AZOT: - budowa cząsteczki N(wiązanie potrójne)N -> N2 - otrzymywanie termiczny rozkład azotanu(III) amonu: NH4NO2 → N2↑ + 2H2O lub w wyniku łagodnego ogrzewania mieszaniny chlorku amonu (salmiaku) i azotynu sodu: NH4Cl + NaNO2 → N2↑ + NaCl + H2O - właściwości pierwiastek chemiczny z bloku p, grupy 15, bezwonny, niepalny gaz, słabo rozpuszczalny w wodzie, bierny chemicznie, główny składnik powietrza (78%) -zastosowanie głównie do produkcji amoniaku i nawozów azotowych oraz do napełniania żarówek i termometrów. Związki azotu (np. białka) są niezbędne do życia. Sole kwasu azotowego (V)(HNO3) - azotany mają silne właściwości utleniające; stosowane jako nawozy mineralne, materiały wybuchowe i w lecznictwie. - występowanie Wchodzi w skład wielu związków, takich jak: amoniak, kwas azotowy, azotany oraz wielu ważnych związków organicznych (kwasy nukleinowe, białka i wiele innych). Azot w fazie stałej występuje w sześciu odmianach alotropowych nazwanych od kolejnych liter greckich (α, β, γ, δ, ε, ζ). CHLOR - budowa cząsteczki Cl-Cl -> Cl2 - otrzymywanie przez utlenianie kwasu solnego silnym utleniaczem, np. ditlenkiem manganu MnO2 lub nadmanganianem potasu: MnO2 + 4HCl → MnCl2 + Cl2↑ + 2H2O 2KMnO4 + 16HCl → 2KCl + 2MnCl2 + 5Cl2↑ + 8H2O lub w wyniku elektrolizy wodnego roztworu chlorku sodu: 2 NaCl + 2 H2O → Cl2↑ + H2↑ + 2 NaOH - właściwości pierwiastek chemiczny z bloku p, grupy 17; niemetal, zielonożółty gaz o drażniącym zapachu, trujący, bardzo aktywny chemicznie, rozpuszczony w wodzie tworzy tzw. wodę chlorową. - zastosowanie Chlor używany jest w instalacjach do uzdatniania wody, produktem ubocznym powstającym podczas procesu chlorowania wody jest toksyczny dla ludzi chloroform. Szerokie zastosowanie znalazł także jako wybielacz (papieru, tkanin). Chlor był stosowany jako gaz bojowy podczas I wojny światowej. Chlor jest szeroko stosowany do wyrobu wielu produktów używanych na co dzień – antyseptyków, barwników, pożywienia, środków owadobójczych, farb, produktów naftowych, tworzyw sztucznych, lekarstw, wyrobów włókienniczych, rozpuszczalników, itd. W chemii organicznej używa się gazowego chloru jako utleniacza. Inne zastosowania to produkcja chloranów, chloroformu, tetrachlorku węgla i ekstrakcja bromu. - występowanie W przyrodzie chlor występuje tylko w postaci jonu chlorkowego Cl-, który jest głównym anionem występującym w oceanach. Jeszcze większa koncentracja chlorków występuje w wodach słonych jezior i podziemnych złożach solanki. Główne minerały zawierające chlor to halit (sól kamienna, NaCl), sylwin (chlorek potasu) i karnalit (uwodniony podwójny chlorek potasu i magnezu). WODÓR - budowa cząsteczki H-H -> H2 - otrzymywanie Poprzez konwersję realizowaną podczas przepuszczania alkanu nad parą wodną: CH4 + 2H2O → 4H2 + CO2 lub Przez reakcję pary wodnej z koksem w reakcji Boscha: C + H2O → CO + H2O lub reakcje metanu z tlenem: 2CH4 + O2 → 2CO + 4 H2 lub Elektroliza wodnego roztworu soli lub wodorotlenku metalu alkalicznego bądź wody: 2H2O → 2H2 +O2 lub Reakcja metalu z kwasem: np. Zn + 2HCl → ZnCl2 + H2↑ lub Spalanie magnezu w parze wodnej: Mg + H2O → MgO + H2↑ lub Reakcja metalu amfoterycznego z roztworem zasady: np. 2Al + 2NaOH + 6H2O → 2Na[Al(OH)4] + 3H2↑ - właściwości pierwiastek chemiczny z bloku s, silnie wybuchowy, bezwonny, najlżejszy gaz. - zastosowanie: Dawniej wodór był stosowany do napełniania balonów sterowców, lecz z powodu jego łatwości wybuchu zrezygnowano z dalszego napełniania wodorem. Skroplony wodór znalazł zastosowanie jako paliwo w silnikach rakietowych. Jest tak lekki, że nie potrzeba pomp, aby napełniać nim zbiorniki promu kosmicznego. Izotop wodoru – tryt – wykorzystywany jest w reakcjach termojądrowych, które mogą potencjalnie stanowić źródło taniej i czystej energii. Inny jego izotop – deuter – wykorzystywany jest jako spowalniacz (moderator) w reaktorach atomowych. Wodór używany jest także w elektrowniach do chłodzenia generatorów dużej mocy (powyżej 500 MW). W chemii organicznej wodór może być użyty do uwodornienia alkenów w obecności katalizatora niklu lub redukcji związków tlenowych. - występowanie Wodór jest najpowszechniej występującym pierwiastkiem we Wszechświecie. Występuje w gwiazdach i obłokach międzygwiazdowych. W stanie wolnym występuje w postaci gazowych cząsteczek dwuatomowych H2 tworząc wodór cząsteczkowy, na Ziemi w tej postaci występuje w górnej warstwie atmosfery. W postaci związanej wchodzi w skład wielu związków nieorganicznych (np.: wody, kwasów, zasad, wodorotlenków) oraz związków organicznych (węglowodory i ich pochodne).
