Nazwa średniowiecze oznacza tyle samo co wieki średnie, jest to nazwa pogardliwa, nadana przez twórców renesansu w epoce, którą uważali za czas przejściowy pomiędzy wielkim antykiem a odrodzeniem, który podejmował tamte ideały i czuł się ich spadkobiercą. Cechy tej epoki: tantryzm -bóg w centrum zainteresowania; Uniwersalizm-jedno centrum decyzyjne, papież i cesarz rzymski narodu niemieckiego oraz jeden język łacina; Anonimowość-twórca nie podpisywał dzieł, bo bóg wiedział, a sława jest niepotrzebna; dwujęzyczność- obok łaciny utwory w języku narodowym; Alegoryczność-alegoriami były kolory: biel-niewinność, czerwień-miłość i władza, błękit-duchowość i boskość, żółty-zdrada, czarny-grzech, lilia-niewinność, jednorożec-niewinność, lew-władza, paw-pycha, róża-miłość, kościotrup z kosą-śmierć. Alegoryczne były też liczby:4-doskonałość czyli cztery cnoty kardynalne: męstwo, roztropność, wstrzemięźliwość, sprawiedliwość;3-świeta trójca; 6-cyfra bestii; 7-cyfra szczęścia: siedem pieczęci; średniowiecze kocha się w fantastyce: smoki, potwory, duchy, czarodziejki itd. Symbole średniowiecza: miecz-epoka rycerska; krzyż-epoka chrześcijańska i mieczem szerzyła chrześcijaństwo. Człowiek średniowiecza ma dość duże poczucie bezpieczeństwa, bo ma pewność że jest nieustannie obserwowany przez Boga i Świętych, a oni nie pozwolą go skrzywdzić, ma święte relikwie, które bronią przed złem i jest instytucja sądu Bożego, która rozstrzyga na korzyść skrzywdzonego. Daty początkowe średniowiecza to 476r. czyli upadek cesarstwa zachodnio-rzymskiego. Daty kończące to 1450r.–wynalazek druku przez Gutenberga; 1453r.–upadek Bizancjum; 1492r.–odkrycie Ameryki przez Kolumba. Średniowiecze trwa wiec około tysiąca lat i bzdurą jest, ze jest to epoka ciemnoty i zacofania, bo ma trzy fazy rozwoju: wstępna do X w; czas rozkwitu od XI–XIII w. Jest rozwój szkolnictwa, stylów w architekturze, filozofii, teatru, sztuki, epiki rycerskiej i miłosnej; faza schyłkowa XIV –XV w. Jest to złota jesień średniowiecza. Gdyby nie pracowici mnisi, którzy przepisywali dzieła antyczne, przechowywali w bibliotekach klasztornych to twórcy renesansu nie poznali by dzieł antyku. W średniowieczu powstały uniwersytety: Padwa, Bolonia, Sorbona, w 1364r. Akademia Krakowska. Nastąpił rozwój scholastyki tzn. wyjaśnienia prawd wiary przy pomocy rozumu. Nastąpił rozwój architektury: rozwinęły się dwa style. Styl romański: potężne budowle o grubych murach, obronne z wąskimi okienkami strzelniczymi z wykuszami. Budowle niskie, bo sklepienie kolebkowe. Z reguły zbudowane z figur geometrycznych. Ozdobne portale, podwójne drzwi, jedne obronne a drugie jak drzwi gnieźnieńskie pokryte płaskorzeźbami, po to by uczyć ludzi niepiśmiennych wiedzy religijnej. Najstarsze zabytki w Polsce to zabudowania kościelne w Koprzywnicy oraz Tum pod Łęczycą. Styl gotycki. Budowle wysokie dzięki sklepieniu łukowo-żebrowemu, duże okna z witrażami przez które wpada rozproszone kolorowe światło tak by dać człowiekowi poczucie radosnego obcowania z Bogiem. Nad drzwiami wejściowymi przepiękne rozety z witrażami, wieloskrzydłowe ołtarze, przykładam zabudowy są: kościół Mariacki w Krakowie i w Gdańsku oraz kościół w Rems. Filozofie średniowiecza: Filozofia augustyńska stworzona przez św. Augustyna. Zakłada, że żywot człowieka jest dramatyczny, ponieważ człowiek jest