Fizjologia człowieka- sciąga

1.zinterpretuj znaczenie pojęć: koszt fizjologiczny pracy i koszt energetyczny.
Koszt fizjologiczny różni się od pojęcia koszt energetyczny. Koszt energetyczny wykonywanej pracy możemy precyzyjnie zmierzyć. Obciążenie fizjol związane jest z funkcjonowaniem narządów i układów człowieka związanych z charakterem wykonywanej pracy i nie ma obiektywnych metod które by pozwalały je dokładnie określić. Ma ono cechy wysoce zindywidualizowane chociaż można wyodrębnić pewne wspólne uwarunkowania wynikające z charakteru wykonywanej pracy. Np. funk ukladu pokarmowego, krążenia i innych ma związek z charakterem wykonywanej pracy w sensie obciążenie jak i towarzyszącym stresem i emocjami. Trudno jest znaleść bezpośredni związek miedzy tymi zależnościami chociaż związek taki niewątpliwie istnieje.

2.sprawność a wydolność fizyczna.
Sprawność fizyczną opisujemy jako zdolność wykonywania pracy fizycznej, mierzoną cechami motoryczności - siłą, wytrzymałością, szybkością i zręcznością.
Wydolność fizyczna organizmu –zdolność organizmu do wykonywania długotrwałego lub ciężkiego wysiłku, który angażuje duże grupy mięśni bez zmęczenia i zmian w środowisku wewnętrznym ustroju, oraz wysoka tolerancja zmian w środowisku wewnętrznym, jeśli dochodzi do nich podczas wysiłku o dużej intensywności. Wydolność fizyczna zależy od sprawności funkcji współdziałających w pokrywaniu zapotrzebowania tlenowego, wielkości rezerw energetycznych, sprawności regulacji ciepłoty ciała, sprawności regulacji endokrynologicznych, koordynacji nerwowo- mięśniowej i czynników psychologicznych.
Wydolność fizyczna mierzona jest za pomocą prób czynnościowych i charakteru zachowania się parametrów poszczególnych zespołów funkcji wewnątrzustrojowych.
Wydolność fizyczna organizmu: (można ją opisać w trojaki sposób)
1) zdolność do wykonywania długotrwałego lub ciężkiego wysiłku, który angażuje duże grupy mięśni bez szybko narastającego zmęczenia
2) zdolność szybkiego likwidowania zaburzeń homeostazy wywoływanych wysiłkiem
3) w znacznym stopniu zależy od zdolności pobierania tlenu przez organizm
4)
3.Co to jest pułap tlenowy?
Do oceny wydolności fizycznej stosuje się różne kryteria. Najbardziej trafnym kryterium oceny zdolności człowieka do wykonywania ciężkiej pracy jest wysokość tzw. „pułapu tlenowego”., czyli maksymalnego zużycia tlenu w jednostce czasu. Zwiększone zużycie tlenu jest obiektywnym miernikiem oceny ciężkości pracy, a ponieważ jego pomiar przy zdefiniowanej jednostce pracy nie zależy od wieku, płci lub wytrenowania, przeto znakomicie odpowiada wskaźnikowi wielkości obciążenia. Jest to sumaryczny wskaźnik charakteryzujący sprawność ukł. krążenia i ukł. oddechowego; jest to zdolność pobierania tlenu przez organizm zwana także wydolnością aerobową organizmu(Vo2max).Bezpośredniego pomiaru Vo2max można dokonać podczas badania wielkości obciążenia na cykloergonometrze lub na bieżni elektrycznej. Często połączone jest to z wykonaniem elektrokardiogramu. Innym sposobem oceny ciężkości pracy jest pomiar wydatku energetycznego mierzone obciążeniem bezwzględnym.

