wybierz 2witaminy rozpuszczalne w wodzie i 2 witaminy rozpuszczalne w tłuszczu.Opisz ich działania

wit. rozpuszczalne w tłuszczach: A, D, E, K pozostałe rozpuszczają się w wodzie: B1, B2, B3, B5, B6, B9, B12, C, H Witamina A, zwana retinolem, znajduje się tylko w żywności pochodzenia zwierzęcego. Jako prowitamina A, zwana karotenem, znajduje się w żywności pochodzenia roślinnego. Niedobór witaminy: - suche, łamliwe włosy, - kruche, wolno rosnące paznokcie, - kurza ślepota, - zahamowanie wzrostu, - infekcje i stany zapalne dziąseł oraz innych narządów, - suchość i szorstkość skóry, - brak apetytu, - oziębłość, bezpłodność, - suche i łamliwe włosy, - uczucie zmęczenia Nadmiar witaminy: - drażliwość, - wypadanie włosów, - powiększenie wątroby i śledziony, - suchość i świąd skóry, - wymioty, brak łaknienia, nudności, - bóle głowy, - krwawienie z dziąseł, - zażółcenie skóry Witamina D powstaje w skórze człowieka w wyniku działania słonecznych promieni ultrafioletowych. Z pożywieniem przyjmuje się głównie jej formę wstępną (prowitaminę), która w kolejnym etapie przetwarzana jest w wątrobie, nerkach i skórze na właściwą witaminę D. Niedobór witaminy: - u niemowląt - krzywica dziecięca (rachitis infantilis), - u dzieci starszych i młodzieży - krzywica późna (rachitis tarda), - u starszych: zaburzenia struktury kości - osteomalacja i zrzeszotnienie kości, - krótkowzroczność, - stany poirytowania, dolegliwości nerwicowe, bezsenność, pesymizm Nadmiar witaminy: - nudności, - biegunka, - spadek masy ciała, - łatwe męczenie się, - nadmierne pocenie się, - brak apetytu, utrata łaknienia, - senność, - opóźnienie w rozwoju dziecka, - zaburzenia rytmu pracy serca, - wzmożone oddawanie moczu, - ból oczu, - bóle szczęk, stawów i mięśni, - bóle głowy, - świąd skóry, - zwiększenie ryzyko powstania miażdżycy, - zwiększenie ryzyko powstania kamicy nerkowej Witamina B1 - tiamina, aneuryna: Niedobór witaminy: - porażenie nerwów i atrofia mięśni kończyn (choroba beri beri), - zaburzenia czynności centralnego układu nerwowego (oczopląs, zaburzenia pamięci, koncentracji, zakłócenia równowagi emocjonalnej), - niewydolność krążenia (przyspieszona akcja serca, powiększenie wymiarów serca, obrzęki kończyn górnych i dolnych), - zakłócenia w procesie trawienia (utrata łaknienia, nudności, wymioty, biegunki), - tachykardia, - zaniki gruczołów dokrewnych Nadmiar witaminy: - osłabienie, zmęczenie, - zawroty głowy, - obrzęki, - drżenie mięśni, - zaburzenia rytmu serca, - reakcje alergiczne, - poty, - nudności, - duszności Wit.B12 - cyjanokobalamina: Niedobór witaminy: - zaburzenia powstawania ciałek krwi, zwłaszcza czerwonych - niedokrwistość złośliwa, magaloblastyczna (choroba Addisona - Biermera), - zmiany zwyrodnieniowe błony śluzowej żołądka, - zaburzenia żołądkowo jelitowe i brak apetytu, - stany zapalne ust, - zaburzenia w układzie nerwowym (zaburzenia czucia, niezborność ruchów, zmęczenie, drętwienie rąk i nóg, trudności w chodzeniu), - zaburzenia wzrostu u dzieci, - niemiły zapach ciała, - jąkanie się, - depresja, - dolegliwości miesiączkowe. Nadmiar witaminy: przy stosowaniu przez dłuższy czas dużych dawek tej witaminy zaobserwowano u niektórych ludzi objawy uczuleniowe.

