Ocena klęski Powstania Listopadowego ukazanego w "Kordianie" i "Grobie Agamemnona" Juliusza Słowackiego.

Przeżyciem pokolenia polskich romantyków było powstanie listopadowe. Najpierw zaangażowani byli w działalność spiskową, potem brali udział w powstaniu, aż w końcu ich udziałem stała się klęska i przymusowa emigracja.

Słowacki bliski był tych wydarzeń i na co dzień obcował z powstańcami, zatem nie należy się dziwić, że właśnie to wydarzenie historyczne staje się kanwą wielu utworów, a twórcy szukają odpowiedzi na pytanie czemu to powstanie upadło.

Odpowiedzi udzielił Juliusz Słowacki w dramacie pt. „Kordian” i w wierszu „Grób Agamemnona”



Słowacki w „Kordianie” ukazuje następujące przyczyny klęski :

A) nieudolność dowódców
B) spiskowcy – choć byli gorącymi patriotami byli niedojrzali do tego zrywu


W I części „Kordiana” w tzw. „Przygotowaniu” przedstawia przywódców powstania: Lelewela, Chłopickiego, Skrzyneckiego, Krukowieckiego.


Akcja dzieje się w noc sylwestrową roku 1800 na Łysiej Górze, gdzie Czarownice wywołują
duchy wielkich ludzi, którzy odegrają jakąś role w historii. Już sam fakt, że przywódcy powstania są wywoływani przez czarownice i diabły dyskredytuje także przywódców. Chce powiedzieć, że są dziełem szatańskim.

Słabością tych przywódców jest to , że:

-Wszystkich ich łączyła wspólna cecha – tak naprawdę żaden z nich nie wierzył w zwycięstwo, w wygraną powstańców. Każdy z nich stosował taktykę defensywy, unikał walki, jakby chcąc ponieść jak najmniejsze ofiary. Zatem jeśli dowódcy nie wierzyli w zwycięstwo, nie mogli tej wiary przekazać oficerom, niemożna było odnieść zwycięstwa.
-Niektórzy z nich kierowali się prywatą – np. gen. Skrzynecki jako dowódca powstania skompromitował się, kiedy nie wykorzystał w walce planów taktycznych młodego oficera gen. Prądzyńskiego, które oceniono później za trafione (przemyślane, mądre). Uczynił bo z pobudek osobistych: nie chciał, aby młody dowódca osiągnął więcej niż on. Zatem prywata przeszkodziła w odniesieniu zwycięstwa.
-Tacy przywódcy jak Lelewel czy Czartoryscy nie mieli z kolei żadnego doświadczenia żołnierskiego. Wojnę znali z teorii uczonych ksiąg, toteż walkę prowadzili dość teoretycznie, czuło się wyraźny dystans między dowódcą a oficerem.
-A dowódca taki jak Krukowiecki to najgorszy z nich wszystkich. Potrafił nawet za pieniądze sprzedać Polskę – powstanie. Był oskarżony o zdradę i współpracę z rządem carskim. Udowodniono mu zdradę.
-Chłopicki z kolei przeciwstawiał się pomysłowi zaciągnięcia do wojska chłopców i to w dużej mierze wpłynęło na klęskę powstania bo powstanie nie było zrywem narodowym lecz szlacheckim

Zatem powstanie nie mogło odnieść zwycięstwo jeśli było kierowane przez nieudolnych dowódców.


Słowacki dostrzega również słabości w żołnierzach. Była to garstka młodych ludzi niedoświadczonych w boju i niedojrzałych politycznie ludzi. Z jednej strony byli szlachetni, gotowi do walki, poświęceń, ale to okazało się niewystarczające . Ich niedojrzałość i słabość ukazuje przez postać Kordiana. Kordian jest spiskowcem ale i poetą, człowiekiem nadwrażliwym – kompromituje się jako spiskowiec w momencie, gdy dekonspiruje się w godzinę przed akcją kościoła albo gdy przegrywa w dyspucie pakt z Prezesem.

W kolejnym utworze pt. „Grób Agamemnona”, Juliusz Słowacki przedstawia bardzo surowy sąd o narodzie polskim.

Wytyka nam błędy narodowe, które wciąż powtarzamy, a są one taką słabością, która co pewien czas przyczynia się do utraty wolności.

Słowacki z całą odwagą stwierdził, że to my sami – Polacy, a raczej nasze przywary są odpowiedzialne za niewolę. Dopóki się nie odrodzimy moralnie i wewnętrznie, dotąd będziemy niewolnikami.

Utwór ten wytyka następujące wady:

-brak jedności i skłócenie,
-prywata rządzących,
-mało rozsądku w działaniu, a za dużo marzycielstwa i idealizowania,
-kompleksy, które karzą nam gardzić tym, co polskie, z bezkrytycznym przyjmowaniem tego co obce.

Utwór ten jest więc krytyką, która „szarpie trzewiami”, jest bolesną krytyką. Słowacki świadomie zadaje ból tak ostrymi słowami, bo wie, że to zmusi nas do refleksji, a to z kolei do odnowy pójścia we właściwym kierunku.

Zatem analizując te dwa utwory Juliusza Słowackiego widzimy jakie przyczyny klęski powstania listopadowego ukazał poeta.