4.Różnica miedzy pracą fizyczną dynamiczną a pracą statyczną.
PRACA FIZYCZNA DYNAMICZNA
W celu zrozumienia istoty pracy fizycznej i dynamicznej należy znać budowę i rodzaje mięśni oraz czynniki decydujące o ich sile.
Do kości przytwierdzonych jest ponad 500 mięśni szkieletowych, są one przyczepione do kości za pośrednictwem zwężających się, powrózkowatych zakończeń zwanych ścięgnami. W czasie ruchu mięsień kurczy się i pociąga kość. Kości i mięśnie tworzą jeden z głównych układów ciała – układ szkieletowo-mięśniowy.
Praca fizyczna dynamiczna jest definiowana jako praca wykonywana z przeważającym udziałem skurczów izotonicznych i krótkotrwałych skurczów izometrycznych.
Skurcz izotoniczny zachodzi wówczas, jeśli jeden z przyczepów mięśnia jest wolny i w wyniku pobudzenia następuje jego skracanie z maksymalną szybkością. Napięcie mięśni w tej sytuacji nie zmienia się. Skurcz izometryczny zachodzi wtedy, gdy obydwa przyczepy mięśni są unieruchamiane a opór przekracza wielkość siły maksymalnej skurczu co w efekcie powoduje w mięśniu pobudzonym wzrost napięcia. Natomiast jego długość nie zmienia się. Taki typ skurczów przeważa w czasie wysiłków statycznych.
Do oceny wydolności fizycznej organizmu służą różnego rodzaju testy. Najczęściej stosowane są:
-bezpośredni pomiar maksymalnego pobierania tlenu
-pośrednia ocena maksymalnego pobierania tlenu
-test chodzenia
-testy stosowane do tolerancji wysiłkowej
-testy stosowane w diagnostyce klinicznej
Praca statyczna – stwarza inny również bardzo istotny rodzaj aktywności mięśniowej. Jej istotą są skurcze izometryczne charakteryzujące się tym, że stan pobudzenia powoduje wzrost napięcia mięśni natomiast nie ulegają one skróceniu.
Rozwijana siła mięśniowa pozostaje w stanie równowagi z oporem zewnętrznym lub siłą ciężkości. Nie ma zatem efektów pracy w sensie mechanicznym jednak wzrost napięcia mięśnia (spowodowany jego izometrycznym skurczem) jest czynnym procesem fizjologicznym stanowiąc często duże obciążenie dla organizmu.
Podstawowa część obciążeń typu statycznego jest związana z napięciami posturalnymi odgrywającymi rolę w utrzymaniu pożądanej pozycji ciała.
Pełną relaksację mięśniową uzyskuje się zatem w pozycji leżącej lub częściowo półleżącej. W innych pozycjach ciała rozwijana siła napinających się mięśni oddziałuje na kościec zapewniając jego stabilizację wobec działania siły grawitacji.

5.Metody oceny wydatku energetycznego na stanowiskach pracy. Omów ich istotę.
WYDATEK ENERGETYCZNY – często jest stosowany jako energetyczne kryteria ciężkości pracy fizycznej. Do oceny ciężkości pracy wykorzystywana jest wielkość wydatku energetycznego w ciągu zmiany roboczej.
METODY POMIARU WYDATKU ENERGETYCZNEGO:
-kalorymetria bezpośrednia
-kalorymetria pośrednia
-chronometrażowa (tabelaryczna wg Lehmana)
-oceny na podstawie mechanicznego efektu pracy
-oceny na podstawie zmian fizjologicznych
-oceny uciążliwości wynikającej z wysiłków statycznych
-oceny uciążliwości związanej z monotypowością ruchów roboczych
-badanie „odnowy tętna”
METODY TABELARYCZNE
Przy braku możliwości wykonywania pomiaru wydatku energetycznego jedną z wymienionych wcześniej metod wartości te możemy określić za pomocą szacunkowej metody chronometrażowo-tabelarycznej, odczytując z tabeli wartość wydatku energetycznego dla typowych czynności.
METODY OCENY CIĘŻKOŚCI PRACY NA PODSTAWIE ZMIAN CZĘSTOŚCI SKURCZÓW SERCA (częstości tętna)
Każda praca fizyczna a dynamiczna szczególnie powoduje pobudzenie układu krążenia i oddechowego oraz mechanizmów termoregulacji. Jest to związane z pokryciem większego zapotrzebowania pracujących mięśni na tlen i substraty energetyczne pochodzące ze źródeł pozamięśniowych oraz stanowi efektywne usuwanie z mięśni produktów przemiany materii i nadmiarów wyprodukowanej energii, zapobiegając tym samym wzrostowi temperatury ciała. Analiza częstości skurczów serca podczas pracy jest parametrem często stosowanym do oceny ciężkości pracy.
Powyższa metoda ma zastosowanie jedynie w przypadku pracy dynamicznej z zaangażowaniem dużych grup mięśniowych.
Zależność między częstością skurczów serca i kosztem energetycznym prac może być opisana następującym wzorem:
M = 4,0 x HR – 225
M – koszt energetyczny pracy mierzony w watach; HR – częstość skurczów serca