Witaminy rozpuszczalne w wodzie to B i C Tiamina (Witamina B1), Ryboflawina (Witamina B2), Niacyna (Kwas nikotynowy, amid niacyny amid kwasu nikotynowego, witamina B3), Pirydoksyna (Witamina B6, adermina), Folacyna (Kwas foliowy, kwas pteroiloglutaminowy, witamina B9), Kobalamina (Witamina B12), Kwas pantotenowy (Witamina B5), Biotyna (Witamina H). Kwas foliowy (witamina B9, kwas pteroiloglutaminowy ) Zapotrzebowanie Dzienne zapotrzebowanie na kwas foliowy wynosi ok. 3 mg/kg masy ciała. Dla mężczyzn dzienne spożycie powinno wynosić ok. 200 mg, a dla kobiet ok. 180 mg. Większe ilości kwasu foliowego są zalecane podczas ciąży i w czasie wzrostu komórek. Niedobór może być spowodowany nie tylko zbyt niskim spożyciem, ale również zmniejszoną adsorpcją lub nietypowego zapotrzebowania metabolicznego na tą witaminę. Szczególnie podatne są osoby, które spożywają duże ilości alkoholu lub tzw. pustych kalorii innego pochodzenia. Zwiększonego przyjmowania kwasu foliowego wymagają także stany związane z podziałem komórek takie jak ciąża, nowotwory i choroby niszczące skórę jak np. odra. Najlepsze źródła Najlepszym źródłem kwasu foliowego są warzywa, szczególnie o zielonych liściach. Do bogatych źródeł należy wątroba. Niską zawartość kwasu foliowego maja mięso, mleko i produkty mleczne. Funkcje Kwas foliowy stanowi część dwóch koenzymów niezbędnych do syntezy nowych komórek. Oznaki niedoboru Niedobór kwasu foliowego może prowadzić do anemii. Stan ten można rozpoznać na podstawie dużych, niedojrzałych czerwonych krwinek, co świadczy o spowolnionej syntezie DNA. Objawy te mogą być spowodowane także niedoborem witaminy B12. Inne oznaki to np. zgaga, rozwolnienie oraz częste infekcje spowodowane obniżeniem odporności organizmu. Niedobór kwasu foliowego ma także wpływ na układ nerwowy i może prowadzić do depresji, omdleń i zmęczenia. Toksyczność Objawami toksyczności są rozwolnienie, bezsenność i ogólna nerwowość. Ze względu na podobieństwo do witaminy B12, wysokie stężenia kwasu foliowego mogą maskować niedobory tej witaminy. Witamina B12 (Kobalamina) Zapotrzebowanie Zalecane dzienne spożycie wynosi ok. 12 mikrogramów. Najlepsze źródła Witamina B12 znajduje się prawie wyłącznie w mięsie i produktach pochodzenia zwierzęcego. Wegetarianie mogą uzupełniać niedobór tego związku spożywając mleko, ser i jaja, np. jedną szklankę mleka bądź jedno jajo dziennie. Z kolei, weganie powinni korzystać z innych źródeł jak np. mleko sojowe bądź drożdże hodowane w środowisku wzbogaconym w witaminę B12. Witamina B12 jest niezbędna zawsze, gdy zachodzi szybki podział komórek. Witamina B12 utrzymuje także ochronną osłonkę okrywającą włókna nerwowe i stymuluje ich naturalny wzrost. Odgrywa ważną rolę w czynnościach komórek kości i metabolizmie. Witamina B12 jest także niezbędna w uwalnianiu kwasu foliowego tak, aby mógł wspomagać wytwarzanie czerwonych krwinek. Oznaki niedoboru Niedobór witaminy B12 może prowadzić do anemii, co w istocie jest spowodowane niedoborem kwasu foliowego. Bez witaminy B12, kwas foliowy nie może brać udziału w wytwarzaniu nowych, czerwonych krwinek. Niedobór obydwu związków r ozpoznać można na podstawie dużych, niedojrzałych czerwonych krwinek, które świadczą o spowolnionej syntezie DNA. Niedobór może być również przyczyną uszkodzenie układu nerwowego, prowadząc do zwyrodnienia nerwów peryferyjnych, a następnie do paraliżu. Może też powodować nadmierną wrażliwość skóry. Toksyczność Nie są znane objawy wskazujące na toksyczność witaminy B12. Witaminy rozpuszczalne w tłuszczach to A D E K. Witamina A Wymagania Trudno jest określić niezbędną ilość witaminy A niezbędną dla organizmu człowieka. Wytwarzana jest z dwóch substancji, które muszą ulec kilku przemianom w organizmie. W produktach spożywczych pochodzenia zwierzęcego, witamina A występuje w formie retinolu; a w produktach roślinnych w formie beta-karotenu, który jest mniej wydajny