1. Akt I Park przy zamku księżnej. Z okazji pełnoletności księcia Zygfryda odbywa się festyn, młodzież wiejska bawi się i tańczy w obecności dworu. Księżna oznajmia synowi, że jutro będzie musiał wybrać narzeczoną spośród przedstawionych mu na balu panien. Po wyjściu księżnej zabawa trwa dalej (walc), potem wszyscy rozchodzą się. Zygfryda martwi decyzja matki. By oderwać go od smutnych myśli, przyjaciele proponują wyprawę na polowanie. W dali widać stadko przelatujących łabędzi. Zygfryd z przyjaciółmi opuszcza park. Akt II Dziki, skalisty brzeg jeziora. Północ. Na tafli jeziora przesuwa się stadko białych łabędzi z królową na czele. Na brzeg przybywa przyjaciel księcia, Benno, z towarzyszami; młodzieńcy celują z łuku do ptaków i wołają Zygfryda. Tymczasem łabędzie otaczają Benna; nadbiegający Zygfryd mierzy już do nich z łuku, gdy nagle staje przed nim królowa Odetta. Oczarowany jej pięknością książę nie pozwala strzelać do ptaków i odprawia myśliwych. Ze wszystkich stron otaczają go białe łabędzie (walc łabędzi), Odetta zaś wyjawia księciu ich tajemnicę: zły czarownik Rotbart zamienił ją i jej towarzyszki w łabędzie, które tylko o pólnocy nad brzegiem jeziora mogą przybierać postać ludzką. Zaklęcie to może jedynie przełamać szczere uczucie człowieka, który nigdy jeszcze nie wyznał nikomu miłości. Wśród skał ukazuje się złowrogi ptak; to Robart przypomina Odetcie o swej władzy nad nią, a księciu o grożącym niebezpieczeństwie. Lecz młodzieniec nie lęka się pogróżek. Ulegając czarowi Odetty, przysięga jej wieczną miłość i wyzwolenie (grand pas de deux: adagio Odetty i księcia, pas de quarte czterech małych łabędzi, wariacja Odetty, koda). Zbliża się świt, łabędzie muszą odejść. Po chwili białe ptaki płyną znów na jeziorze. Akt III Sala balowa na zamku księżnej. Schodzą się goście, witani przez mistrza ceremonii, za nimi wkracza księżna z synem i sześć młodych panien, z których Zygfryd ma dziś wybrać narzeczoną (walc sześciu panien). Jednakże żadna z nich nie podoba się młodemu księciu; zatopiony w marzeniach, myśli wciąż o tajemniczej dziewczynie-łabędziu. Nagle fanfary oznajmiają przybycie niespodziewanych gości. Jest to Rotbart w ludzkiej postaci ze swą córką, piękną Odylią, której łudzące podobieństwo do Odetty oszałamia Zygfryda. Rozpoczyna się bal (divertissement: tanic hiszpański, neapolitański, węgierski i mazurek). Rotbart nakazuje córce, by postarała się zdobyć słowo księcia (pas de deux Odylii i Zygfryda i ich solowe wariacje), gdy bowiem zakochany młodzienic zapomni o Odetcie i wyzna miłość innej, złamie przysięgę wierności. Tak też się dzieje; w oknie ukazuje się przelotna wizja zrozpaczonej Odetty i Zygfryd pojmuje, że padł ofiarą podstępu. Zwycięski Rotbart wyprowadza córkę, a Zygfryd w rozpaczy opuszcza zamek. AKT IV Brzeg jeziora (jak w II akcie). Łabędzie z niepokojem oczekują powrotu królowej. Odetta wraca smutna, opowiada towarzyszkom o zdradzie Zygfryda. Lecz oto i on, pełen skruchy i żalu zapewnia Odettę o swej miłości; przecież to ją widział w osobie Odylli (pas de deux Odetty i księcia). Wtem z łopotem skrzydeł, wśród błyskawic i huku piorunów nadlatuje czarny ptak - Robart. Nie mogąc pokonać uczucia kochanków, grozi księciu śmiercią. Lecz Zygfryd nie chce ratować się ucieczką, gotów umrzeć razem z Odettą. Oboje giną w falach jeziora. Zwyciężony potęgą miłości Robart pada martwy. Apoteoza W złotej łódce, ciągnionej przez białe łabędzie, Odetta i Zygfryd płyną do krainy wiecznej szczęśliwości. 2. * Przewaga treści nad formą * Programowość w muzyce (utwór ma treść pozamuzyczną) * Uczuciowość * Subiektywizm, indywidualizm twórców * Synteza wszystkich sztuk. Silne związki z literaturą, oraz z malarstwem. Powstają liczne pieśni solowe z towarzyszeniem fortepianu, opery i utwory programowe (Obrazki z wystawy Musorgskiego, Karnawał zwierząt Saint-Saensa). * Elementy narodowe i ludowe * Tematyka fantastyczna i baśniowa * Rozwój wirtuozostwa * Rozwój instrumentacji * Rozszerzenie harmoniki * Rozwój muzykowania domowego * Powstawanie szkół narodowych: jest to grupa ludzi opierająca się o muzykę narodową. * emocjonalizm (wyrażanie uczuć), indywidualizm, uczuciowość i subiektywizm * ludowość (związek muzyki z folklorem swojego narodu, sięganie do motywów muzyki ludowej) * Rozluźnienie dotychczasowych form muzycznych
