Referat semestralny Temat: Kultura oświecenia w Polsce. Proszę o szybka odpowiedź. Pozdrawiam. :)

Kultura Oświecenia w Polsce. Wraz z przemianami w gospodarce nabierały znaczenia nowe prądy ideologiczne. Idee Oświecenia europejskiego przenikały do Polski przede wszystkim z Francji. Popularnością cieszył się Wolter i Rosseau. Oświecenie francuskie oddziałowywało na kształtowanie polskiej myśli filozoficznej i społecznej, nauki, literatury, sztuki. W drugiej połowie XVIII w. w kołach oświeconych w Polsce szerzył się racjonalizm i sceptycyzm. Rosło uznanie dla nauk przyrodniczych oraz zainteresowanie zagadnieniami gospodarczymi. Ośrodkiem życia umysłowego była Warszawa. Dwór Stanisława Augusta skupiał wielu najwybitniejszych przedstawicieli nauki, sztuki i literatury. W życiu umysłowym znaczenie miały dwory magnackie, zwłaszcza Puławy Czartoryskich. Magnaci byli często protektorami nauki i sztuki. Postęp badań naukowych objął przede wszystkim nauki przyrodnicze: fizykę, matematykę i astronomię. W Warszawie powstało Obserwatorium Astronomiczne. Zakładano także laboratoria fizyczne. Jan Śniadecki stworzył polską terminologię matematyczną, do dziś używaną. Zaczynał też swoją działalność Jędrzej Śniadecki, chemik i lekarz. W naukach społecznych rozwinęły się krytyczne badania nad dziejami Polski. Sześciotomowa „Historia Narodu Polskiego” Adama Naruszewicza, opracowana z inicjatywy Stanisława Augusta, wskazywała na słabość władzy królewskiej jako źródło niemocy Rzeczpospolitej. Po okresie upadku nastąpiło odrodzenie literatury, tak poezji jak i prozy. Pisarze i poeci czasów Oświecenia, jak Ignacy Krasicki, Franciszek Zabłocki, Franciszek Bohomolec, Franciszek Karpiński, Stanisław Trembecki, Kajetan Węgierski, Julian Ursyn Niemcewicz podejmowali walkę z zacofaniem kulturalnym szlachty i głosili nowe idee społeczne. W walce z konserwatyzmem i ciemnotą kształtowała się postępowa publicystyka społeczna. Artykuły, jakie ukazywały się w „Monitorze” oraz innych czasopismach, krytykowały wady szlachty, piętnowały jej obskurantyzm, domagając się tolerancji religijnej. W 1786 r. zaczęło się ukazywać pierwsze fachowe pismo gospodarcze w Polsce „Dziennik handlowy”. Utworzenie Komisji Edukacji Narodowej w 1773 r. zapoczątkowało przełom w szkolnictwie. Komisja przejęła nadzór nad wszystkimi szkołami. Na cele szkolnictwa przekazano dobra, odebrane jezuitą po kasacji zakonu. Dziełem komisji była reorganizacja szkolnictwa. Ujęto je w jednolity system organizacyjny, w którym szkoły niższego typu były podporządkowane szkołą wyższego typu. Komisja zmierzała do tego, by nauczanie w szkołach było oparte na zasadach pedagogiki Oświecenia. Językiem wykładowym był odtąd język polski. Zmniejszono praktyki religijne na terenie szkoły, wprowadzono natomiast jako przedmiot nauczania zasady moralności świeckiej. Wychowawczym zadaniem szkoły miało być kształtowanie wśród młodzieży postawy obywatelskiej, patriotycznej, zgodnie z duchem Oświecenia. Dla opracowania nowych podręczników Komisja powołała Towarzystwo do Ksiąg Elementarnych. Szkoły najniższego stopnia pozostały nadal w obrębie wpływów parafii, a wiec Kościoła. Z inicjatywy Hugona Kołłątaja Komisja Edukacji Narodowej podjęła reformę uniwersytetów, które pozostawały pod wpływem konserwatywnej grupy profesorów. Ważnym elementem życia umysłowego w okresie Stanisławowskim stał się teatr. W wielu miastach powstały stałe teatry. Największą rolę odegrał teatr w Warszawie. Rozkwit dworu królewskiego za panowania Stanisława Augusta oraz rozkwit wielu dworów magnackich sprzyjały rozwojowi budownictwa. Dominował w nim styl, będący polską odmianą klasycyzmu, zwany klasycyzmem warszawskim lub stylem Stanisława Augusta. Z