Ustrój Rzeczpospolitej w świetle Konstytucji 3 maja
Główne założenia Konstytucji 3 maja 1791r. :
a) ustrój - monarchia konstytucyjna
b) zniesienie podziału na Koronę i Wielkie Księstwo Litewskie
c) zasady ustrojowe:
- zwierzchnictwo narodu
- podział władzy
- kadencyjność - sejm miał być zwoływany co dwa lata
- podejmowanie decyzji drogą głosowania i większością głosów
- dziedziczny tron - zniesienie wolnej elekcji
- zniesienie liberum veto
- zakaz związywania konfederacji
- co 25 lat miał zbierać się sejm konstytucyjny - miał prawo zmiany ustawy zasadniczej
Podział władz:
1. Ustawodawcza
* SEJM DWUIZBOWY:
a) Izba poselska
- 204 posłów wybieranych na sejmikach wyłącznie przez szlachtę posiadającą ziemię (posesjonatów) na dwuletnią kadencję
- 24 pełnomocników miast - przysługiwał im głos doradczy w sprawach dotyczących miast
- decyzje podejmowano większością głosów
- zatwierdzał i odwoływał ministrów
b) Senat
- 132 senatorów: wyżsi urzędnicy (wojewodowie, kasztelanowie) i biskupi diecezjalni
- miał prawo weta w stosunku do uchwał izby poselskiej
2. Wykonawcza
* KRÓL:
- stał na czele Straży Praw
- powoływał ministrów
- dziedziczenie tronu w ramach dynastii Wettynów
a) Straż praw (rząd)
- skład: król, prymas, marszałek sejmu, ministrowie
- ministrowie odpowiadali przed sejmem
- podlegały jej: skarb, administracja, polityka zagraniczna, sprawy wewnętrzne
- sąd sejmowy rozpatrywał zbrodnie przeciwko narodowi i królowi
3. Sądownicza
* SĄDY
- odrębne dla poszczególnych stanów
- ziemskie - dla szlachty
- miejskie - dla mieszczan
- referendarskie - dla chłopów
- Trybunały Koronne
