Wybuch powstania krakowskiego * Kraków był dogodnym ośrodkiem do prowadzenia działalności konspiracyjnej; * do Krakowa w ramach akcji zapobiegawczej, 18 lutego wkroczyły wojska austriackie; * spiskowcy pod wodzą Gorzkowskiego z 19 na 20 lutego uderzyli na Austriaków i zajęli Kraków; * utworzono Rząd Narodowy z Gorzkowskim, Tyssowskim i Grzegorzewskim na czele; * Austriacy wycofali się do Galicji; * ogłoszenie Manifestu Rządu Narodowego: *** znosił on wszystkie przywileje stanowe, *** oddawał chłopom użytkowaną przez nich ziemię na własność, *** uchylał bez odszkodowania pańszczyznę i inne czynsze, *** obiecywał ziemię bezrolnym BYŁ TO NAJBARDZIEJ POSTĘPOWY DOKUMENT W KWESTII CHŁOPSKIEJ OD CZASÓW POWSTANIA KOŚCIUSZKOWSKIEGO. * Tyssowski ogłosił się dyktatorem, nie rozszerzył powstania na resztę kraju; * powstanie ożywiło się po przybyciu do Krakowa Edwarda Dembowskiego, który objął urząd sekretarza dyktatora; dzięki Dembowskiemu powstanie utrzymało się (propagował on rozwój powstania i starał się go przekształcić w rewolucję społeczną, wysyłał emisariuszy do chłopów w Galicji); * chłopi w okręgu krakowskim chętnie łączyli się z powstaniem, ale chłopów galicyjskich nie udało się pozyskać, ponieważ byli niechętni szlachcie, poza tym byli podburzani przez austriackich urzędników, którzy wmawiali im, że "dobry cesarz już dawno zniósł pańszczyznę"; * chłopi rozbili wojska powstańcze pod Tarnowem, wówczas Dembowski postanowił odwołać się do uczuć religijnych włościan, sam stanął na czele procesji, która wyruszyła z Krakowa naprzeciw oddziałom chłopskim, lecz zamiast chłopów napotkał wojsko austriackie - od pierwszej salwy padł Dembowski; śmierć Dembowskiego przyspieszyła upadek powstania; * Tyssowski złożył władzę, do Krakowa wkroczyły wojska rosyjskie i austriackie. Skutki: * zlikwidowanie Rzeczypospolitej Krakowskiej i wcielenie jej do Austrii (1846); * powstanie łączyło program niepodległościowy z radykalizmem społecznym; * masowe represje (Sybir, więzienia, terror, wyroki śmierci).
