jak najwiecej informacji o Tatrach + ciekawostki

Ja za to dostałam 5 ;) ale to nie moja praca. Może się przyda. Tatry to jedyne w centralnej Europie góry o charakterze alpejskim. Stanowią niewielką część ogromnego łańcucha Karpat - ich powierzchnia to zaledwie ok. 786 - 795 km2. (Dla porównania powierzchnia Alp wynosi ok. 175 000 km2). Tatry są owalnym pasmem o przybliżonych wymiarach 51,5 x 15 km. Dzielą się na Tatry Zachodnie (379 - 396 km2), Wysokie (335 - 341 km2) i Bielskie (46 - 64 km2). Granica Tatr Zachodnich i Wysokich przebiega przez Przełęcz Liliowe (1952 m), a Tatr Wysokich i Bielskich przez Przełęcz pod Kopą (1749 m). Spotykany czasem podział Tatr na Polskie i Słowackie ma znaczenie wyłącznie geopolityczne. Granica państwa dzieli Tatry na dwie nierówne części. Do Polski należy ok. 175 km2 czyli niespełna czwarta część ich ogólnej powierzchni. Całe pasmo otoczone jest rozległymi obniżeniami - Kotlinami: Podhalańską, Orawską, Liptowską i Spiską. W Tatrach przebiega europejski dział wód. Polska część Tatr oraz znaczna część Słowackich Tatr Wysokich leżą w zlewisku Morza Bałtyckiego. Pozostała część Słowackich Tatr Wysokich i Słowackie Tatry Zachodnie leżą w zlewisku Morza Czarnego. Choć z geologicznego punktu widzenia Tatry są górami młodymi to skały, z których są zbudowane mają nawet kilkaset milionów lat. Głównym budulcem Tatr są granity powstałe z zastygającej magmy, która pojawiła się na powierzchni ziemi w karbonie (260 - 210 mln lat temu). Występujące w róznych miejscach Tatr Zachodnich gnejsy i łupki krystaliczne, zaliczane do skał metamorficznych, są jeszcze starsze - mają nawet ok. 320 mln lat. Dużo młodsze są skały powstałe z osadów odkładających się na dnie morza, które zalało obszar Tatr ok. 185 mln lat temu i ponownie ok. 60 mln lat temu. Do skał osadowych zaliczamy m. in. wapienie i dolomity. Ruchy górotwórcze wypiętrzające Tatry spowodowały wymieszanie skał magmowych, metamorficznych i osadowych. Tatry Wysokie zbudowane są ze skał magmowych - granitów. Tatry Zachodnie w przeważającej części ze skał metamorficznych (gnejsów i łupków) oraz magmowych (granitów), a w pewnej części także ze skał osadowych. Tatry Bielskie i grupa Siwego Wierchu zbudowane są z wapieni. Ogromny wpływ na ukształtowanie Tatr miała działalność lodowców w epoce plejstocenu (od ok. 900 tys. lat temu). Efektem ich działania są: doliny U-kształtne, oddzielone wysokimi progami od dolin głównych doliny wiszące, moreny boczne, środkowe, czołowe i denne, a także mutony czyli wygładzone powierzchnie skalnego podłoża. W końcu epoki lodowcowej występowały liczne obrywy skalne spowodowane erozją mrozową skał. Jeden z największych miał miejsce w masywie Czerwonych Wierchów. Jego ślad widoczny jest w Dolinie Miętusiej do dziś (tzw. Wantule). Niektóre głazy są znacznie większe od domów jednorodzinnych (ponad 1200 m3). Na obszarach skał osadowych znajdują się liczne formy krasowe. Są one rezultatem rozpuszczania i wypłukiwania ze skał węglanu wapnia przez wodę. Do najciekawszych należą jaskinie, znikające potoki oraz wywierzyska.