Wyjaśnienia pojęć

Pielgrzymka - podróż podjęta z pobudek religijnych do miejsc świętych przez wiernych, którzy kierując się pobożnością podążają do nich najczęściej zanosząc jakieś prośby lub dziękczynienia. Pielgrzymki mają często charakter spontaniczny i oddolny tzn. nie są organizowane przez struktury kościelne; są typowym zjawiskiem ludowej religijności.

Dagome judox-oddanie polski pod opieke papieża

Feudalizm (z łaciny feudum - prawo do rzeczy cudzej) - ustrój społeczno-polityczno-ekonomiczny opierający się na hierarchicznej zależności (wasalności) jednostek pomiędzy sobą. polegał on na tym, że cesarz przydzielał książętom, później także szlachcie, swoje ziemie jako lenno, ci z kolei przydzielali je swoim zarządcom, a oni poszczególnym chłopom

Zasada senioratu-zasada dziedziczenia tytułu princepsa przez kolejnych najstarszych Piastów. Wojewoda-najwyższy urząd w państwie piastowskim. W zastępstwie władcy dowodził wojskiem i sprawował sądy

Zasada pryncypatu-władzę zwierzchnią nad pozostałymi książętami dzielnicowymi sprawować miał książę princeps, posiadający oprócz własnej dzielnicy, dzielnicę senioralną z Krakowem

KANCLERZ- jeden z najwyższych urzędników
państwowych, kierujący kancelarią królewską
i czuwająca nad polityką zagraniczną.
WOJEWODA- mianowany przez króla urzędnik
władzy lokalnej o rozległych kompetencjach.
PODKOMORZY- urzędnik nadworny rządzący
dworem. Z czasem urząd ten przekształcił się
w urząd ziemski do rozstrzygania szlacheckich
sporów granicznych.
PODSKARBI- zarządca skarbu królewskiego.
MARSZAŁEK DWORU- zarządzał dworem
królewskim, troszczył się o zapewnienie
spokoju w miejscach pobytu panującego
STAROSTA- urzędnik ziemski,
przewodniczył na sejmiku elekcyjnym
dowodził pospolitym ruszeniem, sprawował
nadzór nad miastami i Żydami.
KASZTELAN- przedstawiciel panującego
na obszarze, którego centrum stanowił
gród, następnie tytularny dostojnik ziemski
z zapewnionym miejscem w senacie.

DANINA- przymusowe świadczenie w
naturze składane przez ludność na
rzecz panującego.
DZIESIĘCINA- świadczenia na rzecz
kościoła w postaci dziesiątej części plonów.
PODDAŃSTWO- osobista,
sądowo-administracyjna i gruntowa
zależność chłopa od feudała.
PAŃSZCZYNA- przymusowa
praca chłopów na rzecz pana w
zamian za uzyskany nadział gruntu.
CZYNSZ- świadczenie w pieniądzu
w zamian za użytkowanie ziemi.
IMMUNITET- przywilej nadawany
przez panującego świeckim i
duchowym feudałom uprawniającym
do sądzenia i pobierania świadczeń
przysługujących dawniej panującemu.

Styl gotycki: budowano z cegły,
strzelistość budowli, zastosowano
filary przyporowe. sklepienie
krzyżowo-żebrowe, łuk łamany lub
ostry, dużo światła we wnętrzu,
wykute ogromne okna przyozdobione
witrażami, rzeźby, płaskorzeźby, obrazy,
które cechowały realizm.
Styl romański: budowano z kamienia,
monumentalne, budowano na planie
krzyża łacińskiego, sklepienie kolepkowe
lub krzyżowe, małe okna, grube mury,
filary prostokątne okrągłe lub krzyżowe,
główna nawa apsyda, rzeźba symboliczna.

Średniowieczne uniwersytety:
TYP BOLOŃSKI- gdzie studenci
wybierali z pośród siebie rektora, a
profesorowie byli opłacani przez studentów.
Bolonia była centrum nauk prawniczych.
TYP PARYSKI gdzie silną władze mieli
profesorowie z własnym rektorem a nad
uczelnią czuwał kanclerz powoływany
przez biskupa Paryż był centrum
studiów teologicznych.

Reformy Karola Wielkiego:
- podział państwa na hrabstwa i monarchie,
-wprowadził nową monetę ze srebra, denar
stał się jednostką płatniczą,
-stworzył szkołę pałacową gdzie rozwijała
się literatura, myśl polityczna i historiografia,
-rozwój kronikarstwa jednym z nich był Einbart,
który napisał Żywot Karola Wielkiego,
-stworzył podstawę programową do późniejszego
kształcenia w średniowieczu,
-zakładano szkoły przy klasztorne, parafialne,
-kształcenie odbywało się na 2 etapach trivium
i quadrivium,

Kazimierz Odnowiciel panuje 1058:
-przenosi stolice z Gniezna do Krakowa,
-odbudowano kościoły, wzniesienie nowych grodów,
-założenie klasztorów benedyktyńskich,
-przywrócenie arcybiskupstwa w Gnieźnie,
-odmówił płacenia czynszu śląsk czechom,
-przyłączył: Mazowsze, pomoże i Śląsk,

Bolesław Śmiały-Szczodry 1058-1079:
-wydziela ziemie swoim braciom ale rządzi samodzielnie,
-ponownie płaci czynsz za Śląsk czechom,
-opowiedział się po str. Papieża podczas konfliktu
Grzegorza 7 i Henryka 4,