w procesach wytwarzania witaminy A niż retinol. Z tego powodu, zalecaną ilość witaminy A określa się jako równoważnik retinolu (RE). Wartość ta wynosi 1000 mikrogramów RE dziennie dla mężczyzn oraz 800 mikrogramów dla kobiet. Najlepsze źródła Najbogatszym źródłem witaminy A w postaci b,b -karotenu są warzywa i owoce. Większość z nich jest jasno zabarwiona (aczkolwiek nie wszystkie jasno zabarwione produkty spożywcze zawierają b,b -karoten). Warzywa bogate w prowitaminę A to: marchew, bataty (słodkie ziemniaki), szpinak i kantalupy. Witaminę A zawierają również mleko, ser, masło i jaja. Funkcje Witamina A jest niezbędna do prawidłowego funkcjonowania rogówki oraz komórek nabłonka, a poprzez to wzroku. Korzystnie wpływa na wzrost i odtwarzanie kości i zębów. Pełni także ważną rolę w syntezie hormonów oraz ich regulacji oraz ma właściwości przeciwnowotworowe. Oznaki niedoboru Niedobór witaminy A może mieć poważne konsekwencje. Pojawia się zwykle przy jednoczesnym niedoborze białka i cynku. Organizm człowieka może maksymalnie zmagazynować roczny zapas witaminy A. Oznacza to, że objawy niedoboru nie są widoczne natychmiast po zaprzestaniu spożycia tej witaminy. Niemniej, jeśli pojawią się po długim okresie jej nie przyjmowania, mogą być bardzo poważne. Pierwszym objawem niedoboru jest często ślepota zmierzchowa. Jeśli niedobór ten utrzymuje się dłuższy czas, może spowodować uszkodzenia rogówki i doprowadzić do ślepoty. Może także hamować wzrost kości, powodować zmiany w ich kształcie oraz przyczyniać się do ich łamliwości, a także przyśpieszać próchnicę zębów oraz zanik komórek tworzących zębinę. Anemia jest także skutkiem niedoboru witaminy A. Ponadto, niedobór witaminy A ma wpływ na układ nerwowy i mięśniowy i może wywołać paraliż. Toksyczność Witamina A jest toksyczna wtedy, gdy nie jest wiązana przez specyficzne białka i w postaci wolnej może oddziaływać na komórki. Nie zdarza się to, gdy źródłem witaminy A jest naturalna żywność, a może występować wtedy, gdy stosuje się suplementy. Objawy to nudności, wymioty, ból brzucha, biegunka i utrata wagi. Nadmierne przyjmowanie witaminy A może także wpływać na układ nerwowy i mięśniowy, co prowadzi do utraty apetytu, drażliwości, znużenia, bezsenności, niepokoju, bólu głowy i słabości mięśni. Witamina D Wymagania Witamina D posiada charakterystyczną cechę, która odróżnia ją od innych witamin: może być wytwarzana przez światło słoneczne. Oznacza to, że przy regularnym wystawianiu się na działanie światła słonecznego, nie jest konieczne jej przyjmowania w innej formie. Zalecane, dzienne spożycie witaminy D wynosi 5 mikrogramów. Pomimo, że ilość wytworzonej witaminy D wzrasta ze wzrostem czasu działania słońca na organizm człowieka, jej poziom nigdy nie osiągnie poziomu toksycznego. Najlepsze źródła Bogate źródła witaminy D to jaja, wątroba oraz ryby, a także wzbogacane mleko i margaryna. Funkcje Witamina D ma wpływ na mineralizację kości poprzez zwiększanie adsorpcji wapnia i fosforu z przewodu pokarmowego. Powoduje to zwiększenie zawartości tych pierwiastków we krwi, poprzez uwalnianie ich z kości, a także stymuluje ich zatrzymywanie w nerkach. Oznaki niedoboru Niedobór witaminy D powoduje te same skutki, co niedobór wapnia. Kości nie ulegają normalnemu zwapnieniu. Mogą stać się tak słabe, że uginają się pod masą ciała. Brak witaminy D może powodować zniekształcenia i bóle kończyn, kregosłupa, klatki piersiowej oraz miednicy. Może zniszczyć układ nerwowy lub mięsniowy, wywołując kurcze mięśni. Toksyczność Nadmiar witaminy D powoduje wysokie stężenia wapnia we krwi. Wapń może tworzyć kamienie nerkowe. Wysokie stężenie wapnia we krwi może również doprowadzić do zwapnienia naczyń krwionośnych, co jest szczególnie groźne dla tętnic wieńcowych i płucnych. Inne objawy toksyczności witaminy D to utrata apetytu, bóle głowy, słabości, żnużenie, nadmierne pragnienie, drażliwość i apatia.