Ludność, obszar, kręgi kulturowe, emigracje

Rodzaje obszaru: EKUMENA ? obszary zamieszkałe o dużej gęstości zaludnienia. PARAEKUMENA ? obszary zamieszkane o małej gęstości zamieszkania (Mongolia); SUBEKUMENA ? obszary zamieszkane czasowo, okresowo (np. hale górskie); ANEKUMENA ? obszary niezamieszkałe (np. Antarktyda, wnętrze Grenlandii) Metody ustalania liczby ludności: SPISY POWSZECHNE (powszechne, jednoczesne, jawne (imienne); SPIS USC i KOŚCIOŁÓW; SZACUNEK LUDNOŚCI OPARTY NA ZASADZIE PRAWDOPODOBIEŃSTWA. Wzrost liczby ludności świata: pocz. n.e. ? 250 mln, 1650r ? 500 mln, 1859r ? 1,1 mld, 1930r ? 2,1 mld, 1950r ? 2,5 mld, 1960r ? 3 mld, 1980r ? 4,5 mld, 1990r ? 5 mld, 2000r ? ponad 6 mld. CHINY ? 1,2 mld, INDIE ? ponad 1 mld, POLSKA ? 38,6 mln. wg kontynentów: 1.AZJA ? 3,7 mld; 2.AFRYKA ? 813 mln; 3.EUROPA ? 726 mln; 4. AMERYKA PN. + ŚRODKOWA ? 493 mln; 5. AMERYKA PŁD. ? 351 mln; 6.AUSTRALIA I OCEANIA ? 31 mln. Przyrost naturalny ? różnica między liczbę zgonów a urodzeń. TEORIA NOŻYC DEMOGRAFICZNYCH: a) duża liczba urodzeń, duża liczba zgonów, bardzo mały przyrost nat. (Bangladesz, Etiopia) b) wysoka liczba urodzeń, bardzo mała liczba zgonów powodująca eksplozję demograficzną (Meksyk, Czad, Nigeria, Indonezja) c) spadek liczby urodzeń, liczba zgonów na wysokim poziomie, przyr. nat. gwałtownie maleje (Polska, Francja, USA, Japonia) d) niska stopa urodzeń i zgonów, często występuje przewaga zgonów nad urodzeniami, społeczeństwo zaczyna się starzeć. ujemny przyrost naturalny tzw. implozja demograficzna ( Szwecja, Niemcy) e) zdecydowana przewaga zgonów nad urodzeniami, regres demograficzny, przyrost ujemny (Ukraina, Niemcy) Czynniki wpływające na rozmieszczenie ludności (naturalne): klimat, dostęp do wody słodkiej, wysokość n.p.m., oddalenie od wyb. morskich, deficyt światła i ciepła. czynniki pozaprzyrodnicze: rozwój społeczno ? gospodarczy w kraju, rozwój miast i przemysłu, dostęp do miejsc pracy, występowanie bogactw mineralnych, medycyna, polityka. MIGRACJA ? przemieszczanie się ludności prowadzące do zmiany miejsca pobytu na stałe lub czasowo. EMIGRACJA ? odpływ ludności; IMIGRACJA ? przypływ ludności. DEPOPULACJA ? wyludnienie. DRENAŻ MÓZGÓW ? polega na migracji dobrze wykształconych pracowników do bogatszych krajów. MIGRACJE ZEWNĘTRZNE ? związane z przekroczeniem granic państwa, MIGRACJE WEWNĘTRZNE ? dokonujące się w obrębie państwa; ZRÓŻNICOWANIE RASOWE: a) rasa biała ? (europeidalna) 50% populacji ludzkiej. ? grupa północna ? blada twarz, jasne włosy; - grupa południowa ? oliwkowa skóra, ciemne włosy; Europa, Azja Zach., Afryka Pn.; b) rasa żółta (mongoloidalna) 40% gałąź azjatycka, gałąź amerykańska; Azja, Ameryka Pn. ? Kanada, Ameryka Pd.; c) rasa czarna (negroidalna) ok. 10% Afryka, Australia, Oceania. W wyniku krzyżowania się różnych ras rodzą się mieszańcy: - mulaci ? biała + czarna; - metysi ? biała + żółta; - zambosi ? żółta + czarna; ZRÓŻNICOWANIE JĘZYKOWE: Na świecie jest ok. 3000 języków. Języki międzynarodowe: angielski, francuski, hiszpański, niemiecki, rosyjski. Łacina ? j. martwy. 