Władysław Herman syn Kazimierza Odnowiciela
a brat Śmiałego 1080-1102:
-rezygnuje z korony,
-zrywa sojusze,
-dzieli państwo na 3 części, pomiędzy siebie
i swoich synów Zbigniewa i Bolesława.
-płaci trybut za Śląsk,
-pogodził się z czechami i cesarstwem
zanim podzielił państw,

Bolesław Krzywousty 1102-1138:
-nie koronuje się na króla Pol.,
-rywalizuje ze swoim bratem Zbig. 1102-1107,
-Bol. wygania Zbig. , a on prosi o pomoc
cesarstwo niemieckie,


Przemiany w rol. W 12-13w.
-zmniejszenie ludności niewolnej,
-napływ wolnych osadników,
-zagospodarowanie nieużytków,
-wprowadzenie trójpolówki,
-zastosowanie ulepszonych narzędzi,

Lokacja lub też osadnictwo na prawie Pol. Osad.
Na praw. Pol. Było nazywane osad. Pol. Obowiązkiem
lud. Było składnie danin i podarków. Chłopi musieli
płacić czynsz.
Prawa (chłopa)
-zwalniani za świadectwa na jakie dzierży,
-posiadał prawo do odejścia,

Immunitety:
-sądowy- dany senior posiadał prawo
sprawowania sądów na własnej ziemi.
-ekonomiczny- ziemie seniora były
zwolnione od płacenia podatków.

Przywilej Koszycki:
Postanowienia(1384)
-obniżono podatki z łokcia chłopskiego,
-szlachta musiała wydać zgodę na uchwalenie nowych
podatków lub podwyższenie,
-szlachta była zwalniana od innych opłat,
-szlachta zwolniona z budowania zamków obronnych.

Zasady lokacji na prawie niemieckim:
- zezwolenie lokacyjne (przywilej monarchy dla pana feudalnego) połączone z nadaniem dobrom immunitetu - dokument lokacyjny (wystawiał właściciel dóbr grupie osadników reprezentowanych przez zasadzce) określający prawa i obowiązki osadników:
- dziedziczne prawo do ziemi;
- lata wolnizny
- ścisłe określenie świadczeń na rzecz pana;
- prawo wychodu (po znalezieniu zastępcy i wywiązaniu się ze zobowiązań - obsianie gruntu, zapłata czynszu za lata wolnizny);
- Wieś lokowana na prawie niemieckim miała też organ samorządowo - sądowy w postaci ławy wiejskiej, której przewodniczył dziedziczny sołtys (zostawał nim zasadźca), będący pośrednikiem między panem a osadnikami;


Unia krewska - 14 sierpnia 1385 - połączenie unią personalną Królestwa Polskiego z Wielkim Księstwem Litewskim.Potrzeba unii polsko-litewskiej wynikła z powodu zagrożenia, jakie dla Polski i Litwy stworzył na przełomie XIV i XV wieku Zakon Krzyżacki. Unia w Krewie była pierwszym z sześciu aktów unijnych, podpisanych między Wielkim Księstwem Litewskim a Królestwem Polskim. Układ przewidywał małżeństwo wielkiego księcia litewskiego Władysława Jagiełły z królową Polski Jadwigą a zarazem objęcie przez niego polskiego tronu. W zamian za to Jagiełło zobowiązał się przyjąć chrzest i schrystianizować Litwę.
Zjazd gnieźnieński to spotkanie cesarza Świętego Cesarstwa Rzymskiego Ottona III i ówczesnego księcia polskiego, Bolesława Chrobrego, które miało miejsce między 7 a 15 marca 1000 roku w Gnieźnie. W czasie obrad Bolesław został ukoronowany przez cesarza diademem cesarskim, co miało oznaczać wyznaczenie go na namiestnika prowincji Slawinia oraz obdarowany kopią włóczni św. Maurycego Efektem zjazdu było potwierdzenie utworzonej w 999 roku metropolii gnieźnieńskiej wraz z zależnymi od niej biskupstwami w Krakowie, Kołobrzegu i Wrocławiu (istniejące już misyjne biskupstwo poznańskie pozostało autonomiczne aż do śmierci biskupa Ungera, oraz umocnienie międzynarodowej pozycji Chrobrego

Uniwersalizm – (z łac. powszechność)W czasach średniowiecza polegał na wspólnocie zainteresowań, ideałów i świadomości historyczno-kulturowej. Wspólne były: język, czyli łacina, religia - katolicyzm oraz władza: świecka - w osobie cesarza i duchowa w osobie papieża. Obejmował również sztukę, kulturę i naukę. Pogląd wyznawany szczególnie przez cesarza niemieckiego, Ottona III oraz papieża Sylwestra II.
Piastowie w okresie rozbicia dzielnicowego
Podział kraju na dzielnice (1138) przez Bolesława Krzywoustego sprawił, że dotychczas jednolite państwo polskie rozbiło się na szereg luźno ze sobą związanych księstw.

W okresie rozbicia dzielnicowego ród Piastów podzielił się na 5 głównych linii: wielkopolską, śląską, małopolską, mazowiecką i kujawską.
Chrzest Polski
Przełomową datą w dziejach Polski było przyjęcie chrztu przez Mieszka I w 966, co wprowadziło Polskę do grupy krajów zachodnioeuropejskich. Następcy Mieszka I nie tylko utrzymali stan posiadania, lecz znacznie poszerzyli granice państwa i uniezależnili je od państw ościennych.