METODY KALORYMETRYCZNE
metoda kalorymetrii bezpośredniej – wydatek energetyczny człowieka podczas wysiłku można ocenić na podstawie pomiaru ilości ciepła wytworzonego w organizmie metoda kalorymetrii bezpośredniej, wykonywanego w specjalnych komorach (laboratoriach) kalorymetrycznych
metoda kalorymetrii pośredniej – opiera się na zależności między ilością pobieranego przez organizm tlenu w jednostce czasu a ilością energii uwolnionej w procesach metabolicznych. Kalorymetria pośrednia jest szczególnie przydatna podczas wysiłków, w których przeważają procesy tlenowe (aerobowe).
Na podstawie zależności między wentylacją płuc a zużyciem tlenu można obliczyć przybliżoną wartość wydatku energetycznego posługując się równaniem Datta – Ramanathana.
E = 0,21 x VE (STPD)
VE (STPD) – wentylacja płuc w l/min, w warunkach STPD
STPD – objętość gazu suchego w temp. 0 st. C i ciśnienia atmosferycznego 101,3 KP
Aby wyliczyć wydatek energetyczny należy:
- przeprowadzić chronometraż czynności roboczych w ciągu zmiany roboczej wyodrębniając powtarzające się cykle czynności głównych, pomocniczych i przerw w pracy
- przeprowadzić pomiar wydatku energetycznego dla każdej czynności lub cyklu
- dokonać wyliczenia wydatku energetycznego netto dla poszczególnych czynności i cykli
- podsumować wartości wydatku energetycznego wszystkich cykli roboczych oraz przerw w celu uzyskania globalnej wartości na całą zmianę roboczą.

6. Podaj przykłady czynności roboczych gdzie występują elementy pracy statycznej.
Np.: - przy posługiwaniu się ciężkimi narzędziami(ręczne podtrzymywanie elementów maszyn itp.) – większość prac biurowych – praca operatorów monitorów komputerowych –praca siedząca przy taśmach montażowych – kierowców aut ciężarowych na długich trasach(utrzymanie stałej pozycji ciała, stabilizującej położenie głowy , tułowia i kończyn górnych). Praca fizyczna statyczna np. ręczne przemieszczanie ciężarów np. rolnictwo, służba zdrowia, budownictwo.

7.Jakie zmienne powinny być uwzględnione w ocenie obciążeń statycznych na stanowisku pracy.
Ocena obciążenia statycznego towarzyszącego pozycji człowieka podczas pracy lub jednostajności ruchów (monotypowości) znajduje niewielki odzwierciedlenie w badaniu wydatku energetycznego. Wynika to stąd, że skutki obciążenia statycznego dotycz zwłaszcza nadmiernego obciążenia pewnych części układu mięśniowego i kostnego. Podstawę oceny obciążenia tego typu stanowi pozycja przy pracy i czas jaj trwania
Kiedy pracę wykonuje się w różnych pozycjach, wtedy jako reprezentatywną pozycję podaje się pozycję występującą przy największym obciążeniu fizycznym, pod warunkiem, że trwa ona przynajmniej 3 godziny.
Obciążenie statyczne związane z monotypowością ruchów ocenia się na podstawie liczby jednakowych ruchów w czasie zmiany roboczej oraz siły wymaganej do ich wykonania.

