Państwo rzymskie stworzyło doskonałe warunki do wymiany handlowej wewnętrznej i zewnętrznej dzięki utworzeniu jednolitego systemu monetarnego. Monety rzymskie były wysoko cenione również poza granicami imperium wśród ludów, które nie miały własnego systemu pieniężnego, a przyjmowały i chętnie gromadziły rzymskie monety. Pieniądze rzymskie były obiektem wymiany handlowej - przynajmniej dla starszyzny plemiennej. Rodzaje monet Rzymianie wyróżniali kilka rodzajów monet, które miały swoje odpowiedniki w mniejszych nominałach. Wśród nich znajdował się: - aureus – moneta złota, której równowartością było 25 drachm lub 25 denarów, - drachma, denar i obol, które były monetami wykonanymi ze srebra, przy czym drachma i denar odpowiadały sobie co do wartości, a ich waga wynosiła 3,9 g, - chalk, as, kwadrant, które były monetami z brązu, - quadrans, wykonany z miedzi, który stanowił 1/64 denara, - stater, czyli srebrna moneta grecka, której równowartość stanowiły cztery drachmy. Starożytni rzymianie posługiwali się także srebrnikami. Były to kawałki srebra, którymi posługiwano się tak, jak monetami. Taka forma płatności dotyczyła jednak tylko osób innej nacji niż rzymska. Srebrnikami zapłacono miedzy innymi Judaszowi za zdradzenie Jezusa. Srebrniki nie są jedynymi pieniędzmi, które wymieniane są w polskich przekładach Nowego Testamentu, jako forma płatności. Jest tam również mowa o groszu, który odpowiadał kwadrantowi, czyli ¼ asa as aureus denar drachma lepton quadrans stater sykl Wymienia się też pieniążek, będący odpowiednikiem greckiej monety lepton i rzymskiej monety minutum - najmniejsze monety z brązu (około 1,55 g) mające wartość 1/8 asa. Niestety nie jest znana zasada przeliczania poszczególnych monet na drugie. System trójmetalizmu W czasach Augusta ukształtował się system trójmetalizmu, który przetrwał aż do końca II w. W jego skład wchodziły: Monety złote (złoto najwyższej próby): - złoty (aureus) - 100 sesterców (400 asów). Monety srebrne (srebro, później stopy srebra z miedzią i cyną): - denar (denarius = deni asses) - 4 sesterce (10 asów). - kwinar (quinarius = quini asses) - 2 sesterce (5 asów). - sesterc (sestertius = semi terius) - 2,5 asa; od III w. pne Rzymianie podawali sumy pieniężne w sestercach (wcześniej w asach). Monety miedziane (miedź albo jej stopy brąze i mosiądze): - as; w czasach Cesarstwa synonim niskiej wartości (Assis est.). - triens - 1/3 asa. - kwadrans - 1/4 asa. - sekstans - 1/6 asa. - uncja - 1/12 asa.
