1.polska część Pojezierza Litewskiego, rozciągającego się na wschód od właściwych Mazur. Odrębność tego terenu polega na innym kierunku ułożenia form polodowcowych ostatniego zlodowacenia, większym kontynentalizmie klimatu oraz innym położeniu hydrograficznym. 2.Ukształtowanie powierzchni Pojezierza Suwalskiego jest związane z działalnością najmłodszego na naszych ziemiach lądolodu zlodowacenia bałtyckiego – stadiału pomorskiego i fragmentarycznie fazy Wigier tego zlodowacenia. Charakterystyczne są różnice wysokości, czyli deniwelacje, których nie potrafiły złagodzić nawet późniejsze procesy niszczenia – erozja i denudacja. Zaobserwowano tu jedynie dwa krótkotrwałe cykle niszczenia: w strefie peryglacjalnej i w okresie polodowcowym (holoceńskim). 4.Do największych jezior należą: •Wigry - 2117 ha •Szelment Wielki - 356,1 ha •Rospuda (Filipowska) - 334 ha •Hańcza - 304,4 ha Najgłębszymi są: •Hańcza - 108,5 m •Wigry - 73 m •Ożewo - 55,5 m •Białe (Filipowskie) - 52 m •Garbaś - 48 m Najwyżej położone nad poziomem morza: •Pobłędzie - 253,5 m •Wersele - 252,1 m •Mauda - 246,8 m •Wiżajny - 241,9 m 12. Parki Narodowe i Krajobrazowe ■Biebrzański Park Narodowy obejmuje dolinę rzeki Biebrzy, stanowi południową granicę Suwalszczyzny, za którą znajdują się tereny Podlasia i Białostocczyzny. Jest to unikalny kompleks bagien i torfowisk, w dużej części niedostępnych człowiekowi, zamieszkały przez wiele zagrożonych rodzajów ptactwa i zwierzyny. ■Park Krajobrazowy Puszczy Rominckiej, obejmujący zarówno Puszczę Romincką jak i jej niewielką otulinę, znajduje się w północno-zachodnie części Suwalszczyzny. Duży kompleks leśny, o urozmaiconej rzeźbie terenu. ■Suwalski Park Krajobrazowy (6,3 tys. ha), zespół jezior (np. Hańcza), lasów, gór, oraz rzadkich zjawisk geomorfologicznych (np. Głazowisko Bachanowo) jest również terenem ciekawym pod względem etnologicznym: zamieszkały do niedawna przez zwarte osadnictwo Staroobrzędowców (patrz Wodziłki). ■Wigierski Park Narodowy (15,1 tys. ha) składa się z jeziora Wigry , przepływającej przez nie rzeki Czarnej Hańczy na odcinkach stanowiących wielkie ostoje Bobrów oraz okolicznych lasów należących do Puszczy Augustowskiej. 8.Najważniejsze miasta ■Augustów – miasto od XVI wieku, leżące na szlaku z Warszawy do Petersburga Charakter uzdrowiskowy. ■Sejny – dziś polsko-litewskie, przed wojną również żydowskie miasto. Przez wiele lat siedziba zakonu dominikanów i stolica diecezji. Dziś siedziba m.in. Ośrodka Pogranicze. ■Suwałki – założone przez wigierskich kameduli, dziś stolica regionu. Prawa miejskie od początków XVIII wieku.
