Najwyższymi urzędnikami w Rzymie republikańskim byli dwaj konsulowe, których wybierano corocznie. Sprawowali oni tzw. imperium maius, czyli wyższą władzę w mieście i poza granicami w przypadku wojny. Na terenie Rzymu władza konsulów była nieco ograniczona poprzez możliwość zastosowania weta przez trybunów ludowych oraz ograniczona była prawem odwołania się od wyroku urzędnika do ludu (ius provocationis). Konsulom towarzyszyło dwunastu liktorów z pękami rózg (fasce), w które poza granicami miasta zatykano topory. Poza terenem Rzymu konsul dysponował władzą niczym nieograniczoną. Najważniejsza kompetencją tych urzędników było dowodzenie armią, ponadto mieli oni pewne uprawnienia religijne związane z charakterem władzy- imperium. Tylko im wolno było zarządzać i interpretować auspicja- czyli badanie woli bogów za pośrednictwem ptaków, interpretowali oni również oficjalne wróżby przeprowadzanie przez augurów lub haruspików.
Pretorowie, których początkowo był jeden później było ich dwóch sprawowali tak zwane imperium minus. Ich głównym zadaniem było utrzymanie porządku w Rzymie z czego wynikała jurysdykcja karna i cywilna. Pretorowi towarzyszyło sześciu liktorów, edykty pretorów były istotnym uzupełnieniem Prawa XII Tablic.
Kolejnymi urzędnikami są Cenzorowie, których egzystencja miała charakter specjalny. Wybierani byli w liczbie dwóch na okres pięciu lat, lecz swą władzę sprawowali tylko przez osiemnaście miesięcy. Ich zadaniem było przeprowadzenie spisu majątkowego, czyli cenzusu. Cenzor dzielił obywateli na centurie i tribus oraz sporządzał listę Senatu zwaną albumem. Ta ostatnia kompetencja miała szczególnie ważne znaczenie polityczne, toteż na cenzorów powoływano zwykle starszych wiekiem senatorów ze „znakomitych” rodów, z reguły byli to byli konsulowie. Do kompetencji cenzorów, należała również część spraw finansowych, bowiem nadzorowali oni prowadzenie prac publicznych, wyznaczali wysokość ceł, podatków itp.
Najważniejszym urzędnikiem wybieranym przez Consilia plebis byli niewątpliwie trybuni ludowi. Z symbolicznej funkcji obrony interesów plebejuszy wyrośli na urzędników chroniących prawa ludu przed nadużyciami oligarchii. Trybun miał prawo weta wobec decyzji każdego urzędnika a nawet Senatu, mógł aresztować lub ukarać dowolnego urzędnika, jeśli uznał, że ten działa na szkodę plebejuszom. Nietykalność osobista trybunów uregulowana przez prawo oraz zastrzeżenie tego urzędu wyłącznie dla plebsu stawiały trybunat w sytuacji wyjątkowej wobec innych magistratus. Początkowo było ich dwóch, lecz oligarchiczny senat coraz bardziej pragnął podporządkować urząd trybuna ludowego normalnej karierze politycznej arystokracji, co zaskutkowało powiększeniem liczby trybunów do dziesięciu i częściowym osłabieniem ich mocy.
Edylowie plebejscy i kurulni tworzyli jednolite kolegium, to im podlegały sprawy porządkowe miasta oraz troska o zaopatrzenie i urządzenie igrzysk na własny koszt. Zwłaszcza ta ostatnia funkcja organizacji igrzysk zjednywała edylom przychylność ludu i zdecydowanie ułatwiała dalszą karierę polityczną.
Natomiast Kwestorzy, występujący w liczbie czterech byli pomocnikami konsula w sprawach finansowych. Stanowili pierwszy szczebel kariery senatorskiej.
Urzędem o wyjątkowo dużej władzy było stanowisko dyktatora. Powoływał go senat a mianował konsul, w sytuacjach krytycznych dla państwa Rzymskiego na okres najwyżej sześciu miesięcy. Dyktator miał niczym nieograniczoną i niczym uregulowaną władzę, zwaną summum imperium. Towarzyszyło mu, aż dwudziestu czterech liktorów niosących fasce z toporami także w granicach miasta. Od zarządzeń dyktatora niebyło żadnych odwołań do ludu, jego woli nie mógł zakwestionować również trybun ludowy. Pomocnikiem dyktatora był dowódca jazdy- magister equitum.
Wobec częstych zmian urzędników organem państwowym w Republikańskim Rzymie o najwyższych kompetencjach i władzy oraz o najwyższym autorytecie, zapewniającym ciągłość panowania, był Senat- S.P.Q.R.: Senatus Populusque Romanus (łac. Senat i Naród Rzymski). Senat liczył 300 członków, których listę sporządzano według rangi senatorów, byłych i aktualnych urzędników. Zwoływać Senat mógł konsul, dyktator, pretor oraz w późniejszym czasie również Trybun ludowy. Debata w senacie rzymskim miała szczególny przebieg. Zwołujący senat (najczęściej był to konsul) wygłaszał przemówienie, a następnie zadawał pytania senatorom, według rangi, co sądzą o poruszonym temacie. Najpierw odpowiadali konsularowie, potem ewentualnie pretorzy, czasem bywało, że niższych urzędem senatorów w ogóle nie pytano o zdanie, a brali oni jedynie udział w głosowaniu, które odbywało się poprzez przechodzenie na drugą stronę sali. Taki, hierarchiczny system obrad senatu, zapewniał przewagę najbardziej wpływowym nobilom, którzy bez większego wysiłku skupiali w swym ręku najwyższe stanowiska państwowe.
Senat zajmował się sprawami kultu religijnego, finansami, dbał o bezpieczeństwo państwa oraz prowadził politykę zagraniczną Republiki Rzymskiej. Ponadto rozdzielał dowództwa i zadania urzędnikom, od czasu wojen punickich- czyli wojen z Kartaginą, przyznawał także prowincje namiestnikom. Senat był ostoją władzy nobilów, czynnikiem konserwatywnym, z reguły niechętnym jakimkolwiek zmianom ustroju. Kompetencje senatu jak i również urzędników, były wynikiem długoletniej, stopniowej ewolucji.
Kolegialność urzędów- polegała n a częstej zmianie urzędników (częste "wybory") z racji ich krótkiej (przeważnie rocznej) kadencji.
P.S. Rozwiązanie jest częścią mojego referatu, napisanego własnoręcznie, więc śmiało możesz korzystać ;)
