Mikołaj Kopernik był twórcą teorii heliocentrycznej. Teoria ta mówi o znajdowaniu się słońca w centrum układu planetarnego. Wcześniejszą teorią była teoria geocentryczna, z którą w tamtych czasach wiele osób się zgadzało. Odkrycie przez Mikołaja Kopernika teorii heliocentrycznej i opublikowanie jej z pewnością jest wielkim krokiem na przód w dziedzinie astronomii.
Heliocentryczna teoria, heliocentryczny model układu planetarnego, wyobrażenie układu planetarnego, w którym Słońce zajmuje centralne miejsce, a planety wraz z Ziemią obiegają je po eliptycznych (w pierwotnym sformułowaniu - po kołowych) orbitach. Model ten zastąpił wcześniejsze wyobrażenie (geocentryczny model układu planetarnego), w którym rolę centralnego ciała spełniała Ziemia. Koncepcja geocentryczna została sformułowana przez Eudoksosa z Knidos i udoskonalona przez K. Ptolemeusza. Pośredni model, w którym Ziemia jest ciałem centralnym, lecz nie jest nieruchoma, ponadto Wenus i Merkury obiegają Słońce, opracował Herakleides z Pontu. Pierwszy koncepcję heliocentryczną opracował Arystarch z Samos w III w. p.n.e., lecz została ona zapomniana. W czasach nowożytnych sformułował ją M. Kopernik (De revolutionibus orbium coelestium - O obrotach sfer niebieskich, opublikowano w 1543), a udoskonalił (wprowadzając orbity eliptyczne) J. Kepler. ŚMIERĆ KOPERNIKA Dzień śmierci Kopernika, 24 maja 1543 roku, zbiega się z czasem pierwszego druku De revolutionibus, prawdopodobnie jednak nigdy się nie dowiemy, czy gasnąca świadomość schorowanego uczonego zarejestrowała ten fakt. Kopernik został pochowany przy ołtarzu św. Bartłomieja w katedrze fromborskiej, jednak nie wiadomo gdzie jego doczesne szczątki znajdują się obecnie. Wyryte w kamieniu epitafium autorstwa biskupa warmińskiego, Marcina Kromera uległo zniszczeniu. Zaginął również. testament Kopernika. Wiadomo tylko, że astronom przeznaczył jakieś sumy dzieciom swojej siostry, a swoją bibliotekę zapisał kapitule warmińskiej we Fromborku.
