Przedstaw najważniejsze problemy elektroenergetyki polskiej.

Problemy energetyczne w Polsce • Niska wydajność i dysproporcje techniczne. Głównym i podstawowym problemem polskiej energetyki jest jej niska wydajność (produktywność) na co nakłada się niska efektywność wykorzystania (użytkowania) energii. W polskiej energetyce istnieją ogromne dysproporcje techniczne tzn. jej techniczna struktura nie jest odpowiednio dopasowana do potrzeb funkcjonalnych i wymagań odbiorców. [8] • Duża energochłonność. Polityka energetyczna kraju w najbliższej przyszłości powinna być skierowana przede wszystkim na zmniejszenie energochłonności naszej gospodarki, przy czym ochrona środowiska powinna być podstawowym czynnikiem warunkującym wybór technologii energetycznych. Konieczne jest zmniejszenie energochłonności ok. dwukrotnie. Realizacja tego celu będzie wymagać wprowadzenia mechanizmów pozwalających w większym niż dotąd stopniu uwzględniać w cenach energii jej koszty środowiskowe, przede wszystkim poprzez wdrożenie opłat produktowych od paliw, zróżnicowanych w zależności od uciążliwości poszczególnych rodzajów paliw dla środowiska, a także znacznie większego niż dotąd zaangażowania się instytucji publicznych, przedsiębiorstw i obywateli w działania w zakresie wprowadzania i upowszechniania wysoce energooszczędnych technologii i wyrobów.[4] • Konieczność racjonalizacji użytkowania energii. Ważnym problemem polskiej energetyki jest także konieczność racjonalizacji użytkowania energii. Przez pojęcie racjonalizacji rozumie się optymalny sposób oszczędności. Rozróżnia się racjonalizacje strukturalną, techniczną i organizacyjną. Racjonalizacja strukturalna polega na zmniejszeniu udziału produkcji energochłonnej w gospodarce narodowej i zwiększeniu udziału produkcji o niskiej energochłonności skumulowanej. Racjonalizacja techniczna obejmuje zmiany w technologii, poprawę sprawności urządzeń energetycznych, zmniejszenie strat ciepła, wykorzystanie energii odpadowej. Racjonalizacja organizacyjna dotyczy poprawy eksploatacji urządzeń energetycznych i energotechnologicznych oraz poprawy organizacji przewozów.[9] • Emisja szkodliwych substancji. Kolejnym problemem w Polsce jest, podobnie jak na świecie, emisja szkodliwych substancji, co wywołuje w środowisku negatywne skutki ekologiczne. Działanie systemów energetycznych jest związane z odprowadzeniem do naturalnego środowiska emisji gazowych, odpadów stałych i ciekłych, ciepła z układów chłodzenia oraz w przypadku podsystemu energetyki jądrowej- odpadów radioaktywnych. Na skutek tego uszkodzeniu ulegają powietrze, woda i gleba a w dalszej konsekwencji organizmy żywe. Część ujemnych oddziaływań ekologicznych występuje lokalnie, inne wpływają na stan całej biosfery ziemskiej. Z powodu monokultury węglowej Polska należy do krajów o największym zagrożeniu środowiska w Europie. Emisja pyłów z obecnej wartości ok.2,5 mln t/rok powinna ulec obniżeniu poniżej 1mln t/rok. Emisja SO2 z elektrowni i elektrociepłowni zawodowych powinna obniżyć się na przestrzeni 20 lat blisko dwukrotnie. Ten sam wynik notuje się dla całej gospodarki. Emisja tlenków azotu z elektrowni i elektrociepłowni powinna ulec obniżeniu o 25%. Dla całej gospodarki,ze względu na przyrost liczby pojazdów mechanicznych,sumaryczna emisja NOx wzrośnie o blisko 40 %. Zwiększy się również sumaryczna emisja CO2 o około 20 %, przy czym dla elektrowni i elektrociepłowni zawodowych utrzyma się przez okres najbliższych 20 lat na niemal stałym poziomie.