opisz postać Stanisława wyspianskiego

Stanisław Wyspiański (ur. 15 stycznia 1869 w Krakowie, zm. 28 listopada 1907 tamże) – polski dramaturg, poeta, malarz, grafik, architekt, projektant mebli. Jako pisarz związany z dramatem symbolicznym. Tworzył w epoce Młodej Polski. Nieoficjalnie nazywany Czwartym Wieszczem Polski Dorastał w Krakowie końca XIX wieku, należącym wówczas do Monarchii Austro-Węgierskiej. Miejsce i środowisko, w jakim się wychował, w znacznej mierze ukształtowało jego sposób myślenia i wyobraźnię artystyczną. Ojciec Wyspiańskiego, Franciszek, był rzeźbiarzem. Jego pracownia znajdowała się u podnóża wzgórza wawelskiego z katedrą, pełną pamiątek dawnej świetności nieistniejącego państwa polskiego, i zamkiem królewskim, zmienionym wówczas na koszary, w których stacjonowało wojsko austriackie. Stanisław uczył się w funkcjonującym nieprzerwanie do dzisiaj gimnazjum św. Anny. Wśród jego kolegów szkolnych było wiele osób, które później odegrały dużą rolę w życiu kulturalnym Krakowa - Józef Mehoffer, Lucjan Rydel, Stanisław Estreicher. Napisał w sumie 37 tekstów dramatycznych - jak William Shakespeare. Zorientowany w rozmaitych konwencjach dramaturgii europejskiej, pisał dramaty nawiązujące do tradycji dramatu antycznego (Powrót Odysa, Achilleis), szekspirowskiego - napisał traktat-parafrazę Hamlet; Legenda i debiutancki Daniel nawiązuje do dramaturgii Wagnera; do dramatu Maeterlincka - Protesilas i Laodomia; skomentował w swoich dramatach powstanie listopadowe: Warszawianka, Lelewel, Noc listopadowa; reinterpretację historii Polski przeprowadził w Legendzie, Bolesławie Śmiałym i Skałce. W trylogii ideowej: Wesele (1901), Wyzwolenie (1903) i Akropolis (1904) zaproponował zasadniczy rozrachunek z Polską współczesną. Był pierwszym inscenizatorem całości Dziadów Mickiewiczowskich; twórca i ideolog polskiego teatru monumentalnego, wyprowadzonego z XVI Lekcji Mickiewiczowskich wykładów o literaturze słowiańskiej. Wesele, uważane za najważniejszy dramat Wyspiańskiego, zostało zainspirowane ślubem przyjaciela poety - Lucjana Rydla. Wystawione po raz pierwszy 16 marca 1901 rychło utraciło swój charakter reportażowy, stało się jednym z najważniejszych głosów w dyskusji o Polsce, obok licznych inscenizacji tego dramatu na uwagę zasługuje film Andrzeja Wajdy (1973).