co wiesz o genezie i skutkach zbrodni katyńskiej

1Zbrodnia katyńska zajmuje wyjątkowe miejsce w historii Polski. W tym roku szczególnie przypomina nam o niej nowy film Andrzeja Wajdy Katyń. Nowa Era wraz z twórcami i producentami filmu zorganizowała akcję edukacyjną na temat tego wydarzenia, wydając dla nauczycieli okolicznościową broszurę historyczną z płytą CD. Uczniom gimnazjów historię mordu na polskich oficerach oraz jego znaczenie dla dziejów Polski przedstawia też nowy podręcznik do historii dla klasy 3 gimnazjum z serii „To dopiero HISTORIA!”. Odcięcie się od dziejów, znaczonych grobami, jest równoznaczne z odcięciem się od swoich korzeni. Ks. Zdzisław Peszkowski 2 17 września minęła kolejna bolesna rocznica ataku ZSRR na Rzeczpospolitą. W czasie, gdy Wojsko Polskie zmagało się w krwawych walkach z niemieckim najeźdźcą, Armia Czerwona, wypełniając postanowienia paktu Ribbentrop–Mołotow, uderzyła niespodziewanie w plecy walczącej Polski. Wydarzenia tego nie wolno nam nigdy zapomnieć. W tym roku szczególnie przypomniał nam o nim nowy film Andrzeja Wajdy Katyń. 3Obraz A. Wajdy nie jest filmem-dokumentem. To raczej, jak mówi sam reżyser, „opowieść o rodzinie rozłączonej na zawsze, o wielkich złudzeniach i brutalnej prawdzie katyńskiej zbrodni […] to film o indywidualnym cierpieniu, które wywołuje obrazy mające znacznie większą uczuciową pojemność niż fakty historyczne”. Swoje dzieło artysta zaadresował również do młodego widza, który zajęty teraźniejszymi sprawami, zapomina nazwy i daty, który „z całą świadomością i zapałem oddala się od naszej przeszłości”. 4Warto w tym miejscu zapytać się, dlaczego historia własnego narodu coraz mniej interesuje młode pokolenie. Warto też zwrócić uwagę na przedstawianie wydarzeń związanych ze zbrodnią katyńską w szkolnych podręcznikach. Trzeba odpowiedzieć na pytanie, czy polski uczeń będzie chciał i będzie umiał po lekturze krótkiego, podręcznikowego akapitu z opisem zbrodni powiedzieć, dlaczego wydarzenie to było tak ważne dla dziejów Polski. Z drugiej strony trzeba zastanowić się, jak pisać o tych wydarzeniach, aby nie zrażać uczniów do poznawania własnych dziejów i zaszczepiać uczucia patriotyczne. 5W bieżącym roku wydawnictwo Nowa Era przygotowało pakiet podręczników historycznych dla uczniów gimnazjum „To dopiero HISTORIA!”. Trzecia część, autorstwa Rafała Habielskiego, obejmuje wydarzenia od zakończenia I wojny światowej do czasów współczesnych. Jak wiadomo, nie jest łatwo napisać podręcznik o tych czasach – wiele spraw jest kontrowersyjnych, wiele opisów spotyka się z żywymi i gwałtownymi reakcjami. Autorowi udało się jednak stworzyć podręcznik wyważony i obiektywny, a nacisk na objaśnienie genezy i skutków wydarzeń, pozwala na rozwijanie u uczniów zdolności krytycznego myślenia i dostrzegania związków przyczynowo-skutkowych. 6Ważną częścią podręcznika jest opis stosunków polsko-radzieckich. Wśród nich wybijają się wydarzenia związane ze zbrodnią katyńską. R. Habielski nie tylko szeroko ukazał przyczyny i skutki mordu katyńskiego dla narodu polskiego, ale również zasygnalizował uczniowi kwestie związane z kłamstwem katyńskim i propagandowym wykorzystaniem tego wydarzenia. Uczeń zwróci zatem uwagę nie tylko na informację o zbrodni i fotografie grobów katyńskich, ale dostrzeże niemiecki plakat propagandowy z czasów II wojny światowej i zastanowi się, dlaczego Niemcom, a później Rosjanom, zależało na propagandowym wykorzystaniu tego wydarzenia (rozdział 3/14, s. 123 -124) zastanowi się nad międzynarodowym aspektem sprawy katyńskiej podczas procesu norymberskiego (rozdział 4/16, s. 149-150) i zauważy, iż niepodległa Trzecia Rzeczpospolita od początków swojego istnienia dużą wagę przykładała do ujawnienia prawdy o wydarzeniach w katyńskim lesie i do budowy cmentarzy wojennych dla ofiar zbrodni w Katyniu, Charkowie i Miednoje (rozdział 5/27, s. 254). 7Ponieważ zbrodnia katyńska odcisnęła trwałe i niezatarte piętno na historii narodu polskiego, Nowa Era, wykorzystując powstanie filmu Katyń Andrzeja Wajdy, przygotowała również specjalny pakiet edukacyjny. Składa się nań bogato ilustrowana broszura historyczna, omawiająca historię zbrodni katyńskiej, oraz płyta CD. Wśród zawartych na niej materiałów znajdują się scenariusze lekcji o Katyniu (nie tylko o wydarzeniach katyńskich i ich skutkach, ale również na temat losów polskiej inteligencji podczas II wojny światowej i o wartościach, za które w 1940 r. polscy oficerowie oddali swoje życie), fragmenty filmów archiwalnych czy porady psychologa na temat, jak rozmawiać z młodzieżą na tak trudne tematy. Na płycie zamieszczono również fragmenty filmu Katyń oraz wywiady z Andrzejem Wajdą i aktorami, m.in. z Janem Englertem, Pawłem Małaszyńskim, Magdaleną Cielecką i Danutą Stenką. Być może dzięki filmowi Andrzeja Wajdy polski uczeń inaczej spojrzy na historię zbrodni katyńskiej i, jak pragnie reżyser, „będzie potrafił powiedzieć coś więcej, niż to, że Katyń to nazwa jakiejś miejscowości niedaleko Smoleńska”. Być może sięgnie również do przygotowanych materiałów edukacyjnych i do podręcznika z opisem tych ważnych dla Polaków wydarzeń. Trochę dużo ;) Ale myślę, że ci pomoże ;*