bytem pośrednim pomiędzy duszą zwierzęcą a anielska. Z jednej strony pożądamy tego co wzniosłe, ale z drugiej pragniemy tego co zmysłowe, cielesne stąd nieustanny dramat wyborów. Bez oświecenia danego od Boga człowiek nic nie jest w stanie osiągnąć. Św. Augustyn nakazywał poznawanie własnego wnętrza; Tomizm w przeciwieństwie do augustynizmu zakłada, ze żywot człowieka jest szczęśliwy i harmonijny. Twórcą był św. Tomasz z Akwinu. Dla niego ciało i duch są jednako ważne. Człowiek rodzi się na wybranym przez Boga szczebelku drabiny bytów i powinien być z tego zadowolony, bo jeśli bóg da mu zdolności, a on jest bez grzechu to może piąć się w górę i zostać nawet Papieżem; Filozofia franciszkańska: biedaczyna z Asyżu czyli św. Franciszek uczył radosnego miłowania Boga, człowieka, przyrody, świata. Bóg jest naszym ojcem, a reszta to nasi bracia i siostry. Uczy miłosierdzia, pokory a przede wszystkim dobroci. Niczego nie chciał bez pracy. Odrzucał ascezę, gdyż Bóg dał nam życie i ciało, więc nie można tymi darami gardzić. Odrzucał bogactwo i grzech. Zawdzięczamy mu jasełka oraz słoneczną wiarę, stąd do niego nawiązują tacy twórcy jak: Kasprowicz, Staff i ks. Twardowski. Rozwija się teatr. Misteria, przedstawienia popularyzujące życie św. Rodziny, narodziny i śmierć Chrystusa, wystawiane w okolicach Bożego Narodzenia i Wielkanocy. Moralitety, bohaterem jest każdy kuszony przez alegorię dobra i zła. Najsłynniejsze moralitety to: „Dziady” cz. III, „Proces Kawki”, „Kartoteka Tadeusza Różewicza”. Dramat liturgiczny czyli scenki wplecione w liturgię mszy świętej. Ponieważ była epoka rycerska rozwinął się tzw. Chanson de geste czyli pieśń o czynach. Popularyzowały one etos rycerski, czyli całokształt zwyczajów związanych ze stanem rycerskim. Popularyzowały również kodeks rycerski: Bóg, honor, ojczyzna. Najsłynniejsze były dwa cykle: arturiańskie o królu Arturze i rycerzach okrągłego stołu, którzy poszukiwali św. Grala; karoliński obejmujący przygody rycerzy cesarza Karola Wielkiego w tym hrabiego Rolanda. Najsłynniejsi rycerze to hrabia Roland, sir Lanselot, Persiwal. Natomiast autentycznym wzorcem Zawisza Czarny z Grabowa uczestnik bitwy pod Grunwaldem, obrońca Husa, rycerz błędny tzn. wędrujący od dworu do dworu po to by rozstrzygać kwestie sporne dotyczące etyki rycerskiej i brać dział w turniejach. Zginął w 1428r. na polu bitwy walcząc z Turkami. Fikcyjnym rycerzem był Donkichot, który w nierycerskich czasach chciał wskrzesić rycerskie ideały. Z chwila kiedy kobiety pojawiły się przy rycerskim stole, stały się adresatkami miłosnych westchnień, pieśni pisali wędrowni Trubadurzy. Najsłynniejszą pieśnią jest „Pieśń o Tristianie i Izoldzie”. Miłość w średniowieczu: białe małżeństwo czyli odrzucenie współżycia jako grzechu, małżonkowie zawierają umowę, że będą żyli jak brat i siostra; miłość małżeńska służyła tylko prokreacji, małżonka niewiele znaczyła dla męża. Małżeństwa zawierano dla dobra rodu, państwa; miłość platoniczna, czysta do damy swego serca albo wymyślonej przez Petrarkę laury; miłość dworska, zmysłowa, Trystianiczna, silniejsza niż śmierć, dekalog, kodeks rycerski i prawa ludzkie. Najpiękniejsze słowa miłości wypowiada Tristian „Twoje oczy mogły nie zobaczyć, twoje uszy mogły nie usłyszeć ale dźwięk serca powinnaś usłyszeć”. ale to jest z internetu sorry nie doczytałam
