testament Bolesława Krzywoustego ustawa sukcesyjna z 1138r

podstawowe źródła: Kronika Wincentego Kadłubka – na jej podstawie pisali inni, według niego powstały 4 dzielnice; Rocznik Magdeburski – kraj został podzielony pomiędzy 5 synów; Rocznik Poldeński – podział pomiędzy 3 synów, najmłodsi pominięci ze względu na wiek; Dokument bp wrocławskiego Roberta Humbolta z 1139 r. – wymienia synów i ich dzielnice (W. Wygnaniec – Kraków, M. Stary – Poznań, B. Kędzierzawy - Mazowsze); bulla Innocentego III – z czerwca 1210 r. omówienie zasady senioratu i okoliczności jej zerwania, papież nakazuje przywrócenie tej zasady, dokument powstał najprawdopodobniej na prośbę jakiegoś księcia śląskiego – po nim na krótko władze w Krakowie obejmuje M. Plątonogi jako najstarszy z rodu Piastów; Nekrolog z Lubiąża – (nekrolog to księga z zapisem śmierci fundatorów, darczyńców klasztoru, aby móc się modlić w ich intencji, podawano datę dzienna i miesięczną), klasztor w Lubiążu fundowany był przez syna W. Wygnańca – Bolesława Wysokiego, przy dacie śmierci Wygnańca wpisano – pan Krakowa, Sieradza, Kalisza, Gniezna i śląska, Dokument (testament) Henryka Sandomierskiego – przed wyprawą do Prus w 1166 r. Henryk, który był samotny i nie miał dzieci, część dóbr zapisał dla joannitów w Zagościu. Były to tereny obok Małogoszczy, Tarnowa i Wiślicy, przy czym podkreślał, że są to tereny, które otrzymał od ojca. Do początku XX wieku twierdzono, że nie było dzielnicy senioralnej, a podział przypominał ten za Władysława Hermana (3 dzielnice – Hermana, Zbigniewa, Bolesława), każdy z synów miał swoją dzielnicę, która przechodziła na jego potomków. Kraków należał się Władysławowi. Jeszcze za życia Krzywoustego istniały 3 stronnictwa: - jedno wokół samego Bolesław Krzywoustego – jego doradcy, - możni skupieni wokół Władysława, jego syna z pierwszego małżeństwa, - stronnictwo popierające Salomee i jej synów. Najprawdopodobniej w tych kręgach powstał pomysł ustawy sukcesyjnej. System ten dawał każdemu z braci perspektywę władzy. HIPOTEZY HISTORYKÓW Tadeusz Wojciechowski: - doszedł on do wniosku, że dzielnica senioralna istniała, w jej skład wchodziła: * ziemia krakowska, *Kujawy, *ziemia łęczycko – sieradzka, *pomorze gdańskie *wschodnia Wielkopolska z Gnieznem i Kaliszem, * lenno z Pomorza zachodniego, - dodatkowo każdy z braci miał swoją dzielnicę: *Władysław – Śląsk *Bolesław – Mazowsze, *Mieszko – Wielkopolskę z Poznaniem, *Henryk – ziemie Sandomierską, -twierdził, że w 1146 r. Henryk był już dorosły i mógł otrzymać wtedy własną dzielnicę, - Kazimierz był pogrobowcem i przeznaczony był do stanu duchownego, - dzielnica senioralna miała zawsze przypadać najstarszemu z rodu Piastów, - pogląd ten funkcjonował do lat 50 XX w. Gerard Labuda: - wg Labuda tylko 3 synów Krzywoustego było pełnoletnich 1138 r. i przysługiwał im tytuł księcia w rocznikach magdeburskich kronice poldejskiej dwaj pozostali nazywani są braćmi książąt, - ziemia sandomierska musiała należeć do dzielnicy senioralnej, ponieważ Wygnaniec prowadził politykę z Rusią, co niebyło by możliwe bez wspólnej granicy, także w trakcie najazdów Rusinów, teren ten nigdy nie był splądrowany w przeciwieństwie do Mazowsza, - w 1144 r. po śmierci Salomei doszło do konfliktu pomiędzy Mieszkiem a Bolesławem o wieś Kwieciszewo, co wskazuje, że ich dzielnice musiały ze sobą sąsiadować, a więc Pomorze nie mogło być powiązane z dzielnicą senioralną, - w skład dzielnicy senioralnej wchodziła: *ziemia krakowsko –sandomierska, - ziemia sieradzko – łęczycka stanowiła oprawę wdowią Salomei, która wraz z 2 młodszymi synami mieszkała w Łęczycy, - Mieszko miał Wielkopolskę, - śląski i ziemia lubuska należały do Władysława, - nad Pomorzem książe krakowski miał władzę zwierzchnią, panowała tam dynastia Gryfitów, Henryk Łowmiański: - w latach 80 XX w. połączył on obie hipotezy, - za najważniejsze uznał źródła polskie, - dzielnice: *senioralna – ziemia krakowska, sandomierska, sieradzko – łęczycka, wsch. część wielkopolski z Gnieznem, Pomorze Gdańskie, nie wiedział czy Kujawy również, * H. Sandomierski miał od ojca otrzymać ziemię Wiślicką, * Salomea otrzymała Łęczycę, * Władysław otrzymał Śląsk i ziemię lubuską, * Bolesław tylko Mazowsze, * Mieszko część poznańską Wielkopolski, HISTORIOGRAFIA PRZYJĘŁA TO ZA SŁUSZNE. Zmiany nastąpiły po wygnaniu Władysława Wygnańca.