[3] Także koniecznym staje się uwzględnienie faktu, ze znaczne zmiany w strukturze użytkowanych nośników energii wymagają około ćwierćwiecza. Dlatego kryterium ochrony środowiska nabiera szczególnego znaczenia. Działania inflacyjne gospodarki narodowej i sprawność gospodarowania będą wynikać miedzy innymi z uwarunkowań rozwoju gospodarki narodowej. Realizacja polityki wymaga odpowiednich finansów, a o finansach państwa będą decydować określone uwarunkowania rozwoju gospodarki narodowej.[3] • Kryzys ekonomiczny polskiej energetyki Polska energetyka znajduje się w poważnym kryzysie ekonomicznym: --elektroenergetyka 1) Wewnętrzna (krajowa) cena elektryczności jest wyższa od cen funkcjonujących w państwach sąsiednich (wpływa na to koszt utrzymania mocy nieproduktywnych i wysoka cena energii). 2) Eksport jest możliwy tylko po cenach wynikających z kosztów marginalnych elektroenergetyki i górnictwa co rodzic będzie oskarżenia o dumping. 3) Rentowność kapitału w elektroenergetyce nie osiąga nawet minimalnych 70%. 4) Nie działa wolny rynek, na którym mogli by wygrać lepsi; konkurencję blokuje twardy mechanizm rynku bilansującego (obsługuje on system a nie rynek). 5)Niska efektywność zatrudnienia. --gazownictwo 1) Krajowa cena gazu jest wyższa niż np. w Niemczech. 2) Rynek, a więc i konkurencja nie istnieją. 3) PGNiG jest „mocne” wobec odbiorców krajowych i „słabe” wobec zagranicznego dostawcy. --ciepłownictwo 1) Trwały trend ucieczki klientów od ciepła sieciowego. 2) Wysokie obciążenie budżetów domowych kosztami energii a szczególnie ogrzewania, udział kosztu energii w tych budżetach to ok.10% ( w UE 3-5%). 3) Bardzo niska rentowność kapitału. 4) Brak środków na inwestycje modernizacyjne i odtworzeniowe, a i istniejące środki nie zawsze są w pełni wykorzystane. 5) Konieczny outplacement co najmniej 50% zatrudnionych. --górnictwo 1) Wysokie zadłużenie. 2) Tylko część kopalni odnotowuje zyski na działalności operacyjnej. 3) Zerowa lub ujemna rentowność. 4) Cena krajowa wyższa niż cena węgla z zagranicy.[5] • Brak określonej strategii działania sektoru energetycznego. Polska energetyka stoi wobec wielkich wyzwań związanych z potrzebą dostosowania się do wymagań ochrony środowiska. Sektor energetyczny nie ma określonej strategii działania tzn. rozwoju, restrukturyzacji i prywatyzacji, a co za tym idzie żadnej takiej strategii nie realizuje lub realizuje wiele różnych - co na jedno wychodzi. [6] • Problemy polskiego górnictwa węgla kamiennego. Jednym z najistotniejszych problemów górnictwa węgla kamiennego jest dostosowanie jego funkcjonowania do warunków gospodarki rynkowej, a w konsekwencji zapewnienie rentowności wydobycia i konkurencyjności na rynkach światowych. Osiągnięcie tych celów jest bardzo trudne, bowiem wiąże się ze znacznym zmniejszeniem zatrudnienia o ok.30%, zmniejszeniem wydobycia do poziomu ok.100 mln t/rok, obniżeniem kosztów jednostkowych wydobycia węgla do poziomu konkurencyjnego z węglem światowym i likwidacją ok.25 kopalń, likwidacją zbędnej infrastruktury powierzchniowej kopalń likwidowanych, rekultywacją terenów poeksploatacyjnych i usuwaniem szkód górniczych w obiektach powierzchniowych, ochroną środowiska przyrodniczego. Istnieją trzy główne czynniki, które decydują o niewielkim powodzeniu reform w górnictwie. Są to: 1) olbrzymie zadłużenie górnictwa, sięgające ok.150 mld zł; 2) trudności ze zwolnieniem w krótkim czasie dużej