Królestwo Longobardów zostało zniszczone w 774 r. przez Karola Wielkiego. Nie doprowadził on jednak do zjednoczenia Italii. Oparciem dla antyfrankijskiej opozycji we Włoszech stał się Benewent, gdzie kontynuacja władzy książąt longobardzkich nie uległa zerwaniu, a zależnosć od Karola Wielkiego była przejściowa. Erchembert – kontynuował kronikę Pawła Diakona. Dążenie do zjednoczenia Włoch było zadaniem władców dawnego Królestwa Longobardzkiego, rezydujących w Pawii, począwszy od Pepina (781-810), syna Karola Wielkiego. Włochy nie zostały zintegrowane z resztą imperium karolińskiego. Wygaśnięcie włoskiej linii Karolingów – mimo wiekowego panowania Franków Królestwo Longobardzkie stanowi nadal całość polityczną. Emancypacja Rzymu opierała się na dwu czynnikach: Kościele katolickim i arystokracji rzymskiej. Ośrodkiem patriotyzmu rzymskiego było m.in. otoczenie papieskie, działa Jana Diakona. Odnowienie tradycji rzymskich. Rzym był duchową stolicą Zachodu.Mieszczaństwo włoskie chętnie przyznawało się do dziedzictwa rzymskiego.Solidarne wpółdziałanie miast północnowłoskich w sojuszu z papiestwem = zabezpieczanie niepodległości Włoch. 1 poł. XII w. – osłabienie władzy cesarskiej we Włoszech. Henryk V z trudem dobił się koronacji w Rzymie. Miasta włoskie zyskiwały faktyczną niezależność, mimo że teoretycznie uznawały zwierzchnictwo cesarzy. Liga Longobardzka. – zwycięstwo w bitwie pod Legnano.
