„Wiek XX to okres najgłębszych i najpowszechniejszych zmian w dziejach ludzkości” . OCENIAJĄC wiek XX, wielu bez wątpienia zgodzi się z Walterem Isaacsonem, redaktorem naczelnym tygodnika Time, który oświadczył: „W porównaniu z innymi stuleciami nasze jest najbardziej zadziwiające: raz inspiruje, raz budzi grozę, ale zawsze fascynuje”. Podobnie Gro Harlem Brundtland, była premier Norwegii, twierdzi, że nasze stulecie nazywa się „wiekiem skrajności, (...) w którym ludzka niegodziwość osiągnęła niewyobrażalne rozmiary”. Jak zauważyła, był to „wiek ogromnego postępu (...) [a w niektórych miejscach] wręcz niebywałego rozwoju gospodarczego”. Ale jednocześnie nad biednymi dzielnicami miejskimi zawisło ponure widmo „przeludnienia oraz chorób związanych z ubóstwem i niezdrowym środowiskiem”. Wiek wojen Wojna istotnie jest tym, co szczególnie różni wiek XX od wszystkich poprzednich. Niemiecki historyk Guido Knopp tak wypowiedział się na temat I wojny światowej: „Pierwszy sierpnia 1914 roku — nikt się nie spodziewał, że właśnie tego dnia skończy się wiek XIX, który przyniósł Europejczykom długi okres pokoju; i nikt nie zauważył, że właściwie dopiero wtedy nastał wiek XX — z chwilą rozpoczęcia się wojennego trzydziestolecia, które pokazało, co człowiek potrafi zrobić człowiekowi”. Hugh Brogan, profesor historii, przypomniał, że „wojna ta wywarła na Stany Zjednoczone potężny i przerażający wpływ, który wciąż jest odczuwalny [w roku 1998]”. A profesor historii Akira Iriye z Uniwersytetu Harvarda napisał: „Pod wieloma względami I wojna światowa była przełomowym wydarzeniem w dziejach Azji Wschodniej i USA”. Nic więc dziwnego, iż w The New Encyclopædia Britannica nazwano obie wojny światowe „punktami zwrotnymi w geopolitycznej historii XX wieku”. Jak zauważono, „I wojna światowa doprowadziła do upadku wielkich dynastii czterech imperiów (...), do rewolucji bolszewickiej w Rosji oraz (...) utorowała drogę II wojnie światowej”. Powiedziano również, że w trakcie tych wojen doszło do „rzezi, mordów i zniszczeń na niespotykaną wcześniej skalę”. Podobnie wypowiada się Guido Knopp: „Okrucieństwo i ludzka brutalność przerosły najgorsze oczekiwania. W okopach (...) posiano ziarna nowej epoki, w której człowieka nie traktuje się jak osobę, lecz jak przedmiot”. Aby zapobiec takim tragicznym wojnom, w 1919 roku utworzono Ligę Narodów. Ponieważ nie zdołała utrzymać pokoju światowego, zastąpiono ją Organizacją Narodów Zjednoczonych. Chociaż ta nie dopuściła do trzeciej wojny światowej, nie potrafiła jednak zapobiec trwającej kilkadziesiąt lat zimnej wojnie, która mogła się przerodzić w nuklearny holocaust. Nie zaradziła też mniejszym konfliktom, na przykład na Bałkanach. W miarę przybywania państw na świecie coraz trudniej jest utrzymać między nimi pokój. Z porównania mapy sprzed I wojny światowej ze współczesną wynika, że na początku wieku suwerennością nie cieszyło się przynajmniej 51 dzisiejszych państw afrykańskich i 44 azjatyckie. Spośród obecnych 185 krajów członkowskich ONZ w chwili jej założenia w 1945 roku aż 116 nie miało statusu państw niezależnych.