liczby osób z górnictwa; 3) wysokie koszty likwidacji kopalń. Ważne znaczenie dla realizowanych przemian w górnictwie mają również czynniki zewnętrzne, tj. obniżenie w ostatnich kilku latach prawie o 40% zapotrzebowania na węgiel w krajowej gospodarce, utrzymywanie się przez dłuższy okres niskiego poziomu cen węgla w świecie, a także niewypłacalność znacznej liczby krajowych użytkowników węgla kamiennego, co powoduje kłopoty finansowe większości kopalń. Innym ważnym czynnikiem zewnętrznym jest brak spójnej i konsekwentnej polityki państwa w stosunku do górnictwa i energetyki (pojawiają się więc kolejne programy restrukturyzacji), co objawia się chaosem cenowym i popadaniem górnictwa w coraz większe zadłużenie. [6] • Problemy polskiej elektroenergetyki. Polski sektor elektroenergetyczny jest w trakcie głębokiej reformy. Jej tempo w latach dziewięćdziesiątych uległo zdecydowanemu przyśpieszeniu, chociaż w ostatnich trzech latach zaobserwować można wyhamowanie zapowiadanych zmian w sektorze paliwowo- energetycznym a w elektroenergetyce w szczególności. Rynkowe zmiany w polskiej elektroenergetyce mają na celu doprowadzenie do obniżenia cen energii elektrycznej, na skutek konkurencji pomiędzy wytwórcami i przekształceń w systemie przemysłowym energii elektrycznej, oraz dopasowaniem do wymagań rynku zachodnioeuropejskiego. Elektroenergetyka w Polsce jest wiodącym sektorem, który stanowi wyłączną własność państwową, a ceny energii elektrycznej są ustalane urzędowo co przeszkadza w realizacji procesu restrukturyzacji. [9] Produkcja energii elektrycznej w Polsce należy do rozwijających się gałęzi przemysłu. Struktura polskiej elektroenergetyki jest oparta na paliwach kopalnych (węglu kamiennym i brunatnym). Elektrownie bazujące na węglu produkują większość polskiej energii, z czego ponad 35% to spalające węgiel brunatny, podczas gdy hydroelektrownie jedynie 3% Niewielki jest udział elektrowni bazujących na oleju opałowym.Nie posiadamy żadnej elektrowni jądrowej, chociaż istniały plany budowy takowej w Żarnowcu. Rozmieszczenie produkcji energii elektrycznej jest w Polsce nierównomierne i nie pokrywa się z zapotrzebowaniem na nią.[7] • Problemy ciepłownictwa. W ciepłownictwie główny problem stanowi to, iż sieci ciepłownicze mają strukturę (technologię, potencjał i topologię) z okresu zwiększonego zapotrzebowania na ciepło oraz dawnych miejskich programów inwestycyjnych, nie zawsze realizowanych do końca, a brak możliwości doboru poprawnej regulacji zwiększa straty ciepła. Stratom ciepła sprzyja także prędkość przepływu, która odbiega znacznie od projektowanych, rzadkością jest sprawna regulacja jakościowo- ilościowa oraz własne źródła skojarzone i szczytowe. Sprawność systemów ciepłowniczych w Polsce wynosi 50-86%, natomiast w UE od 70-91%. [5 ] • Różnice między gospodarką energetyczną Polski a krajami rozwiniętymi. Istniejące od lat różnice pomiędzy polskim sektorem produkcji energii, a krajami rozwiniętymi nabrały znaczenia wraz z przystąpieniem naszego kraju do UE. Podstawowym czynnikiem wyróżniającym rodzimą energetykę jest struktura paliw. W Unii Europejskiej aż 15% energii produkuje się w elektrowniach jądrowych. Udział węgla wynosi 16%, a źródeł odnawialnych 6%. Polski sektor elektroenergetyczny oparty jest aż w 97% na monokulturze węglowej. Zaletą tego systemu jest samowystarczalność energetyczna. Wadą – przy braku norm emisyjnych i odpowiednich instalacji - wysokie koszta ekologiczne. [7]