1. EPITET – to tyle co określenie; określa cechę przedmiotu albo stosunek wypowiadającego do przedmiotu; występuje najczęściej w postaci przymiotników, rzadziej zaś w postaci imiesłowów, np.: „szklana równina” „A dziecko było dziwnie wątłe, blade, chore...”. zwykły metaforyczny np.: „mały chłopiec” np.: „wilczy apetyt” „wesoły kolor” „żelazna ręka” „duża lalka” 2. PORÓWNANIE – zestawia się ze sobą dwa zjawiska, z których jedno służy określaniu drugiego za pomocą łączników : jak, niby, jakby, niż, np.: „Idzie zmierzch jak tłumy cieni” „Głupi jak but”. 3. HIPERBOLA (wyolbrzymienie) – polega na powiększaniu zjawisk , ich potęgowaniu, pokazywaniu jakiegoś zjawiska, przedmiotu w sposób przesadny, np.: „potworna potęga” „drobniutkie okruchy”. 4. ANAFORA – zespół zdań zaczynających się od tych samych słów, np.: „Jak moje oczy topią się – mdleją, Jak myśli rzucają ze dna, Jak iskry sypią, jak łzami leją, Ty wiesz! – lecz tylko Ty jedna”. 5. PERYFRAZA (omówienie) – polega na zastąpieniu danego wyrazu przez szereg innych o podobnym znaczeniu, np.: „z chińskich ziół ciągnione treści” – herbata „stambulskie gorycze” – tytoń Rodzaje peryfrazy: eufemizm – jego celem jest złagodzenie znaczenia pewnych wyrazów, zbyt dosadnych, wulgarnych, nieprzyzwoitych, np.: starzec – „człowiek w podeszłym wieku” umrzeć – „rozstać się z tym światem” kłamstwo – „mijanie się z prawdą” 6. EPIFORA – powtarzalność słów bez zwrotów kończących poszczególne zdania, np.: „I niebo jak biała Niagara, I droga jak biała Niagara, I pamięć jak biała Niagara O Tobie jak biała Niagara.” 7. POWTÓRZENIE – dany element powraca wielokrotnie, powtórzenie może dotyczyć poszczególnych głosek i ich układów, wyrazów, zwrotów, wersów, zdań, np.: „Kto mówi? – mówi. To kilka chwil. Świat – mówi – jak lalka znika. Ach, to nic – mówi – to tylko tryl ... Kto mówi? Mówi muzyka ...” 8. ONOMATOPEJA (dźwiękonaśladownictwo) – naśladowanie za pomocą środków językowych, zjawisk dźwiękowych (głosów i odgłosów), z otaczającej rzeczywistości, np.: „A na dębie dwa gołębie na zielonym rajskim dębie.” Gru – gru - gru. 9. METAFORA (przenośnia) – jest ona zespołem słów, w którym znaczenie jednych zostaje niejako przeniesione na znaczenie pozostałych; znaczenie przenośne jest różne od dosłownego, np.: „Noszę w sercu Twój obraz” „Góry jak stada szarych, nieruchomych słoni” „Uroda życia” METAFORA poetycka potoczna np.: „gwiazdy (...) np.: „rozmowa w cztery oczy” są (...) oczami mojej miłości” Szczególnymi przykładami metafor są : - metonimia – rodzaj metafory, w którym wyrazy pozostają ze sobą w realnym związku, zastępuje się wtedy jeden wyraz przez drugi, np.: „wypić kielich do dna” (wino) - synekdocha - jest to taki rodzaj metafory, w którym część zastępuje całość lub całość zastępuje część, np.: „Lata po łąkach uciesznym powiewem igrając płocha i z liściem i z drzewem ”. - animizacja (ożywienie) – polega na przypisywaniu przedmiotowi martwemu właściwości istot żywych – ludzi i zwierząt, wprowadza elementy ruchu, dzięki niej tekst staje się bardziej dynamiczny, np.: „drzewo drgnęło” „chwile biegną” - personifikacja (uosobienie) – polega na przypisywaniu rzeczom martwym tylko cech człowieka; przedmioty, zjawiska, rośliny oraz zwierzęta mogą zachowywać się, odczuwać i wykonywać rozmaite czynności właściwe ludziom, np.: „skowronek zapłakał” „słońce myślało” - oksymoron – mówimy o nim wtedy, gdy zestawiane są ze sobą wyrazy o przeciwstawnym znaczeniu, wzajemnie wykluczającym się, np.: „czarny śnieg” „gorący lód” 10. ANTYTEZA – polega na kształtowaniu wypowiedzi z elementów znaczeniowo przeciwstawnych, np.: „Ma granicę - nieskończony Wzgardzony – okryty chwałą Śmiertelny – król nad wiekami.” 11. ZDANIE PARENTETYCZNE – zdania wtrącone w nawias; nie mieszczą się w wypowiedzi zasadniczej, ale mają istotne znaczenie dla jej ogólnego sensu, np.: „Dobrodziejko, ktoś tam puka ... (Doktor księdzu pionka bierze) A niech puka, a niech stuka! Eskulapciu, biorę wierzę!” 12. PYTANIE RETORYCZNE – pytanie niewymagające odpow., np.: „Któż wytrwa, gdy go ognie niebieskie pochwycą?” 13. ZDROBNIENIE – wyrazy utworzone za pomocą odpowiedniego przyrostka mające znaczenie w jakimś sensie pomniejszone, np.: rączki, kotek, Martusia .. 14. ZGRUBIENIE – wyrazy utworzone za pomocą odpowiedniego przyrostka, mające w jakimś sensie powiększone, wzmocnione znaczenie, np.: lwisko, cielsko, kocisko, Anka ...
środki stylistyczne np :
'szkocka kapela'-epitet ()przymiotnik w wierszu
'prężnym łukiem'-epitet
'kwitnące słowo'-epitet i metafora metafora to inaczej przenośnia
'dyskretna dyrygentka'-epitet oraz