8.Podaj schemat oceny obciążenia praca monotypową w zależności od wielkości rozwijanej siły.
Obciążenie statyczne związane z monotypowością ruchów ocenia się na podstawie liczby jednakowych ruchów w czasie zmiany roboczej oraz siły wymaganej do ich wykonania.

9.Sposoby wymiany ciepła między organizmem człowieka a otoczeniem. Opisz jeden ze sposobów.
1. przewodzenie i konwekcja ( 10 % ogólnej utraty ciepła)
2. parowanie (23%)
3. promieniowanie (67%)
Parowanie:
Około 80 % całej energii uwolnionej podczas pracy stanowi ciepło. Pierwotną odpowiedzią termoregulacyjną ze strony ustroju człowieka na obciążenie cieplne jest rozszerzenie naczyń krwionośnych skóry i wzrost skórnego przepływu krwi. Reakcja ta powoduje podwyższenie temp. Powierzchni ciała i zwiększenie ciepła między wewnętrzną i powierzchniową warstwą ciała. W tej sytuacji zostaje pobudzona czynność gruczołów potowych, a parowanie z powierzchni ciała potu usuwa z organizm ciepło zarówno wytworzone w ustroju, jak i zyskane z gorącego otoczenia. Bardzo istotne znaczenie termoregulacyjne ma nie tylko samo wydzielanie potu, lecz jego parowanie. Zależy ono nie tylko od sprawności czynnościowej gruczołów potowych i siły ich pobudzania, ale również od warunków otoczenia.

10.Rodzaje wysiłku fizycznego.
WYSIŁEK FIZYCZNY- praca mięśni szkieletowych wraz z całym zespołem towarzyszących jej czynnościowych zmian w organizmie.
wysiłki ogólne – występują wówczas gdy w wysiłku zaangażowanych jest ponad 30% masy mięśniowej ( zależy od masy ciała)
wysiłki lokalne – występują wtedy, gdy w wysiłku zaangażowane jest mniej niż 30% całej masy ciała (praca 1 lub 2 kończyn)
wysiłki maksymalne – gdy zapotrzebowanie na tlen podczas wykonywania pracy jest równe indywidualnej wartości VO2max
wysiłki supramaksymalne – gdy zapotrzebowanie na tlen przekracza VO2max
wysiłki submaksymalne – gdy zapotrzebowanie na tlen jest mniejsze niż VO2max
W czasie wysiłku fizycznego następuje przetwarzanie energii chemicznej powstającej w czasie metabolizmu komórkowego w energię mechaniczną niezbędną w pracy mięśni. Człowiek w czasie pracy fizycznej wykorzystuje do 30% energii zawartej w produktach żywnościowych. Pozostała część jest zamieniana w ciepło.
Procesy metaboliczne związane są z przemianą materii i energii ,mogą przebiegać w warunkach tlenowych i beztlenowych.


