czym różniło się prawo średniowiecza od dzisiejszego . plissssss pomóżcie

cechy prawa średniowiecznego: • przewaga prawa zwyczajowego, prawo średniowieczne było przeważnie w czasach starszych prawem zwyczajowym, jego źródłem był zwyczaj tj. powszechnie uznana, uświęcona tradycją forma zachowania się, przyjęta w danej społeczności. Zwyczaje nabierały mocy “niepisanych praw”- praw zwyczajowych. Powstawało przekonanie, że pewne zwyczaje są użyteczne (opinio neccesitatis) i że posiadają powagę prawa; • zasada osobowości prawa; • partykularyzm- tj. rozbicie prawa (w sensie geograficznym) na szereg lokalnych praw zwyczajowych o mniejszym lub większym zasięgu. W obrębie jednego państwa nie było jednolitego prawa, lecz kilka lub nawet kilkaset praw(np.: Francja 700); • prawa stanowe i szczególne- prawo średniowieczne było także niejednolite ze względu na wykształcenie się stanów i ich odrębnych stanowisk prawnych. W miarę rozwoju stanów prawo przybierało charakter stanowy, każdy stan rządził się swoim prawem. Rozwijały się też prawa szczególne, największe znaczenie miało prawo lenne, podobny charakter miało też prawo służebne, górnicze, morskie, wekslowe. cechy prawa współczesnego (międzynarodowego): - tworzenie prawa międzynarodowego ( brak ustawodawcy) – prawo międzynarodowe jest tworzone przez same państwa, które są jego podmiotami. Podstawą obowiązywania normy prawa międzynarodowego w stosunku do określonego państwa musi być jego zgoda, obojętnie czy wyraźna czy dorozumiana i obojętne w jakiej wyrażona formie. - przymus w prawie międzynarodowym- brak zorganizowanego aparatu przymusu- każde państwo indywidualnie bądź wspólnie z innymi państwami może występować w niezbędnych przypadkach w obronie naruszonego prawa, stosując wobec państw naruszających prawo różne środki przymusu, dopuszczalne i uznane przez prawo międzynarodowe a. sankcje natury psychologicznej- stwierdzenie naruszenie prawa i napiętnowanie naruszającego prawo przez światową opinię publiczną poprzez formalną rezolucję lub orzeczenie organu międzynarodowego b. sankcje natury odwetowej- stosowane indywidualnie przez państwo pokrzywdzone lub zbiorowo przy udziale innych państw c. sankcje zorganizowane- stosowane nie przez samego pokrzywdzonego, lecz przez właściwy organ międzynarodowy -brak obowiązkowego sądownictwa międzynarodowego- sądy międzynarodowe nie są wyposażone w kompetencję obowiązkową. Kompetencja ich musi zawsze opierać się na zgodzie państw, z tym że państwo może z góry wyrazić zgodę na poddanie wszystkich swoich sporów lub określonej ich kategorii sądowi międzynarodowemu lub arbitrażowi -stosowanie prawa międzynarodowego i jego moc wiążąca a. skuteczność prawa międzynarodowego- b. prawo międzynarodowe jest prawem – wszystkie państwa uznają istnienie prawa międzynarodowego jako prawa i jego moc wiążąca

DZIEJE POLSKIEGO PRAWA KARNEGO - Średniowiecze W początkach państwowości polskiej prawo karne zdecydowanie odbiegało od ideału zaprezentowanego przez Galla Anonima w "Kronikach". W dobie rozbicia dzielnicowego szczególnym problemem był brak egzekucji wyroków sądowych sprzyjający rozpowszechnianiu się praktyk samosądów oraz dochodzeniu sprawiedliwości w drodze wojen prywatnych, zwanych także wróżdami lub zwadami. Z drugiej strony osłabienie władzy sprzyjało rozwojowi przestępczości. W średniowieczu przestępstwa dzielono ze względu na kryterium podmiotowo-proceduralne; wyróżniano przestępstwa ścigane z urzędu i przestępstwa ścigane na podstawie skargi prywatnej. Z urzędu ścigano w XII i XIII wieku przestępstwa przeciwko panującemu, interesom państwa i religii. Czyny te zagrożone były najsurowszymi karami, a winnych ich popełnienia określano mianem głównych wrogów księcia. Rozwój prawa karnego w wiekach średnich wiązał się z tzw. Statutami Kazimierza Wielkiego, których 2/3 treści dotyczyło właśnie tej gałęzi prawa. W okresie panowania Kazimierza usprawnione zostało ściganie przestępstw z urzędu, zaś za najgroźniejsze uważane były w owym czasie przestępstwa popełniane zawodowo. Statuty Kazimierza Wielkiego posługiwały się konstrukcją miru. Rzecznikiem miru był panujący, stąd mir zwano także ręką pańską. W