"Z sytuacją bezrobocia jest związane takie podejście do pracy, w którym człowiek staje się narzędziem produkcji, zatracając w konsekwencji swoją osobową godność. W praktyce zjawisko to przybiera formę wyzysku. Często przejawia się on w takich sposobach zatrudniania, które nie tylko nie gwarantują pracownikowi żadnych praw, ale zniewalają go poczuciem tymczasowości i lękiem przed utratą pracy do tego stopnia, że jest on pozbawiony wszelkiej wolności w podejmowaniu decyzji. Wielokrotnie ów wyzysk przejawia się w takim ustalaniu czasu pracy, iż pozbawia się pracownika prawa do odpoczynku i troski o duchowe życie rodziny. Często też wiąże się z niesprawiedliwym wynagrodzeniem, zaniedbaniami w dziedzinie ubezpieczeń i opieki zdrowotnej. Wielokrotnie, szczególnie w przypadku kobiet, jest zaprzeczeniem prawa do szacunku dla osobowej godności. Praca ludzka nie może być traktowana tylko jako siła potrzebna dla produkcji- tak zwana (siła robocza). Człowiek nie może być widziany jako narzędzie produkcji. Człowiek jest twórcą pracy i jej sprawcą. Trzeba uczynić wszystko, aby praca nie straciła swojej właściwej godności. Celem pracy- każdej pracy- jest sam człowiek. Dzięki niej winien się udoskonalać, pogłębiać swoją osobowość. Nie wolno nam zapominać- i to chcę z mocą powiedzieć- że praca jest (dla człowieka), a nie człowiek (dla pracy)" (Jan Paweł II Pielgrzymka do Ojczyzny, 31maja do 10 czerwca 1997r.). Ojciec Święty zwrócił szczególną uwagę na istotę i rangę problemów związanych z pracą w dzisiejszych czasach. Przypomniał nam o zasadach moralnych, jakimi powinien kierować się człowiek, bez względu na to, czy stoi na pozycji pracodawcy czy pracownika. Polskie prawo pracy w wyczerpujący sposób stara się chronić pracujących ludzi. Ale niestety, jak to w życiu bywa sama teoria nie wystarczy, żeby zapewnić ludziom godne warunki pracy. Sądzę, że cały problem tkwi nie w przepisach, tylko w ich stosowaniu. Bezrobocie, troska o pracę powodują, że człowiek godzi się na jakąkolwiek pracę. Z obawy o tą upragnioną pracę, dzięki której może wyżywić rodzinę, boi się upomnieć o swoje prawa. Ale dopóki nie odważymy się sami upominać te prawa, dopóty stan wyzysku pracowników i hańbienie ludzkiej pracy będzie się rozwijał. W ostatnich kilku latach media nagłaśniały przerażające sytuacje, np. gdy pracująca w sklepie kobieta w ciąży musi zmagać się z ogromną paletą towaru, albo występuje praca po 11-12 godzin dziennie bez wynagrodzenia za godziny ponad liczbowe. Takie telewizyjne reportaże wzbudzają we wszystkich strach i przerażenie, ale na tym się kończy. Pracodawcy pozostają bezkarni, a sytuacja pracowników nie ulega zmianie, dlatego też każdy pracownik, we własnym interesie powinien znać swoje prawa i obowiązki, bez znaczenia czy umowę o pracę podpisał na czas określony czy nieokreślony, czy na okres próbny. Wszystkich obowiązuje jednakowe prawo pracy, prawo, które powinniśmy znać. Poczet przepisów mówiących o prawach i obowiązkach pracownika stanowi art.94 Kodeksu pracy. I tu na pierwszy plan wysuwa się szczegółowe określenie zadań pracownika w ramach umówionego rodzaju pracy oraz odpowiednie poinstruowanie go o sposobie ich wykonywania. Zawierając umowę o pracę powinniśmy zwrócić uwagę, jakie będziemy mieli obowiązki to powinno zabezpieczyć nas przed nadmiernym wykorzystywaniem. Obowiązki pracodawcy automatycznie