11.Opisz działanie ośrodka termoregulacji kontrolującego temperaturę ciała i sterującego mechanizmami uwalniania i oddawania ciepła.
Na podstawie otrzymanych informacji ośrodek również w postaci impulsów nerwowych wysyła rozkazy do termoregulacyjnych narządów wykonawczych. W sytuacji gdy organizmowi grozi oziębienie naczynia skóry silnie się kurczą w następstwie czego przepływ krwi znacznie się zmniejsza. Krew przepływając wolno przez skórę ulega nadmiernemu odtlenieniu. Hemoglobina staje się błękitna a skóra sinieje.
Temperatura skóry obniża się co zmniejsza oddawane przez nią ciepło. Kurczą się mięśnie przywłośne, powoduje to chropowatość skóry, tzw. gęsia skórka oraz jeżenie się włosów na skórze. Polisada z włosów zwalnia przyskórny prąd konwekcyjny jednocześnie wzrasta wyzwalanie ciepła endogennego, szczególnie w mięśniach szkieletowych. Występuje w nich zjawisko zwane dreszczami polegające na asynchronicznych skurczach włókien mięśniowych. Mięśnie wyzwalają ciepło ale nie kurczą się jako całość. Zmienia się również zachowanie człowieka, np. kuli się, szuka schronienia przez zimnem, zakłada ciepłą odzież, itp.Jeśli w otoczeniu panuje wysoka temperatura lub działają tam źródła intensywnego promieniowania cieplnego naczynia skóry rozszerzają się i przepływ krowi przez nie wzrasta. Zwiększona zawartość wody w skórze zwiększa jej przewodnictwo cieplne jednocześnie zapewniając korzystne warunki dla procesu pocenia się. Rozpoczyna się wydzielanie potu, który parując ze skóry odbiera jej ciepło niezbędne do przekształcenia się w parę wodną.
Towarzyszą temu zmiany w zachowaniu się. Człowiek szuka cienia, zdejmuje odzież, zwalnia rytm pracy, itp.
12.Czynniki współdziałające w rozwoju zmęczenia podczas długotrwałej pracy mięśniowej.
praca – czynność jakiegoś narządu
W czasie wykonywania pracy zachodzą procesy psycho-fizjologiczne wpływające na:
- zmiany morfologiczne i fizjologiczne wielu narządów
- zmiany w powiązaniach ze społecznością ludzką
- intensywność przemiany materii
zmiany w psychice
* wyczerpanie glikogenu mięśniowego
- odwodnienie i zmiany jonowe w komórkach mięśniowych
- zmiany rozmieszczenia krwi
- wzrost częstotliwości skurczów serca
- wzrost wentylacji płuc (duszność wysiłkowa)
- wzrost temperatury wewnętrznej ciała
- wydzielanie potu wilgotna skóra
- zmiany regulacji funkcji ustroju
- wyczerpanie nadnerczy
- inne

13.OPISZ PRÓBE MARTINETA ITD.
Przydatność pracownika do zróżnicowanych poziomów uciążliwości pracy można określić próbą Martineta, polegającą na:
• pomiarze tętna spoczynkowego P1,
• wykonaniu 10 przysiadów w odstępach jednosekundowych,
• pomiarze tętna natychmiast po wykonaniu tych przysiadów P2,
• pomiarze tętna po upływie jednej minuty po zaprzestaniu wykonywania przysiadów P3.
• otrzymane wartości podstawiamy do wzoru na wskaźnik Ruffiera
Wr = (P1 +P2 +P3)-200 / 10
Po otrzymaniu wyniku umiejscawiamy badanego człowieka w odpowiedniej kategorii:
• 0 – zdolny do każdego wysiłku (bardzo dobry)
• 0-5 – zdolny do dużego wysiłku (dobry)
• 5-10 – zd. Do umiarkowanego wysiłku (dość dobry)
• 10-15 – zdolny do lekkiego wysiłku (dostateczny)
• 15-20 – niezdolny do pracy fizycznej (niedostateczny)

14.Zmiany niektórych parametrów fizjologicznych po fizycznym obciążeniu dynamicznym.
W czasie wysiłku rośnie zużycie tlenu w organizmie, a co za tym idzie w określonym stopniu częstotliwość oddychania, tętna, poziom ciśnienia krwi, czy ciepłota ciała.

15.Wyjaśnij istotę beztlenowego procesu rozkładu glukozy przy bardzo dużym wysiłku fizycznym.(patrz pytanie23 -chodzi o to samo!!)

