Powstanie i rozwój Suwałk-najpierw jako wsi,a z czasem miasta-nierozerwalnie wiąże się z działalnością osadniczą i kolonizacyjną zakonu kamedułów,którzy w roku 1667,z nadania króla Jana Kazimierza,stali się właścicielami rozległych dóbr obejmujących znaczny obszar dzisiejszej Suwalszczyzny. Zanim to nastąpiło,Ziemie te znajdowały się we władaniu Jaćwingów o czym do dziś świadczą rozrzucone wokół Suwałk liczne stanowiska archeologiczne i pozostałości osad obronnych.W końcu XIII wieku nastąpił jednak ostateczny upadek Jaćwieży,która nie potrafiła przeciwstawić się napierającym z zachodu Krzyżakom,a Pojaćwieskie ziemie stały się areną walk i przedmiotem długotrwałego sporu o prawa do ich sukcesji.Na ponad dwa stulecia ich rzeczywistym panem stała się wówczas niedostępna Puszcza,która najdłużej stawiała opór nowym przybyszom,właśnie na terenach przyznanych w 1667 roku zakonnikom.Niebawem kamedulskim centrum stały się pobliskie Wigry,gdzie w miejscu królewskiego dworu myśliwskiego,został wzniesiony imponujący klasztor i kościół. Nowi właściciele natychmiast rozpoczęli też systematyczną eksploatację puszczańskich bogactw.Karczowali las,zakładali rudy i smolarnie,sprowadzali osadników i zakładali nowe wsie.Właśnie wśród takich nowo założonych wsi znalazły się również Suwałki, o których pierwsza wzmianka pochodzi z roku 1688. Dwa lata później nowina czyli nowo założona wieś liczyła dwa dymy, a w roku 1700 wymieniano już Suwałki Małe i Wielkie. Kamedułowie zdawali sobie sprawę z dogodnego położenia Suwałk, leżących w sercu ich włości, przy ważnym trakcie handlowym z Grodna i Merecza do Królewca oraz miejscu krzyżowania się dróg z Augustowa i Bakałarzewa, toteż wiązali z nimi szczególne plany. Już w roku 1710 wyjednali u króla Augusta II zgodę na odbywanie tu targów i jarmarków. Pięć lat później na tej podstawie przeor wigierskiego klasztoru ksiądz Ildefons ogłosił dokument erygujący miasto. Tym samym, kameduli uwolnili jego mieszkańców od pańszczyzny pełnionej dotąd dla dworu w Żywej Wodzie, ustalili miejskie władze oraz wskazali 300 placów pod przyszłą zabudowę. Prócz tego "panowie mieszczanie" przez 7 lat mogli korzystać ze zwolnienia od opłat czynszowych. Otrzymali też 83 włóki (ok. 1803 ha) okolicznego lasu przeznaczonego do karczunku pod uprawę roli, nadto na zasiew jęczmienia dwa uroczyska na Czarnej Ziemi(...) i nad jeziorem Krzywym oraz łąki na kilku puszczańskich uroczyskach. Dla Suwalskich mieszczan było to bardzo istotne, bowiem jeszcze przez długie lata, rolnictwo stanowiło podstawę utrzymania dla wielu z nich. Kameduli stworzyli też zręby założeń urbanistycznych miasta, wytyczyli rynek i nowe ulice, zadbali o utrzymanie świątyni, a później budowę ratusza. Przywilej lokacyjny zezwalał również na osiedlanie się w mieście Żydom. Fundatorzy poczynili jednak pewne zastrzeżenia, stwierdzając w nim, że żaden w rynku domostwa, ani placu mieć nie może, i nie powinien; tylko na osobliwych swych placach i ulicy Żydowskiej zwanej. 2 maja 1720 roku, lokację kamedulską potwierdził przywilej króla Augusta II, kończący proces tworzenia miasta. Mieszczanie zyskali wówczas 18 letni okres zwolnienia z podatku powiatowego, a miasto zezwolenie na cotygodniowy targ i cztery jarmarki w roku oraz herb wyobrażający świętego Rocha i świętego Romualda, stojących przy trzech górach z krzyżem i koroną.Po trzecim rozbiorze Polski w roku 1794 miasto zajęły wojska pruskie. Dwa lata później po kasacji klasztoru wigierskiego i konfiskacie jego majątku, przeszło na własność rządu. Już w roku następnym stało się natomiast siedzibą władz powiatu wigierskiego. Najpewniej w tym czasie, powstały tu pierwsze, przeznaczone na potrzeby administracji budynki murowane. U schyłku stulecia Suwałki liczyły 1184 mieszkańców i 216 domów. Od roku 1802, rosła też liczba Żydów, prusacy wydali bowiem przepisy zezwalające im na swobodne osiedlanie się w mieście. Okres rządów pruskich trwał jednak krótko. W 1807 roku Suwałki znalazły się w granicach departamentu łomżyńskiego w Księstwie Warszawskim.Jednocześnie po przeniesieniu siedziby powiatu wigierskiego do Sejn (później przemianowanego na sejneński),utraciły dotychczasową funkcję ośrodka administracyjnego.Mimo to już kilka lat później rozpoczęto starania zmierzające do przywrócenia im roli siedziby władz lokalnych,a nawet uczynienia z miasta stolicy departamentu.Wprawdzie upadek Księstwa Warszawskiego pokrzyżował te plany,to odżyły one na nowo wraz z ustanowieniem Królestwa Polskiego.