inicjatywy króla przebudowany został wówczas Zamek warszawski. Zbudowano też Łazienki, letnia rezydencję króla. Wzrastające bogactwo i znaczenie mieszczaństwa warszawskiego znajdowało wyraz w budownictwie domów i pałaców mieszczańskich. W kręgu mecenatu dworskiego i magnackiego rozwijało się malarstwo. Stanisław August sprowadził do Polski malarzy włoskich: Bernarda Belotto, zwanego Canaletto, oraz Marcelego. Bacciarallego, z inicjatywy Czartoryskich przybył z Francji Piotr Norblin. Canaletto zasłynął jako malarz Warszawy, Bacciarelli jako portrecista oraz piewca przeszłości narodowej Polski. Z jego szkoły wyszli polscy malarze: Kazimierz Wojniakowski i Mateusz Tokarski. Związany z mieszczaństwem warszawskim Jozef Peszka na zamówienie magistratu Warszawy namalował wizerunki posłów Sejmu Czteroletniego. Pierwsze, nieznaczne przemiany w rolnictwie nastąpiły w końcu XVII i w pierwszej połowie XVIII w. Jednocześnie do niektórych opustoszałych wsi sprowadzono kolonistów, dając im większe gospodarstwa. Sprzyjało to urzeczywistnieniu programu agrarnego, wysuwanego przez zwolenników reform. Przejście na czynsze sprzyjało dalszemu majątkowemu i społecznemu rozwarstwieniu wsi. Chłopi zyskiwali większą samodzielność gospodarcza, nie zawsze jednak oznaczało to polepszenie ich sytuacji. Jednocześnie z czynszowaniem folwarków zaczęto częściej stosować zamiast pańszczyzny system pracy najemnej. Przemianą w rolnictwie towarzyszył wzrost ekonomicznej i społecznej aktywności ludności chłopskiej. Chłopi dążyli do utrzymania swojego dotychczasowego stanu posiadania, a także zabiegali o pustki lub ziemie folwarczną. Wraz z czynszowaniem zwiększyła się ruchliwość chłopów. Kształtowała się wspólnota interesów wsi, rozszerzały horyzonty, docierały na wieś nowe prądy. Wszystko to sprzyjało nasileniu oporu przeciw szlachcie. W XVIII w., a szczególnie za panowania Stanisława Augusta, nastąpił znaczny rozwój przemysłu manufakturowego. Manu faktury królewskie i magnackie obok pracy najemnej korzystały częściowo z pracy pańszczyźnianej chłopów. Do założenia ich nie było potrzeba większych kapitałów. Inaczej było z manufakturami, które zakładali mieszczanie. Mieszczanie nie dysponowali dużymi kapitałami, powstawały wiec spółki magnacko – mieszczańskie, przypominające spółki akcyjne. Ożywienie przemysłu manufakturowego pociągnęło za sobą rozwój górnictwa i hutnictwa. W hutnictwie poczęto stosować nową technikę wytopu, powstały pierwsze wielkie piece. Zwiększyła się rola pracy najemnej, choć nadal przeważała robocizna pańszczyźniana. Wyrazem ożywienia gospodarczego był wzrost niektórych miast i miasteczek, a także powstanie nowych osiedli. Obroty handlowe w drugiej połowie XVIII w. wzrosły, mimo iż pierwszy rozbiór odbił się niekorzystnie na sytuacji polskiego handlu zagranicznego. Przemiany w rolnictwie i przemyśle wpłynęły na rozwój handlu wewnętrznego. Sprzyjała mu rozbudowa sieci komunikacyjnej, zwłaszcza kanałów wodnych i dróg bitych. Zniesiono cła wewnętrzne między poszczególnymi ziemiami Rzeczpospolitej. Wprowadzono też jednolity system miar i wag. Wszystko to oddziaływało na kształtowaniu się rynku ogólnokrajowego. Powstały pierwsze prywatne banki, które operowały kapitałami magnackimi i mieszczańskimi. Rozwój instytucji kredytowych był możliwy dzięki powstrzymaniu dezorganizacji systemu pieniężnego. W 1776 r. otworzono mennicę, która zaczęła wybijać pełnowartościową monetę. W drugiej połowie XVIII w. postęp gospodarczy zaznaczył się we wszystkich dziedzinach. Nietrudno wiec zauważyć, iż w dobie Oświecenia rozwój społeczny, gospodarczy i kulturalny rozwinął się w każdej dziedzinie życia. Niestety nie wszystkim wprowadzanie reform wyszło na dobre.