16.Przedstaw bilans dobowej, całkowitej przemiany materii.
przemiana materii – zwana metabolizmem jest to suma procesów chemicznych i towarzyszących im zmian energetycznych zachodzących w związku z pobieraniem pożywienia, jego trawieniu i wydalaniem.
Katabolizm – procesy rozpadu
Anabolizm – procesy syntezy
Między tymi procesami zachodzi równowaga – homeostaza
Dobowy wydatek energetyczny:
60-75% - podstawowa przemiana materii, sen, metabolizm podstawowy
15-30% - aktywność fizyczna, praca, sport i rekreacja
15% - swoiste , dynamiczne działanie pożywienia
Całkowita przemiana materii zależy od: masy ciała, składu ciała, od wieku, warunków klimatycznych, płci.
Obliczenie podstawowej przemiany materii:
1 kcal/1kg/1h – 70kg x 24h = 1680kcal
Ogólny wydatek energetyczny zależy od stopnia ciężkości pracy.
Dobowy rytm zmian temperatury
Ogólnie uznanym wskaźnikiem aktywności biologicznej człowieka jest krzywa dobowa temperatura wnętrza ciała wyrażająca dobowy rytm przemiany materii:
- najniższa temperatura na 2 godz. Przed przebudzeniem
- w godzinach rannych temperatura wzrasta
- temperatura dochodzi dom max. o 18-22 godzinie
- ok. 23 nasza temp. ponownie zaczyna się obniżać

17.Istota oddychania płucnego. (zewnętrzne)
Wysokie stężenie tlenu w pęcherzykach płucnych a niskie w dopływającej do płuc krwi powoduje ,że ten gaz przenika z ukrwionych i wilgotnych pęcherzyków płucnych do krwi(dyfuzja) i na tej samej zasadzie z krwi do pęcherzyków przechodzi z kolei dwutlenek węgla. Dzięki pęcherzykowatej budowie płuc powierzchnia wymiany gazowej jest olbrzymia.

18.Treść oddychania tkankowego. (wewnętrzne)
Tlen pobrany w pęcherzykach płucnych dociera krwią do wszystkich komórek ciała Tam odbywa się tzw., wymiana gazowa wewnętrzna .Polega ona na oddaniu komórkom przez hemoglobinę tlenu i odebraniu od nich dwutlenku węgla , którego stężenie jest duże
Oddychanie komórkowe- jako proces uwalniający energie

19. Funkcjonowanie układu oddechowego w procesie pracy.
Funkcje związane z pobieraniem tlenu z powietrza i jego transportem do mięśni są często obejmowane wspólną nazwą funkcji zapotrzebowania tlenowego. W miarę zwiększania intensywności pracy wzrasta zapotrzebowanie mięśni na tlen, a w następstwie tego zwiększa się czynność narządów współdziałających w pobieraniu i transporcie tlenu oraz pochłanianie tlenu przez organizm. Potrzebny mięśniom tlen dostaje się w składzie wdychanego powietrza do pęcherzyków płucnych w większych ilościach dzięki zwiększeniu podczas pracy mięśniowej wentylacji płuc. Wzrost wentylacji płuc jest naturalnie wynikiem zwiększenia pracy mięśni oddechowych, tzn. mięśnia przepony, mięśni międzyżebrowych i wielu dodatkowych mięśni oddechowych. Zwiększenie pracy tych mięśni wiąże się ze zwiększeniem ich zapotrzebowania na tlen. Po przekroczeniu przez wentylację płuc poziomu około 140 l/min zapotrzebowanie samych mięśni oddechowych na tlen staje się tak duże, że cała niemal nadwyżka zużycia tlenu, umożliwiana przez dalszy wzrost wentylacji płuc, jest wykorzystywana na pokrycie zapotrzebowania tlenowego tych mięśni. Tlen z pęcherzyków płucnych dyfunduje do krwi.

