rzeżbotwórcza działalność lodowców górskich i lądolodów referat proszę

Niszcząca działalność lodowców górskich i lądolodów Grubość lodowców górskich jest zróżnicowana i wynosi od kilkudziesięciu do kilkuset metrów. Jeszcze grubsze są lądolody. Przeciętna grubość czasy lodowej Antarktydy wynosi 1600 m, a maksymalna około 4500 m. Przesuwający się lód niszczy podłoże wskutek dużego ciśnienia, jakie na mnie wywiera. Wyrywa on z podłoża rożnej wielkości fragmenty skał, kruszy je, wygładza nierówności w dnie doliny oraz żłobi rysy. Na obszarach górskich dawniej zlodowaconych spotykamy dziś porysowane powierzchnie skalne, a także zaokrąglone i wygładzone występy skalne zwane mutonami (barańcami). Mają one asymetryczny kształt - skok od strony nasuwającego się niegdyś lodowca jest łagodny, natomiast przeciwny ? stromy. Największymi formami powstałymi wskutek erozyjnej działalności lodowców górskich są kary lodowcowe, zwane cyrkami lodowcowymi. Oraz doliny lodowcowe. Kary występują w górnej części doliny lodowcowej i mają kształt niszy otoczonej z trzech stron stromymi ścianami skalnymi. W dnach cyrków powszechnie występują jeziora, zwane cyrkowymi, na przykład Czarny Staw w Dolinie Pięciu Stawów Polskich w Tatrach. Poniżej cyrków ciągną się wydłużone formy terenu, zwane dolinami lodowcowymi. Dno takiej doliny jest prawie płaskie, zbocza strome. Jej przekrój poprzeczny przypomina literę U, we przeciwieństwie do górskich dolin rzecznych, których przekrój ma kształt litery V. Specyficznymi dolinami polodowcowymi są fiordy, czyli długie, wąskie i głębokie zatoki morskie występujące na obszarach niegdyś zlodowaconych. Fiordy powstały wskutek pogłębienia przez jęzory lodowcowe dolin rzecznych, które istniały przed zlodowaceniem. Po stopieniu się lądolodu plejstoceńskiego poziom oceanu światowego podniósł się, co spowodowało zatopienie dolin polodowcowych. Formy te występują miedzy innymi w Norwegii, na Grenlandii, na zachodnich wybrzeżach Ameryki Północnej oraz w Nowej Zelandii. W plejstocenie znaczne obszary Europy pokrył lądolód skandynawski. W swym maksymalnym zasięgu zajmował około 5 mln km2. Przesuwając się kilkakrotnie z Gór Skandynawskich na południe, wykonał ogromną pracę niszczącą. Zdarł kilkadziesiąt metrów skał z obszaru Skandynawii i przetransportował ten materiał miedzy innymi do Polski. Skutkiem erozyjnej działalności lądolodu skandynawskiego jest przede wszystkim niecka Morza Bałtyckiego. Na obszarze północnej Polski występują rynny lodowcowe. Są to miejscami głębokie, długie i wąskie zagłębienia powstałe wskutek erozyjnej działalności wód płynących pod lądolodem lub jego przedpolu. Najniższe części rynien są wypełnione przeważnie wodą, tworząc jeziora rynnowe. Przykładami takich jezior są Gopło na Pojezierzu Kaszubskim oraz Ostrzyckie i Raduńskie na Pojezierzu Kaszubskim. Na przedpolu lądolodu wody pochodzące z jego topnienia łączyły się z rzekami spływającymi z południa, czyli z obszarów niepokrytych lodem. Powstawały potężne rzeki, które płynęły mniej więcej równolegle do czoła lądolodu w kierunku zachodnim i północno ? zachodnim. Wyerodowały one szerokie doliny, zwane pradolinami. Ich dnem płyną dziś niektóre rzeki na przykład Wisła na odcinku miedzy Toruniem a Bydgoszczą oraz Wartą miedzy Kołem a Śremem.