Józef Haydn. Życie i twórczość. na jutro ! O_o

-ur. 31. 03. 1732 Rohrau, zm. 31. 05. 1809 Wiedeń -urodził się na terenie Austrii, ojciec jego, cieśla, grał na harfie, widząc zdolności muzyczne syna, oddaje go na wychowanie swojemu krewnemu, nauczycielowi muzyki -młody kompozytor uczy się śpiewu w chórze kościelnym, gry na fortepianie, skrzypcach, kotłach, bębnie i innych instrumentach -jego wyjątkowe zdolności zwracają uwagę bogatych miłośników muzyki (objęcie stanowiska kapelmistrza w prywatnej kapeli hrabiego Morzina w Lukaveć w Czechach przez 3 lata) -obejmuje funkcję nadwornego kapelmistrza orkiestry u księcia Esterhazego w Eisenstadt na Węgrzech przez 30 lat. -śmierć ks. Esterhazego = rozwiązanie orkiestry książęcej, Haydn przenosi się do Wiednia -pobyt w Wiedniu przerywają kompozytorowi dwa półtoraroczne wyjazdy do Anglii, zaproponowane przez skrzypka, impresaria, J. P. Salomona. (wykonano tam między innymi symfonie zwane Londyńskimi, które zyskały szczególne uznanie) -Uniwersytet Oxfordzki nadaje Haydnowi tytuł doktora Honoris Causa (podczas tej uroczystości wykonano Symfonię G-dur = Oxfordzka -Haydn był członkiem wielu towarzystw muzycznych i akademii, otrzymał honorowe obywatelstwo Wiednia -wyczerpany wieloletnią pracą twórczą od 1802r. przestaje komponować, a liczne honory, zaszczyty i tytuły jakimi go obdarzano, uprzyjemniają jemu ostatnie lata życia. -umiera mając 77 lat ( pogrzeb przy dźwiękach Requiem Mozarta) W twórczości Haydna wyróżnia się zwykle 3 okresy: -do 1761 - wczesna działalność kompozytorska -1761 - 1790 - działalność na dworze Esterhazych -1791 - 1802 - działalność w Wiedniu i Londynie Twórczość symfoniczna -Haydn to przede wszystkim twórca muzyki symfonicznej i kameralnej. -symfonie pisał przez całe życie, to utwory nieopusowane, a ich numeracja nie jest zgodna z chronologią powstania. -wczesne symfonie o niewielkie rozmiary, trzy lub cztery części (z menuetem pośrodku cyklu), o budowie najczęściej dwuczęściowej z repetycją o około 40 symfonii wykorzystuje cembalo - zasadniczy element baroku. o utrzymane są przeważnie w tonacjach do dwóch znaków przykluczowych. -symfonie skomponowane w Eisenstadt, Wiedniu i Londynie o rezygnuje z basso continuo, co powoduje zwiększenie aktywności głosów środkowych, a tym samym wzrost nasycenia brzmieniowego. o tonalność utworów urozmaicona  poszczególne części cyklu wykorzystują różne tonacje, odległe modulacje. o zróżnicowana dynamika i rytmika o wykorzystuje nowe efekty brzmieniowe instrumentów dętych, szczególnie rogów i obojów -Symfonie paryskie (nr 82 – 87) o nowy okres twórczości orkiestrowej Haydna. o zwiększenie wolumenu brzmienia, o bogata harmonika (chromatyka, akord neapolitański). o rozbudowany temat główny pełni wiodącą rolę w ekspozycji i przetworzeniu -Symfonie londyńskie (nr 93 – 104) o wzorzec symfonii i instrumentacji klasycznej o ustala się w nich cykl symfoniczny jako kompozycja czteroczęściowa ( Icz. – allegro sonatowe, IIcz. – wolna, np. temat z wariacjami, IIIcz. – menuet, IVcz. – finał w formie ronda). o w allegrze sonatowym występują dwa kontrastujące ze sobą tematy o budowie okresowej o symetria w konstrukcji tematów, jak i większych części symfonii, proporcjonalny rozkład kontrastów, zastosowanie prostych środków melodycznych i harmonicznych daje poczucie ładu i porządku, tak charakterystycznego dla estetyki klasycyzmu. o ustala się tutaj klasyczny skład orkiestry o podstawę brzmieniową tworzy kwintet smyczkowy (wiolonczele i kontrabasy unisono, pisane na jednej pięciolinii, tylko sporadycznie kontrabasy mają odrębną linię melodyczną), podwójna obsada instrumentów dętych drewnianych Dodanie czasami klarnetu i trąbek powoduje wzrost wolumenu brzmieniowego symfonii. Instrumenty perkusyjne to kotły, rzadko trójkąt, bęben. o melodię realizują zwykle skrzypce I i II, flety i oboje, podstawę harmoniczną - wiolonczele, kontrabasy, fagoty, a wypełnienie harmoniczne II skrzypce, altówki, oboje, klarnety, rogi. Koncerty -koncerty na różne instrumenty: skrzypce, wiolonczelę, kontrabas, obój, flet, róg, cembalo, fortepian, organy. -typowa formę trzyczęściowa -zróżnicowane pod względem wirtuozowskim Muzyka kameralna Kwartety smyczkowe -Haydn - twórca klasycznego kwartetu smyczkowego -równorzędnie traktowane cztery współdziałające ze sobą instrumenty. -pojawiają