Umowa o pracę Podstawową formą prawną, w ramach której zatrudnia się pracowników, jest stosunek pracy. Łączy się on z systemem gwarancji i przywilejów pracowniczych, takich jak: zagwarantowanie minimalnego wynagrodzenia za pracę, prawo do płatnego urlopu, wynagrodzenia oraz zasiłku chorobowego, szczególna ochrona niektórych grup pracowników, unormowanie czasu pracy, zakaz wypowiadania i rozwiązywania stosunku pracy w szczególnych przypadkach, obowiązek zastosowania określonych procedur przy wypowiadaniu umów. Właśnie dzięki tym przywilejom stosunek pracy jest najbardziej korzystną formą zatrudnienia dla pracowników i jednocześnie powodem wysokich kosztów dla pracodawców. Umowy prawa cywilnego Obok umów o pracę najbardziej nietypową, ale na pewno najczęściej spotykaną, metodą zatrudniania pracowników jest stosowanie umów cywilnoprawnych. Ta forma zatrudnienia cieszy się dużą popularnością u pracodawców ze względu na brak tak szerokiego wachlarza uprawnień jak w przypadku zatrudnienia pracowniczego. Umowy cywilnoprawne dają dużo większą swobodę w kształtowaniu treści stosunku prawnego wiążącego strony, nie narzucając przy tym minimalnych gwarancji, jakie istnieją na gruncie prawa pracy. Nie istnieje tu wymóg minimalnego wynagrodzenia za pracę. Świadczenia pieniężne realizowane w ramach takiej umowy mogą być ustalane poniżej tej granicy. Dzięki temu pracodawcy mają możliwość uzależnienia całości świadczeń od efektów osiąganych przez osobę zatrudnioną, a wynagrodzenie przysługuje nie z tytułu samego świadczenia pracy, lecz z tytułu uzyskania zamierzonego rezultatu. W przeciwieństwie do prawa pracy prawo cywilne nie określa dobowych i tygodniowych limitów czasu pracy. Przeciwnie, przy zatrudnianiu osób na podstawie umów cywilnoprawnych należy unikać posługiwania się czasowymi określeniami, ponieważ wprowadzenie do umowy wymiaru czasu pracy jest elementem sugerującym istnienie stosunku pracy. W umowie cywilnoprawnej należy ograniczać się jedynie do określenia zadań, jakie w ramach danej umowy mogą być wykonywane. W przypadku umów cywilnoprawnych brak jest podstawowych wymogów w zakresie udzielania płatnych zwolnień z obowiązków świadczenia pracy. Wprowadzenie ich zależy od decyzji stron umowy i w pewnych sytuacjach może niewątpliwie pełnić funkcję motywacyjną. Jednak powstaje wówczas niebezpieczeństwo, że włączenie do kontraktu cywilnoprawnego zbyt wielu elementów pracowniczych spowoduje jego przekształcenie w umowę o pracę. Samozatrudnienie W ostatnich latach ta forma zatrudnienia jest bardzo popularna. Głównym celem umowy o świadczenie usług jest wykonanie przez przyjmującego zlecenie określonej czynności lub załatwienie określonej sprawy, dlatego też zaproponowanie tej formy zatrudnienia pracownikowi pozwala pracodawcy przesunąć na niego ryzyko finansowe, które dotychczas obciążało pracodawcę. Od tej chwili pracownik musi się liczyć z prawami rynku i związanym z tym ryzykiem ekonomicznym. Ta forma zatrudnienia pozwala z jednej strony obniżyć pracodawcy koszt prac (odprowadzanie składek ZUS, wypłacanie świadczeń socjalnych), a z drugiej - zapewnia wykonawcy dalsze funkcjonowanie zawodowe na rynku, tyle że na innych zasadach. Umowa na zastępstwo Forma ta jest opłacalna dla pracodawcy, w sytuacji gdy pracownik poważnie zachorował, korzysta z dłuższego urlopu wypoczynkowego czy bezpłatnego bądź przebywa na urlopie macierzyńskimi i zachodzi konieczność przyjęcia do pracy w firmie innej osoby. Umowa o pracę na zastępstwo Wprawdzie pracownik zatrudniony na umowę na zastępstwo objęty jest obowiązkowo ubezpieczeniami społecznymi oraz zdrowotnym, a pracodawca ma wobec niego takie same obowiązki, jak w stosunku do każdego innego pracownika etatowego, to jednak umowa ta posiada pewne walory dla pracodawcy. Przede wszystkim automatycznie rozwiązuje się w dniu powrotu do firmy zastępowanego pracownika, pracodawca nie musi jej więc wcześniej wypowiadać. Oczywiście, jeśli nie jest on zadowolony z zatrudnionego na zastępstwo pracownika, to może go wcześniej zwolnić, rozwiązując umowę za 3-dniowym wypowiedzeniem, bez konieczności jego uzasadniania. Praca tymczasowa Gdy w firmie zachodzi konieczność zastąpienia nieobecnego pracownika, to często bardziej opłaca się zatrudnić pracownika tymczasowego niż zawierać umowę o pracę na zastępstwo. Pozyskiwanie pracowników tymczasowych, tzw. leasing pracowniczy, ma również zastosowanie w sezonie, gdy w firmie jest najwięcej pracy bądź w innych okresach, gdy występuje spiętrzenie robót. Z pracownikiem tymczasowym przedsiębiorca, w którego firmie świadczy pracę, nie zawiera umowy o pracę. Umowę o pracę pracownik tymczasowy podpisuje z agencją pracy tymczasowej. Natomiast pracę wykonuje na rzecz i pod kierownictwem pracodawcy-użytkownika, czyli przedsiębiorcy, który w tym celu zawarł umowę z agencją. Agencja pracy tymczasowej jest zawsze pracodawcą tego pracownika. Dlatego jedynie ona decyduje, na podstawie jakiej umowy zatrudni pracownika: na czas określony czy na czas wykonania określonej pracy. To agencja zgłasza pracownika do ubezpieczeń, odprowadza na niego składki i rozlicza się z urzędem skarbowym. Również wypłaca pracownikowi tymczasowemu wynagrodzenie, a po rozwiązaniu stosunku pracy wydaje mu świadectwo pracy. Umowa o pracę zawarta z pracownikiem tymczasowym rozwiązuje się po upływie terminu, na który została zawarta. Może również zostać rozwiązana wcześniej - za wypowiedzeniem. Długość okresu wypowiedzenia zależy od czasu trwania tej umowy i wynosi 3 dni lub jeden tydzień. Telepraca Nie zawsze pracodawca musi przerzucać ciężar opłacania wynagrodzenia i składek ZUS na inną firmę. Niekiedy wystarczające będzie ograniczenie kosztów związanych z wyposażeniem stanowisk pracy. Takie możliwości daje telepraca. Umowa o pracę jest najkorzystniejszym z punktu widzenia pracownika sposobem zatrudnienia. Zakłada ona równorzędność stron, która pozwala na wprowadzanie zmian w warunkach umowy lub jej rozwiązanie zarówno przez pracownika jak i pracodawcę. Pracownik wykonuje pracę na rzecz firmy pod kierownictwem przełożonego a w zamian zyskuje przywilej szeroko rozumianej ochrony przed zwolnieniem.