20.Formy zmęczenia:
- zmęczenie ostre- powstaje w wyniku bardzo intensywnego wysiłku mięśniowego czy neuropsychicznego , znajduje wyraz w stanie zupełnego wyczerpania organizmu Pojawia się ono przy nierównomiernie rozłożonym wysiłku , w sytuacjach awaryjnych
- zmęczenie umiarkowane – występuje podczas pracy o średnim natężeniu , trwającej przez dłuższy czas ; jest to zjawisko normalne
- Przemęczenie , które powstaje wskutek nakładania się stanów zmęczenia w warunkach niedostatecznego wypoczynku .Jest to zjawisko podobne do stanów chorobowych .Daje złe samopopoczucie , przygnębienie zły wygląd ,łatwość zmęczenia , zaburzenia snu
- Znużenie czyli forma zmęczenia charakterystyczna dla stanu wyczerpania potencjału roboczego .Do odzyskania sił jest konieczny wypoczynek .
- Zmęczenie psychiczne – znajdujące wyraz w zahamowaniu działalności ośrodków korowych , którego efektem jest rozluźnienie uwagi , zwolnione i wstrzymane procesy obserwacji , zmniejszenie dynamizmu człowieka oraz jego sprawności fizycznej i intelektualnej

21.Wahania wydolności pracy w ciągu roku kalendarzowego, w ciągu tygodnia i w ciągu porannej zmiany roboczej.
Rytm wydolności fizycznej o okresie 23 dni warunkuje silę fizyczną, odporność organizmu oraz wytrzymałość.
Rozróżniamy 2 formy periodyki biologicznej:
- periodykę egzogenną – będącą następstwem zmian zachodzących w otoczeniu i pozostającą tak długo, jak ustrój pozostaje pod wpływem zmieniającego się rytmicznie czynnika środowiskowego a zanikającą w środowisku pozbawionym tego czynnika
- periodykę endogenną – utrzymuje się także w sztucznym środowisku, jest istotą dobowego rytmu funkcjonowania organizmu, rytmu sezonowego i rocznego
Rytmy okresowe: roczne, sezonowe, miesięczne, tygodniowe, dobowe
5-dniowy tydzień roboczy z około 8-godzinnym dniem pracy pozwala na optymalne zsynchronizowanie wysiłku z naturalnym rytmem funkcjonowania całej przyrody.
Dobowy rytm serca – dobrze poznanym wskaźnikiem fizjologicznym charakteryzującym cykliczność dobową jest częstotliwość skurczów serca
Zmiany wydolności fizycznej organizmu w ciągu doby - badania nad zdolnością pracy w ciągu doby wykazały, że najwyższy poziom jest przed południem ok. 9.00-11.00 następnie ulega obniżeniu i ponownie wzrasta po południu 16.00-18.00 nie osiągając jednak poziomu przedpołudniowego. W godzinach nocnych i wieczornych występuje zmniejszenie zdolności pracy, osiągając najniższy poziom między 2.00-4.00.
Wahania wydolności pracy w ciągu doby odpowiadają zmianom tempa pracy. Obniżenie wydolności pracy w nocy wynika z osłabionych w tym czasie czynności układu nerwowego, krążenia, oddechowego, zmniejsza się tempo przemiany materii, wydzielania hormonów, słabnie siła mięśniowa. W nocy najsilniej jest odczuwanie złe samopoczucie, znużenie i zmęczenie.

22.Zależność między wielkością tętna a uciążliwością pracy.
W zależności od wydolności fizycznej występują wyrażane różnice między częstotliwością skurczów serca a wysiłkiem. Osoby o różnej wydolności fizycznej w tej samej grupie wiekowej oraz płci wykonają jednakowy pod względem wielkości wysiłek fizyczny, to osoby o dużej wydolności fizycznej osiągną mniejszą częstotliwość skurczów serca niż osoby o mniejszej wydolności.

