Na przełomie lat 1304-1305, korzystając z pomocy węgierskiej, powrócił na ziemie polskie Władysław Łokietek, co zostało odebrane jako sygnał do wybuchu ogólnopolskiego powstania. Książę Władysław Łokietek opanował ziemię sandomierską, łęczycko - sieradzką i ojczyste Kujawy. Po śmierci Wacława III Łokietek zajął Kraków i Pomorze Gdańskie. Początkowo nie opanował Wielkopolski - rządy tam sprawował książę Henryk Głogowski. Władysław Łokietek zjednoczył w swoich rękach Wielkopolskę, Małopolskę, ziemię łęczycko-sieradzką i Kujawy. 20 stycznia 1320 r. w katedrze wawelskiej Władysław Łokietek został koronowany na króla Polski dokonało się zjednoczenie ziem polskich, zakończenie rozbicia dzielnicowego, została odnowiona godność królewska. Kazimierz Wielki, obejmując tron w 1333 r., musiał rozwiązać wiele problemów w kontaktach z sąsiadami: - rozerwanie sojuszu luksembursko-krzyżackiego nastąpiło w 1335 r. w Wyszehradzie , przy pośrednictwie króla Węgier, Karola Roberta, Kazimierz Wielki wykupił od Luksemburgów roszczenia do Krakowa. - walki na Rusi Halicko-Włodzimierskiej ,w 1340 r. zmarł książę Rusi Halicko-Włodzimierskiej Jerzy II - zgodnie z testamentem ustanowił swoim spadkobiercą króla Kazimierza. Król polski przy pomocy węgierskiej podjął wyprawę na wschód. W wyniku trwających dwadzieścia sześć lat wypraw została zajęta Ruś Halicka z Haliczem i Lwowem oraz część Rusi Włodzimierskiej. Resztę ziem zajęli Litwini. Pretensje Węgrów do Rusi Halickiej unormował układ z 1350 r. między Kazimierzem a Karolem Robertem Andegaweńskim. - starając się o odzyskanie Śląska od władców czeskich z dynastii Luksemburgów Kazimierz utrzymywał bardzo dobre kontakty z niezależnymi książętami śląskimi. Po ułożeniu stosunków z Krzyżakami (1343, pokój w Kaliszu), Kazimierz w 1345 r. rozpoczął z Czechami wojnę o Śląsk. W 1348 r. podpisano pokój w Namysłowie- król polski wycofał się z wojny nie ponosząc strat terytorialnych. - w 1351 r. Kazimierz zajął część Mazowsza (płocką), udało mu się także wymóc na Karolu IV czeskim zrzeszenie sie do praw lennych reszty Mazowsza - zacieśnił kontakty z władcami Pomorza Zachodniego- małżeństwo córki Elżbiety z księciem wołogoskim, Bogusławem V (1343 r.) - w 1350 r. zawarł przymierze z Danią, przyłączenie do Polski Drahima i Czaplinka (1364 r) zhołdowanie rycerzy niemieckich von Osten na Santoku i Drezdenku (1365)- działania wymierzone przeciw Krzyżakom i Brandenburczykom; - oznaką wzrostu znaczenia potęgi Polski w Europie Środkowej był kongres Krakowski w 1364 r. zakończony słynną ucztą u Wierzynka.