stają się prawami pracownika i odwrotnie. Dlatego też pracodawca powinien: organizować pracę w sposób zapewniający pełne wykorzystanie czasu pracy, organizować pracę w sposób zapewniający zmniejszenie uciążliwości pracy, zwłaszcza pracy monotonnej i pracy w ustalonym z góry tempie, przeciwdziałać dyskryminacji w zatrudnieniu, świadczyć wynagrodzenie za pracę prawidłowo i terminowo (prawo to podlega szczególnej ochronie prawnej), udzielać urlopu wypoczynkowego, ułatwiać pracownikom podnoszenie kwalifikacji zawodowych (obowiązek ten pracodawca powinien realizować wszelkimi dostępnymi środkami, a przede wszystkim przez kierowanie pracowników do różnego typu szkół dla pracujących i na kursy udoskonalające, udzielanie im w związku z nauką zwolnień z pracy), szanowanie godności osobistej pracownika. Każdy pracodawca ma obowiązek prowadzenia pełnej dokumentacji w sprawach związanych ze stosunkiem pracy, takich jak akta osobowe pracowników, rejestr wypadków przy pracy (art.234 § 3 k.p.), ewidencji czasu pracy (art.149 § 1 k.p.), a w przypadku gdy ustanie stosunek pracy obowiązkiem pracodawcy jest sporządzenie i dostarczenie pracownikowi świadectwa pracy (art.97 § 1 k.p.). Nie możemy zapomnieć o jednym z ważniejszych obowiązków pracodawcy, jakim jest zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy. W związku z tym, podstawowym prawem, jakie nam przysługuje to prawo do informacji o ryzyku zawodowym, którą pracodawca powinien nam przedstawić przed zawarciem umowy (art.226 k.p.). Ponadto każdy pracownik powinien być przeszkolony z zakresu bhp. W przypadku, gdy warunki pracy nie odpowiadają przepisom bezpieczeństwa i higieny pracy i stwarzają bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia lub życia pracownika, albo gdy wykonywana praca grozi takim niebezpieczeństwem, pracownik ma prawo do powstrzymania się od wykonywanej pracy. Pamiętając o swoich prawach, musimy też zdawać sobie sprawę, czego oczekuje od nas pracodawca. Podstawowym obowiązkiem pracownika jest - świadczyć dla pracodawcy, pod jego kierownictwem w ustalonym miejscu i czasie umówioną pracę (art.22 § 1 k.p.) Kodeks pracy nakłada na pracownika szereg innych obowiązków, takich jak: dołożenia należytej staranności do wykonywanej pracy, przestrzegania ustalonego w zakładzie pracy czasu pracy, przestrzegania regulaminu pracy, wykonywania poleceń przełożonych (o ile nie są sprzeczne z prawem), przestrzegania przepisów bhp, dbałości o dobro zakładu pracy, w szczególności ochrony jego mienia i zachowania w tajemnicy informacje, których ujawnienie mogłoby narazić pracodawcę na szkodę. Powyższy wykaz praw i obowiązków pracownika nie jest komplety. Pokusiłam o wymienienie tych najważniejszych, które mają decydujący wpływ na nasze losy w pracy. Ale w zupełności zaryzykuje stwierdzenie, że jeśli obie strony stosunku pracy, czyli pracodawca- pracownik, sumiennie i poprawnie wykonywałyby swoje obowiązki sytuacja na rynku pracy byłaby zupełnie inna. Bo tylko wspólnymi siłami moż
tak polacy znaja prawa nie niszczą nie kradną nie napadają naa innych
wiadomym jest ze kazdy pracodawca ma wrecz obowiazek zapoznac swoejgo pracownika z jego prawami jak i obowiazkami. mysle ze kazdy pracownik powienien je znac, poniewaz bardzo czesto dochodzzi do lamania praw [pracowniczych co wplywa oczywiscie na niekorzysc pracownika. warto wiec nac swoje prawa.