1. chiński, 2. angielski, 3. hindi, 4. hiszpański, 5. portugalski; NARÓD ? grupa społeczna, którą łączy wspólnota dziejów kultury, wspólny język, życie ekonomiczne. KRĘGI KULTUROWE ? EUOPEJSKI ? Europa Zachodnia i środkowa. 520 mln ludzi. ślady kultury antycznej. Chrześcijaństwo. Tożsamość wzmacnia Unię Europejską. WSCHODNIO ? SŁOWIAŃSKI ? wschód od Polski. Prawosławie, głęboka duchowość i silne związki z władzą państwową. Język słowiański, ale inny alfabet. Strefa wpływów Rosji. ANGLO ? AMERYKAŃSKI ? USA i Kanada. Kultura wywodzi się z kultury europejskiej, o czym świadczy podobieństwo języka ? angielski. Religia ? chrześcijaństwo, a w jego obrębie protestantyzm. Kultura stanowi odrębny krąg kulturowy, sama wyznacza trendy rozwoju. Ma charakter masowy, popularny, jest atrakcyjna, jednak czasem krytykowana, zwłaszcza przez wyznawców islamu. AMERYKI ŁACIŃSKIEJ (latynoamerykański) ? Ameryka Południowa i Środkowa. Język hiszpański. Katolicyzm, silnie rozwinięta obrzędowość. Pochodzenie tej kultury (nazwa Ameryka Łacińska) to wspólny, łaciński pień. Liczne kolonie. Ludność pochodzi z: Ameryki (Indianie), Europy (konkwistadorzy i imigranci), Afryka (niewolnicy), a także Azji. Kultura iberoamerykańska, muzyka, taniec i literatura zyskały ogromną popularność. ISLAMSKI. państwa arabskie Afryki i Azji i kraje tureckojęzyczne Bliskiego Wschodu. religia muzułmańska. język arabski => Koran, Dynamiczny rozwój. Polityka regulowana przez religię. AFRYKI SUBSAHARYJSKIEJ ? południe Sahary, ?Czarna Afryka?, ponad 1200 grup etnicznych. religie plemienne, islam, chrześcijaństwo (katolicyzm), afro ? chrześcijaństwo, Sztuka (zwłaszcza rzeźba) uzależnione od magii i kultów plemiennych. Sztuka tego kręgu kulturowego, szczególnie plastyczna miała duże znaczenie dla rozwoju malarstwa i rzeźby europejskiej w XX w. Rozwija się literatura. CHIŃSKI ? Konfucjanizm ? szacunek dla tradycji, posłuszeństwo wobec władzy, konieczność przestrzegania norm współżycia społecznego. Wynalazki. Piękna sztuka. Rozwój gospodarczy. centralistyczna władza. JAPOŃSKI ? Japonia i Korea. język japoński i koreański. Religie - szintoizm, buddyzm. Silne poczucie tożsamości narodowej. honor, odwaga, pracowitość. Kultura opiera się na tradycji. Oryginalna sztuka. INDYSJKI ? Indie, Nepal, Sri Lanka, Bhutan, Bangladesz. Religie ? hinduizm, buddyzm, islam. Kultura starożytna. Opór wobec niesprawiedliwości bez stosowania przemocy, zgoda na cierpienie, ascetyczny tryb życia. AZJI POŁUDNIOWO ? WSCHODNIEJ ? państwa ? od Myanmaru (Birma) na zachodzie, do Filipin na wschodzie i Indonezji na południu. Wspólne terytorium i historia. Różne języki i religie. religie ? buddyzm w Myanmarze i Tajlandii, w Malezji i Brunei islam, Filipiny ? katolicyzm. Kultura pod wpływem islamu i Indii, ale wzbogacona miejscowymi trendami i wątkami. AUSTRALIJSKI ? Australia i Nowa Zelandia. Język angielski, religia ? chrześcijaństwo (anglikanizm). Struktura etniczna i religijna stale się zmienia. PACYFICZNY ? wyspy Oceanu Spokojnego ? Hawaje, Nowa Gwinea, Melanezja, Mikronezja i Polinezja. Kolonizacja spowodowała wymieranie rdzennych mieszkańców, ale obecnie proces ten został zahamowany.