wypadku naruszenia miru czynem zabronionym, jego sprawcę karano nawiązką lub główszczyzną (kary prywatne) a także, pobieraną na rzecz monarchy, karą państwową a czasem również karą sądową (na rzecz sądu). Wyróżniano różne rodzaje miru, takie jak: mir miejscowy (obejmujący określone miejsca: drogi, targi, domy, pola), mir osobowy (obejmujący określone kategorie osób: kobiety, Żydzi), mir mieszany (obejmował zarówno osobę, jak i miejsce). Jeśli chodzi o konstrukcję winy i związku przyczynowego, to w średniowieczu karano, kiedy zdarzył się jakiś fakt, który można było powiązać z określoną osobą. Kwestia winy nie była zaś przedmiotem dociekań procesu karnego, co powodowało, iż bez znaczenia było, czy czyn został popełniony umyślnie, czy nieumyślnie. Dopiero w XIII w. praktyka sądowa zaczęła rozróżniać przestępstwa z przypadku od przestępstw umyślnych, co skutkowało względniejszym karaniem sprawców tych ostatnich czynów. Statuty Kazimierza rozróżniały już formalnie przestępstwa w winy umyślnej oraz przestępstwa nieumyślne. Podział ten miał jednak charakter kazuistyczny a od formy winy zależała wymierzana przez sąd kara. Średniowieczne prawo karne przewidywało kilka przypadków wyłączenia odpowiedzialności karnej, były to: a) początek – zaczepka słowna lub czynna, skierowana przeciw danej osobie, komuś z jej bliskich lub poddanych, która powodowała bezkarność czynu skierowanego przeciw zaczepiającemu; b) wykonanie odwetu; c) wykonanie uprawnień przez wierzyciela – służyło realizacji uprawnień z umowy; d) zabicie polnego złodzieja schwytanego nocą na gorącym uczynku kradzieży zboża. Najcięższymi przestępstwami ściganymi z urzędu były: a) przestępstwa przeciwko panującemu: odebranie władzy, zamach na życie panującego; przestępstwa te określane były też jako zbrodnie obrazy majestatu (łac. crimen laesae maiestatis); b) zdrada: bunt przeciw władcy, sprowadzenie nieprzyjaciół do kraju, poddanie zamku nieprzyjacielowi; c) przestępstwa przeciwko religii panującej: przestępstwo herezji; d) przestępstwa przeciwko interesom skarbowym państwa: fałszowanie monety, zabór dochodów należnych skarbowi; e) przestępstwa przeciw władzom i sądom: nieposzanowanie władzy królewskiej, niewykonanie wyroku opór wobec władzy przeprowadzającej egzekucję wyroku; f) przestępstwa urzędnicze: wymuszanie łapówek; g) łotrostwo: zawodowo uprawiany rabunek i kradzieże. Na podstawie skargi prywatnej ścigano: a) mężobójstwo: typami kwalifikowanymi było krewnobójstwo, zabójstwo szlachcica w jego domu; b) uszkodzenie ciała: zranienie i okaleczenie; c) obrazę czci: zniewaga, potwarz (oszczerstwo); d) gwałty: gwałty na osobie (bezprawne uwięzienie, porwanie, zgwałcenie kobiety), gwałty na majątku (kradzież – chąźba); e) podpalenie; f) kradzieże. W średniowieczu przeważała indywidualna odpowiedzialność karna. Znane były jednak także wypadki odpowiedzialności zbiorowej. Odpowiedzialność zbiorowa dotyczyła na przykład członków najbliższej rodziny sprawcy zbrodni przeciwko panującemu lub też stosowana była jako środek nacisku mający na celu wykrycie sprawcy przestępstwa. Wśród kar stosowanych w wiekach średnich wskazać można: a) Karę śmierci – początkowo wykonywana była przez ukamienowanie, z czasem uległą zróżnicowaniu w zależności od ciężaru przestępstwa. Kara śmierci stosowana była w postaci zwykłej (powieszenie, ścięcie) lub kwalifikowanej (kara śmierci przez obcięcie członków, ukrzyżowanie, ćwiartowanie, palenie żywcem, łamanie kołem. b) Proskrypcję (wywołanie) – powodowała fikcyjną śmierć proskrybowanego. Skazany na tę karę przestawał istnieć dla prawa jako osoba a jego majątek ulegał konfiskacie. c) Karę niewoli i wygnania (banicji) – stosowana często jako złagodzenie kary śmierci. d) Konfiskatę majątku. e) Kary mutylacyjne – polegające na okaleczeniu: obcięciu ucha, ucięciu ręki, ucięciu nosa, wyrwaniu języka. Kary pieniężne – początkowo stosowane były jako wykup od kary śmierci lub mutylacji, z czasem jako kary samoistne oznaczane w srebrnych grzywnach. Opracowano m.in. na podstawie: J. Bardach, Bogusław Leśnodorski i Michał Pietrzak: Historia ustroju i prawa polskiego, Wydawnictwa Prawnicze PWN, Warszawa 1998 r.