Omów związek warunków klimatycznych i glebowych z gospodarką na Nizinie Śląskiej.

Czynniki, które decydują o przestrzennym zróżnicowaniu upraw, dzielą się na: - klimatyczne, czyli meteorologiczne, o których zalicza się: światło, temperaturę, opady i osady, powietrze i jego ruchy, a zwłaszcza wiatry; - glebowe, zwane też edaficznymi, obejmujące właściwości fizyczne, chemiczne i biologiczne gleby; - topograficzne, spośród których bierze się pod uwagę wysokość nad poziomem morza, rzeźbę terenu oraz związane z nią skłony i wystawy; - biotyczne, czyli obecność i wpływy zwierząt i roślin; - antropogeniczne, czyli wpływ człowieka na rośliny i inne czynniki środowiska Spośród czynników klimatycznych największe znaczenie mają: światło, temperatura, woda oraz tlen i dwutlenek węgla zawarte w powietrzu atmosferycznym. Warunkują one życie i tworzenie substancji organicznej, czyli wpływają na wzrost roślin, a niektóre także na ich rozwój. Inne, jak ciśnienie atmosferyczne i jego zmiany, nie wywierają wyraźnego wpływu, ale spowodowane nimi wiatry, są zjawiskami dla roślin nieobojętnym. Światło należy do czynników ekologicznych warunkujących życie roślin zielonych. Wywiera bezpośredni wpływ na tworzenie przez nie substancji organicznej, stanowi bowiem źródło energii dla procesu fotosyntezy. Jest też konieczne do syntezy chlorofilu, czyli warunkuje powstanie aparatu fotosyntezy rośliny. Regulując otwieranie szparek wpływa też bezpośrednio na fotosyntezę oraz na transpirację. Odgrywa zarazem istotną rolę w morfogenezie, a dla wielu roślin jest także bodźcem rozwoju. Temperatura jako czynnik warunkujący życie roślin wpływa przede wszystkim na rodzaj roślinności występującej na danym obszarze. W naszej szerokości geograficznej mogą być uprawiane te rośliny, których wymagania cieplne mieszczą się w przedziale temperatur występujących w okresie wegetacyjnym – a więc jednoroczne jare, jak też te, które znoszą okresy niskich temperatur, przechodząc w stan anabiozy, czyli rośliny jednoroczne ozime i zimujące oraz wieloletnie. Wszystkie rośliny mają określone wymagania co do przedziału temperatur – od minimalnej do maksymalnej, w którym mogą przebiegać normalnie ich procesy fizjologiczne, jak też temperaturę optymalną, w której procesy te przebiegają najintensywniej. Temperatura gleby wywiera większy wpływ na życie roślin niż temperatura powietrza; zbyt niska powoduje suszę fizjologiczną, a zbyt wysoka – zahamowanie wzrostu lub zamieranie roślin. Wpływa na szybkość pobierania wody i związków mineralnych przez korzenie, na ich wzrost, oddychanie i inne procesy metaboliczne. Powietrze atmosfery i zawarte w glebie stanowi istotny czynnik ekologiczny, gdyż jest źródłem tlenu koniecznego do oddychania roślin. Także dwutlenek węgla jest składnikiem warunkującym życie i wzrost i wszystkich roślin autotroficznych, zaś jego obecność w glebie sprzyja mikroflorze anaerobowej. Wyższe od przeciętnego stężenia CO2 występuje lokalnie przy źródłach mineralnych, szybach gazu ziemnego, w terenach wulkanicznych oraz w bezpośrednim sąsiedztwie skupisk ludzkich i ośrodków przemysłowych, gdzie ma miejsce spalanie węgla. Mniejsze stężenie CO2 występuje w rejonach nadmorskich, gdyż jest wchłaniany przez morze. Bezpośredni zaś wpływ wiatru wyraża się przede wszystkim tym, że wzmaga on transpirację roślin. Wysuszające działanie wiatru jest szkodliwe w temperaturach zbliżonych do ekstremalnych dla danej rośliny. Dla niektórych gatunków rola wiatru jest niezastąpiona w wytwarzaniu owoców i nasion lub w ich rozprzestrzenianiu. Silne wiatry, porywają cząstki gleby i przenoszą na znaczne nieraz odległości. Ten rodzaj erozji powoduje miejscami obnażanie korzeni, a miejscami przysypywanie części nadziemnych roślin. Reasumując, warunki klimatyczne w Polsce na ogół sprzyjają gospodarce rolnej. Umożliwiają one uprawę większości roślin typowych dla strefy umiarkowanej. Z punktu widzenia potrzeb cieplnych roślin ważna jest długość okresu wegetacyjnego. Jest on zróżnicowany na terenie kraju od ponad 220 dni (na Nizinie Śląskiej, Pojezierzu Lubuskim, Nizinie Szczecińskiej, Kotlinach Podkarpackich, w rejonie Poznania) do niespełna 190 dni na Pojezierzu Suwalskim. W górach okres wegetacyjny jest jeszcze krótszy.