Drugi rozbiór Polski doprowadził w okrojonym państwie Polskim do wielkiego kryzysu społecznego ,politycznego i gospodarczrgo. Z tej przyczyny a także pod wpływem rewolucyjnych wystąpień francuskich i zaburzeń śląskich w 1793 r atmosfera polityczna i społeczna stawała się coraz bardziej napięta. Tą sytuacje potęgowało też niezadowolenie chłopów i mieszczan , szczególnie po obaleniu postanowień konstytucji majowej. Wielu polskich polityków chciało wybuchu powstania. Obok haseł niepodległościowych znalazły się też hasła radykalne dotyczące kwestii chłopskiej. Kościuszko nie mogąc znależć poparcia we Francji postanowił szukać go w kraju , w chłopach. Plan powstańczy przewidywał opanowanie Krakowa a następnie miały wybuchnąć lokalne powstania. Pod wpływem rosyjskiego ambasadora następowała redukcja wojsk polskich czemu sprzeciwił się brygadier Madaliński , który ze swoim oddziałem ruszył na Kraków. Madaliński wszedł do Krakowa , Kraków stał się wolny. 24 marca 1794 roku na rynku krakowskim Tadeusz Kościuszko oglosił akt insurekcji/ powstania/. Objął władzę dyktatora i złożył przysięgę. Zobowiązał się, że będzie walczył ,,, w imię wolności, całości i niepodległości,, Zgromadził 4 tys. żołnierzy i 2 tys. kosynierów. 4 kwietnia pod Racławicami dzięki bohaterskiej postawie kosynierów rozbito wojska generała Tormasowa. Zwycięstwo miało znaczenie moralne Kościuszce nie udało pomaszerować na Warszawę , ale objęło Lubelskie i Wołyń , Mazowsze i Podlasie. 17 kwietnia 1794 r wybuchło powstanie w Warszawie pod wodzą szewca Jana Kilińskiego i po 2 dniach Warszawa znalazła się w rękach powstańców. Na Litwie dowodził Jakub Jasiński. 7 maja 1794 roku w obozie pod Połańcem Tadeusz Kościuszko ogłosił swój Uniwersał. Chłopi mieli otrzymać wolność osobistą, zagwarantowano im nieusuwalność z użytkowanej ziemii , obniżenie pańszczyzny . Postanowienia te były sabotowane przez szlachte. 9 maja w Warszawie doszło do zamieszek władzę przejęła Rada Najwyższa Narodowa. Wojsko było jednak żle uzbrojone i kiedy do walki dołączyły Prusy sytuacja uległa pogorszeniu. 6 czerwca pod Szczekocinami Kościuszko poniósł klęskę , Kraków zajęły wojska pruskie. Kościuszko podjął przygotowania do obrony. !0 pażdziernika 1794 roku w bitwie pod Maciejowicami ranny Kościuszko dostał się do niewoli rosyjskiej. 4 listopada dokonano rzezi mieszkańców Pragi , stolica skapitulowała , powstanie upadło. 24 pażdziernika 1795 r w Petersburgu podpisano konwencję rozbiorową tzw. 3 rozbiór Polski. Prusy /uzyskały Mazowsze i tereny litewskie, Zmudź i Podole, Austria /Małopolskę , część Podlasia i Mazowsza. Król August Poniatowski abdykował w 1797 r na zawsze zlikwidowano nazwę Królestwo Polskie. Powstanie listopadowe przyczyny / pogorszenie się sytuacji gosp . Królestwa / nieurodzaj w rolnictwie , wysokie bezrobocie./ wzrost nadziei Polaków na poruszenie sprawy chłopskiej po wybuchu rewolucji lipcowej1830r w Paryżu i wywalczeniu niepodległości przez Belgów,pogłoski o użyciu wojska polskiego do tłumienia powstań na Zachodzie. W tej sytuacji działalność ożywił spisek chorążych w Szkole Podchorążych, którymi kierował Piotr Wysocki. Spiskowcy działali bez wyrażnego programu mieli władze oddać w ręce tzw. polityków , którzy mieli kierować powstaniem. Gdy władze wpadły na trop spisku, opowiedziano się za rychłym jego wybuchem. W nocy z 29 na 30 listopada1830 r wybuchło powstanie. Nie udało się aresztować wielkiego księcia Konstantego , opanowano jednak Belweder i Arsenal. Część generalicji opowiedziała się przeciwko powstaniu , część wojsk polskich pozostała wierna Konstantemu. Maurycy Mochnacki utworzył Klub Patriotyczny który domagal się zerwania z Konstantym. Powołano do życia Rząd Tymczasowy zmuszając Konstantego do wycofania się. 5 XII dyktatorem zostaje Józef Chłopicki ,który skłaniał się do rozmów z carem w celu rozszerzenia autonomii Polski. 18 XII Sejm ogłosił powstanie narodowe 25 stycznia 1831 sejm zdetronizował cara , powołał Rząd Tymczasowy, na czele stanął Adam Czartoryski. Na naczelnego wodza powołano Michała Radziwiłła W lutym 1831 r w granice Królestwa wkroczyła armia rosyjska pod dowództwem Iwana Dybicza. !4 II pod Stoczkiem wojska gen.Dwernickiego stoczyły pomyślną potyczkę. 25 lutego pod Grochowem miały miejsce zacięte walki o Olszynkę Grochowską. Dowództwo objął generał Skrzynecki, slaby wódz. W bitwach pod Wawrem, Dębem Wielkim / 31 III i Iganiami 10 IV rozbito korpus Rozena. 26 maja Polacy pod Ostrołęką Polacy ponieśli porażkę , wojsko polskie w nieładzie wycofało się do Warszawy. Klęska pod Dstrołęką zapoczątkowała krytyczną fazę powstania. Na czele wojsk rosyjskich stanął Iwan Paskiewicz. W dniach 15/16 sierpnia w Warszawie doszło do zamieszek, rząd podał sie do dymisji. Nowym prezesem rządu został gen. Jan Krukowski. 6 września broniąc Woli zginął na Woli gen. Sowiński. Powstanie miało ogromne znaczenie , trwało aż 10 miesięcy , żołnierz polski skutecznie stawiał czoła największej ówczesnej potędze. O klęsce powstania przesądziło jego konserwatywne kierownictwo , było wielką klęską polityczną tzw. szlacheckich rewolucjonistów. Choć chłopi nie otrzymali ziemii jednak jako żołnierze bili się bardzo ofiarnie. Powstańcy walczyli ,, o naszą i waszą wolność,, hasło to zostanie podjęte przez niektóre ugrupowania na emigracji.
