. Przed I wojną światową upowszechniły się białe, rozcięte na całej długości koszule z fabrycznego płótna, z marszczonymi krezami wokół szyi i przegubów dłoni. Niewielkie stosunkowo wąskie krezy zmieniły się z czasem w szerokie na kilkanaście centymetrów, bogato dziurkowane kołnierze. Podobnej ewolucji uległo również wykończenie rękawa, które z wąskiej oszewki przekształciło się w również ozdobnie haftowany kilkunastocentymetrowy odwijany mankiet. Dodatkową ozdobę koszuli tego typu stanowiła rozwijająca się w przybliżonym do romboidalnego układzie, kompozycja roślinna, umieszczona w centralnym miejscu rękawa. Najpopularniejsze wzory zdobnicze takich rękawów to maszynowo haftowane kompozycje róż, złotogłowia, winorośli, dziewięciorniki oraz parzenice. Współcześnie w kobiecym stroju góralskim spotyka się również koszule zdobione kolorowym haftem płaskim lub tzw. podwlekanym, który przez tworzące się wypukłości przypomina relief. Warto przy tym zauważyć, że bardzo stare kolorowo haftowane koszule znajdują się także w zbiorach Muzeum Tatrzańskiego i na ich przykłady powołują się współczesne hafciarki. FARTUCHY Od najdawniejszych czasów góralki nosiły pod spódnicą tzw. fartuchy. Był to rodzaj płóciennej gładkiej halki, zastępującej jeszcze w pierwszej połowie XX wieku dolną bieliznę osobistą. Fartuch nadawał odpowiedniej „kopiatości” kobiecej sylwetce. Z tego powodu fartuchy od czasów powojennych szyte były z płachty potrójnej szerokości, wyciętej dołem w zęby, zdobionej do 1/3 wysokości haftem białym ażurowym w identyczne jak na koszulach motywy zdobnicze. Współcześnie, chociaż coraz częściej góralki bardzo często nie zakładają tej części bielizny, fartuchy obowiązkowo noszone są jednak przez dziewczęta w zespołach regionalnych, oraz przez te wszystkie kobiety, które nigdy nie protestują by zaprezentować się w góralskim tańcu na okolicznościowej, wymagającej stroju ludowego imprezie. BIELIZNA MĘSKA KOSZULE Najstarsi górale do spodni zakładali lnianą koszulę ze stonkiem, czyli z karczkiem, wykonaną z samodziałowego, zgrzebnego płótna. Była to koszula tzw. wałaska, bez kołnierza, o szeroko zakończonych rękawach. Koszula tego typu była zazwyczaj krótka - ledwie co sięgająca pasa, którą dla zabezpieczenia przed robakami juhasi smarowali dodatkowo masłem owczym. Na przełomie XIX i XX wieku uległ zmianie krój koszul - zaczęto stosować krój przyramkowy, a luźny dotychczas rękaw został ujęty w wąską oszewkę, która z czasem była poszerzona i „zaginana”, w koszuli tego typu występował kołnierzyk. W latach 50. i 60. w stroju góralskim pojawiły się bawełniane białe koszule fabrycznej produkcji polskiej lub przysyłane w paczkach z Ameryki typu non-iron, obowiązkowo z kołnierzykiem i zapinane z przodu na całej długości. W latach 70. zaczęto wracać do koszul starszego typu. Szyto je z płótna, z długim rękawem ujętym w mankiet, małym kołnierzykiem, przednim rozcięciem zapinanym na guziki, zakończonym poniżej piersi poprzeczną listeweczką noszącą nazwę prowda. Koszule te były haftowane bardzo skromnie płaskim ściegiem. Współcześnie funkcjonują w stroju męskim wszystkie wymienione rodzaje koszul: stare wałaskie, nowe - fabrycznej produkcji oraz wzorowane na nich płócienne ozdabiane haftem. Niezmienny jest tylko fakt, że góralska koszula stanowiła i stanowi do dnia dzisiejszego prezent, jaki narzeczona ofiarowuje w dniu ślubu panu młodemu.