SIŁACZKA Tytułowa bohaterka to Stanisława Bozowska, wiejska nauczycielka realizująca zasady pracy organicznej i pracy u podstaw. Była wielką idealistką, ciężko pracowała, chciała napisać podręcznik Fizyka dla ludu. Jednak zmogła ją choroba (tyfus) i umarła. Inaczej życie ułożył sobie znajomy Stasi z młodości – Paweł Obarecki. Początkowo pełen energii, pragnął szerzyć higienę w małym miasteczku, leczył ludzi za darmo. Szybko jednak zrozumiał, że jest bezradny wobec świadomości i stanu egzystencji chłopów na wsi. Stał się konformistą i choć śmierć dawnej przyjaciółki wzbudziła w nim szczery smutek, szybko powrócił do wygodnego trybu życia. Elementy pozytywistyczne: – praca u podstaw; – emancypacja; – utylitaryzm; – praca organiczna; – cel dydaktyczny; – tematyka społeczna; – typowy gatunek (nowela); – bohater społecznik i działacz. Elementy nowe: – tragizm postaci; – fatum – sytuacja społeczna, jednostkowość działań; – krytyka postaw pozytywistycznych; – nieszczęśliwe zakończenie; – brak postaci schematycznych; – symbolizm (tytuł, postawa), naturalizm (opis zwłok). W Siłaczce pokazany jest upadek ideałów pozytywistycznych, ich utopijność i niemożność zrealizowania. Jednak nastroje młodopolskie (metafizyka Obareckiego) również zostały skompromitowane, jako zachowanie na pokaz, nieprzynoszące żadnych korzyści.