się tematy o budowie okresowej , wzrasta rola harmoniki, wprowadzone są w finałach fugi. -Kwartety rosyjskie op. 33 = dalszy etap rozwoju tej formy - rozwinięta praca tematyczna, występowanie zamiast menueta scherza lub schercanda o cechach lendlera. -Kwartety pruskie op.50 (sześć) = dalsze udoskonalenie formy kwartetu, w których wzrasta znaczenie wiolonczeli i altówki (eksponowanie tematu) Tria: -Tria fortepianowe o kompozycje głównie na klawesyn, a od 1794 fortepian i dwa instrumenty smyczkowe skrzypce, wiolonczela). o noszą one różne nazwy: sonata, partita, divertimento. o pisane głównie dla amatorów (łatwe do wykonania). o główną rolę odgrywa instrument klawiszowy. -Tria smyczkowe, o zwane divertimentami, o przeznaczone są na dwoje skrzypiec i wiolonczelę lub baryton (instrument podobny do violi da gamba), altówkę i wiolonczelę o to utwory trzyczęściowe z menuetem jako częścią środkową. o pisane były dla celów rozrywkowych. -Sonaty o 52 sonaty klawesynowe (fortepianowe). o wczesne wykazują pokrewieństwo z divertimentem, wpływ stylu galant (figuracje szesnastkowe, ruch triolowy). o częścią środkową jest menuet lub scherzando, a finał jest najczęściej rondem Utwory religijne -gatunki: msze, offertoria, motety, arie, opracowania psalmów, oratoria. -ważna rola w twórczości Haydna oratoriów będąc w Anglii, Haydn, zapoznał się z oratoriami Haendla i Purcella. Pod ich wpływem skomponował cztery oratoria religijne i jedno świeckie oratoria: -w swoich oratoriach połączył Haydn zdobycze przeszłości z tendencjami współczesnymi -z przeszłości przejął monumentalne finały wokalno - instrumentalne, bas cyfrowany w recytatywach secco, technikę polifoniczną, technikę koncertującą. -ze współczesnością wiąże Haydna umiłowanie symetrii, homofonia, forma sonatowa, formotwórcza rola harmoniki. -pierwsze oratoria, Stabat Mater i Powrót Tobiasza, są napisane pod wpływem szkoły neapolitańskiej (wpływ opery - przewaga partii solowych, koloraturowe arie) oratoria religijne w dojrzałym stylu: -Siedem ostatnich słów Chrystusa na krzyżu o utwór wielokrotnie Haydn przerabiał. o napisał muzykę do nabożeństwo w Wielki Piątek o zdanie Haydna „ skomponowanie siedmiu następujących po sobie adagiów, z których każde miało trwać ok. 10 minut, nie wywołując znużenia słuchaczy” o wszystkie części utrzymane są w wolnym tempie, poprzedzone wstępami wykonywanymi przez chór a cappella, który śpiewa zdania z Nowego Testamentu dot. śmierci Chrystusa. o V część rozpoczyna się partią tenoru solo, pełniącego rolę narratora o kompozytor w mistrzowski sposób zestawia kwartet solistów z chórem, różnicuje brzmienie orkiestry -Stworzenie świata o utwór trzyczęściowy o części I i II odpowiadają sześciu dniom tworzenia wszechświata, dominuje w nich narracja i opisowość. o część III stanowi pean na cześć Boga - Stworzyciela, głoszony w dzień siódmy, dzień świętowania, o charakterze lirycznym oratorium świeckie: -Pory roku -jedyne świeckie oratorium Haydna -podstawę czteroczęściowej budowy kompozycji stanowi libretto, które pozbawione jest akcji dramatycznej. -soliści opiewają piękno natury i prace na wsi Wokalno – instrumentalne utwory świeckie -gatunki: pieśni, opery, arie, kantaty solowe i chóralne, duety, tercety, kwartety, opracował szereg pieśni szkockich i walijskich, które cieszyły się w Anglii dużą popularnością. -Haydn przebywając u Esterhazego tworzy niemal wyłącznie włoskie opery komiczne. Skomponował także pięć singspieli Charakterystyczne cechy oper: -łączenie opery komicznej i poważnej. -z opery seria kompozytor przejął dominowanie partii solowych, koloraturowe arie, recytatywy akompaniowane -z opery buffa wykorzystał pieśń zwrotkową, ansamble, zespołowe finały. -tylko trzy dzieła reprezentują operę seria: L isola disabitata, Acide, Armida. Znajdują się one pod wyraźnym wpływem opery włoskiej (recytatywy secco i akompaniowane, powiązane z dużymi ariami). Wkład Haydna w rozwój muzyki polega między innymi na: -ukształtowaniu klasycznej formy sonatowej i instrumentacji -rozwinięciu formy symfonicznej, -stworzeniu faktury kwartetowej -ukazaniu możliwości kolorystycznych instrumentów, -urozmaiceniu harmoniki, -wykorzystaniu zdobyczy poprzednich epok.

życie i twórczość Józef Haydn - referat pomocy na jutro

życie i twórczość Józef Haydn - referat pomocy na jutro...