Wyprawa Napoleona do Egiptu

W karierze Napoleona Bonapartego kampania egipska, – czyli druga wielka kampania przez niego prowadzona – miała szczególne znaczenie zarówno dla niego samego jak i dla całej Francji. Duża część burżuazji ze śródziemnomorskiego wybrzeża republiki od dawien dawna utrzymywała szerokie stosunki handlowe z tzw. Lewantem, czyli Egiptem, Syrią, krajami wybrzeża półwyspu bałkańskiego, oraz wyspami wschodniego Morza Śródziemnego (Archipelagiem). Ludzie ci dążyli do umocnienia wpływów Francji w tych państwach, gdyż były one źle zarządzane, a inwestycje tam prowadzone były pozbawione ochrony prawnej i policyjnej. Kolejnym argumentem do rozpoczęcia tej kampanii był fakt, że na ich terenie znajdowały się bogate złoża surowców, a dolina Nilu była bardzo żyznym obszarem rolniczym. Zajęcie Egiptu podważyłoby również panowanie brytyjskie w tym obszarze Morza Śródziemnego. Chcąc zadać cios śmiertelny głównej przeciwniczce Francji, Anglii, przedsięwziął w 1789 roku wyprawę do Egiptu, rozgromiwszy Maneluków pod Piramidami zajął Kair. Udany podbój Egiptu został zneutralizowany atakiem Wielkiej Brytanii, która pod wodzą Horacego Nelsona zniszczyła desantową flotę Napoleona 1 sierpnia 1798 pod Abukirem, co spowodowało uwięzienie zwycięskiej armii francuskiej w Egipcie. Wkroczył do Syrii, napotkał na niezłomny opór pod twierdzą Akkonem, wrócił do Egiptu, pokonał Turków pod Abukir. Z gazet przesłanych mu złośliwie przez Anglików dowiedział się o postępach drugiej koalicji anty francuskiej, o utracie przez Francuzów Włoch i zagrożeniu samej Francji. Podjął decyzję powrotu i odpłynął z garstką przyjaciół do Francji, zostawiając swoich żołnierzy pod generała Jeana Baptiste Klebera. Francuzi utrzymali się do 1801 roku, po czym musieli kapitulować. Wyprawa egipska pod względem politycznym i wojskowym przyniosła całkowitą klęskę.

Kampania Egipska zaznaczyła się w historii Francji zapoczątkowaniem odkryć archeologicznych. Badania archeologiczne zapoczątkowała „armia” około 150 uczonych przybyłych do Egiptu z ekspedycją Napoleona. Założyli oni Instytut Egipski działający do dziś, a plonem ich badań było 24-tomowe dzieło „Opisanie Egiptu”. Zawierało ono opisanie geografii i historii tego wiekowego państwa. Badania te i ich rezultaty na długo zainteresowały uczonych i opinię publiczną całego świata tak słabo znaną do tej pory częścią świata oraz historią starożytną Egiptu – zainteresowanie to trwa do dzisiaj.