23.Zmiany zachodzące w mięśniach podczas krótkotrwałego wysiłku o dużej intensywności- wysiłek trwa zbyt krótko aby koszt energetyczny mógł być pokryty przez tlenowe procesy metaboliczne (spalanie węglowodanów i tłuszczy), dlatego podczas takiego wysiłku głównym źródłem energii są beztlenowe procesy metaboliczne. Są wówczas wykorzystywane mięśniowe zapasy ATP, fosfokreatyny i glikogenu. Zapasy te mogą się zmniejszać bardzo znacznie co obniża zdolność kompleksów aktomiozynowych do skracania się. Glukoza uwolniona z glikogenu jest metabolizowana do kwasu pirogronowego, który w warunkach braku tlenu zostaje zredukowany do kwasu mlekowego. Stężenie kwasu mlekowego w mięśniach gwałtownie rośnie, to z kolei powoduje wzrost stężenia jonów wodorowych w komórkach mięśniowych-my odczuwamy to jako zakwasy.

24.Objawy zmęczenia:
Zmęczenie- zmniejszenie zdolności do pracy spowodowane przez wysiłek
-ośrodkowe-polega na narastaniu uczucia ciężkości pracy i bólu mięśni , zmniejszeniu motywacji, koncentracji i uwagi i sprawności psychomotorycznej
-obwodowe- zmęczenie pracujących mięśni przejawiające się zmniejszeniem siły i szybkości ich skurczów aż do całkowitej utraty zdolności do pracy.
Zmęczenie może przejść w stan przewlekły. Jako zmęczenie przewlekłe rozumiemy stan w którym dochodzi do zaburzeń w działaniu mechanizmów kontrolujących funkcje fizjologiczne organizmu(przede wszystkim ukł. nerwowego) i rozwoju stanów patologicznych. Układ nerwowy jest zaangażowany przez cały czas przez wykonywanie przez nas czynności, w tym także bierze udział w zarządzaniu ruchem.
Układ nerwowy składa się z 2 niezależnych od siebie części: centralnej i obwodowej. Obwodowy układ nerwowy- system somatyczny i autonomiczny.
Objawy:
- spadek wydajności pracy, wzrost liczby braków produkcyjnych , uszkodzeń narzędzi , wypadków przy pracy Następuje : zwolnienie przekazywania bodźców , obniżenie stopnia uwagi utrudnienie myślenia zmniejszenie ostrości dostrzegania zjawisk przez zmysły , zmniejszenie wydolności czynnościowej , upośledzenie funkcji koordynacyjnej środków nerwowych , zakłócenie funkcjonowania korowej części nadnerczy
- obiektywne :doznania bólowe w intensywnie pracujących mięśniach uczucie ogólnego osłabienia i rozdrażnienia

25.Zapotrzebowanie na tlen podczas wysiłków o różnej intensywności.
Wzrasta proporcjonalnie do intensywności (mocy) i pracy.
O zużyciu tlenu przez organizm decydują- stopień zapotrzebowania mięśni na tlen, ilość tlenu dostarczanego do mięśni, zdolność mięśni do wykorzystania dostarczonego im tlenu odpowiednio do swoich potrzeb.
O sprawności zaopatrzenia mięśni w tlen decyduje działanie układu oddechowego, krążenia i sam krew. Jeśli dopływ tlenu do mięsni podczas wysiłku nie jest wystarczający to powstają w nich duże ilości kwasu mlekowego, którego nagromadzenie jest jedna z przyczyn zmęczenia.
Warunkiem zachowania przez organizm zdolności do dłuższego wysiłku mięśniowego jest bieżące pokrywanie zapotrzebowania tlenowego mięśni.

26.układ wegetatywny (autonomiczny) składa się z części sympatycznej i parasympatycznej. Wzajemne działanie tych części jest złożone. Podaj istote funkcjonowania systemu sympatycznego.
Jego działanie jest odwrotne do działania układa parasympatycznego . Ten układ wykonuje najczęściej takie czynności jak:
- rozszerzanie źrenicy
- pobudzanie ślinianek do wydzielania śliny
- przyspieszenie czynności serca(wzrost siły skurczu)
- rozkurczanie oskrzeli
- zwężanie naczyń krwionośnych powodujące wzrost ciśnienia tętniczego krwi
- hamowanie skurczów przewodu pokarmowego
- pobudzanie gruczołów nadnerczy do wydzielania
- rozszerzenie pęcherza moczowego